Άδωνις: «Οι αξίες της δημοκρατίας και της ελευθερίας δεν είναι δυτικές, είναι ελληνικές»

“Η γιατρειά θα ήταν ο κόσμος να γινόταν ένα παγκόσμιο πανεπιστήμιο Δικαιοσύνης κι Ελευθερίας, σε αντίθεση με την προσπάθεια να μετατραπεί σε μια πελώρια Αγορά”, υποστηρίζει ο Άδωνις.

Θεωρεί ότι η γυναίκα θα σώσει τον κόσμο, ότι αυτό που ονομάζουμε Δύση έχει αποτύχει, ότι οι έννοιες Δημοκρατία και Ελευθερία δεν είναι δυτικές αλλά αποκλειστικά ελληνικές, ότι το ζήτημα της ποίησης είναι δύσκολο, όπως του έρωτα, ότι ο Ρίτσος είναι ο μεγαλύτερος κομμουνιστής ποιητής και ότι ο δημιουργός είναι πάντα εξόριστος, ακόμα και στην ίδια του τη γλώσσα. Ο κορυφαίος εν ζωή, υποψήφιος για το Νομπέλ, βραβευμένος με το Goethe αριστερός άραβας ποιητής και διανοούμενος Άδωνις, πίνοντας αργά το δεύτερο ουίσκι με πάγο στο μπαρ της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση (απόψε μιλά στη Mικρή Σκηνή της στις 7μ.μ.), ενώ στη Συγγρού είχε αρχίσει να το στρώνει (τελειώνοντας η συζήτηση τα πάντα κάλυπτε ένα λεπτό λευκό αθώο πέπλο) ανέπτυσσε λαλίστατος τις απόψεις του για την πολιτική και την ποίηση. Στα χέρια μας κρατούσαμε το δώρο της φρεσκοτυπωμένης ανθολογίας ποιημάτων του «ένας τάφος για τη Νέα Υόρκη»-1949-2008 (μτφ. Αγγελική Σιγούρου, Πατάκης).

Αυτός ο μικρόσωμος, ζωηρός, γλυκύς 86χρονος άνδρας, που αυτοεξορίστηκε από τη Συρία στα νιάτα του, παραμένει απαγορευμένος στις χώρες του Κόλπου και τη Σαουδική Αραβία και το πλήρες όνομά του, προτού υιοθετήσει, λόγω της παθιασμένης αγάπης του για την αρχαία ελληνική μυθολογία, ιστορία και Γραμματεία, το ψευδώνυμο του Αδώνιδος, Άλι Άχμαντ Σαίντ Έσμπερ, με μια λέξη θέλει να αυτοπροσδιορίζεται:αντικαθεστωτικός .«Ήμουνα αντικαθεστωτικός και τότε (σσ: το ’57, που εγκαταλείπει οριστικά τη γενέτειρά του Συρία)και τώρα. Ποτέ δεν υπερασπίζομαι ένα καθεστώς, ακόμα και αν είναι τέλειο. Είμαι δια βίου αντικαθεστωτικός. Θα ήμουνα ακόμα και να ήταν πρόεδρος ο ίδιος ο πατέρας μου.»

«Η Ελλάδα του Πλάτωνα, του Αριστοτέλη, του Πυθαγόρα τι έχει γίνει σήμερα;», αναρωτήθηκε κάποια στιγμή. «Αυτή η εξαφάνιση είναι κομμάτι όσων συμβαίνουν σήμερα. Ο κόσμος αλλάζει προς το χειρότερο. Αυτό που θα ακολουθήσει θα είναι χειρότερο από αυτό που ζούμε. Δεν είναι θέμα απαισιοδοξίας ή αισιοδοξίας».

Οι αξίες της Δημοκρατίας και της Ελευθερίας «δεν είναι δυτικές», επέμεινε, «είναι ελληνικές». Δεν μπορούμε παρόλα αυτά να αρνηθούμε ότι η δημοκρατία λειτουργεί στο δυτικό κόσμο, και οι θεσμοί, για παράδειγμα, στη Γαλλία λειτουργούν και δεν αλλάζουν αν τον Ολάντ διαδεχτεί ο Σαρκοζί».

Κι, όμως. Διακηρύσσει ότι«δεν υπάρχει πουθενά στον κόσμο πραγματικά Δημοκρατία. Ζω στη Γαλλία, μια χώρα δημοκρατική. Στείλτε ένα άρθρο στη Le Monde,την πιο φιλελεύθερη εφημερίδα. Αν δεν συμφωνεί με τις ιδέες σου, δεν θα δημοσιευτεί πουθενά. Υπάρχει μια κρατική λογοκρισία και λογοκρισία των θεσμών, όπως ο Τύπος».

Για το Ισλάμ και τον αραβικό κόσμο 

«Βασική πηγή άσκησης κριτικής εναντίον του είναι ο μυστικισμός, που είναι επανάσταση της γνώσης, και οι ποιητές. Στην αραβική ιστορία δεν υπάρχει ποιητής πιστός, η πίστη για μας είναι η άρνηση της θρησκείας. Εγώ αποτελώ συνέχεια αυτής της παράδοσης. Έτσι περιθωριοποιήθηκα και εκδιώχθηκα. Δεν είμαι κατά των ανθρώπων, μεταξύ των μουσουλμάνων υπάρχουν θαυμάσιοι άνθρωποι, θαυμάσιοι γιατροί, εξαιρετικοί αρχιτέκτονες, μουσικοί. Η κριτική μου δεν αφορά τα άτομα αλλά τους θεσμούς, το θεσμικό Ισλάμ. Ο αραβικός κόσμος έχει μεταμορφωθεί κι εκφράζεται πλέον από το χρήμα του πετρελαίου. Στις δημοκρατικές κοινωνίες υπάρχει διάλογος του καθιερωμένου και του περιθωρίου, όπως υπήρξε μεταξύ του Ρεμπό με τον Ουγκώ, και των αντίθετων απόψεων, όπως μεταξύ του άθεου Νίτσε και χριστιανών φιλοσόφων. Στον αραβικό κόσμο δεν υπάρχει διάλογος γιατί δεν υπάρχει αποδοχή του διαφορετικού. Σε ολόκληρη την ιστορία του αραβικού κόσμου, δεν έχουμε γνωρίσει αυτό που ονομάζουμε Δημοκρατία. Όταν έχεις εξουσία μια θρησκεία, όπως το Ισλάμ, δεν μπορεί η χώρα να είναι δημοκρατική. Από το Ισλάμ είναι πιο δημοκρατικός ο Χριστιανισμός, αφ’ής στιγμής διαχωρίστηκε το Κράτος από τη θρησκεία.»

Για το ρόλο της δύσης στη Μέση Ανατολή 

Δεν μπορούμε να κατανοήσουμε το Ισλάμ αν δεν καταλάβουμε τις πολιτικές των ΗΠΑ και της Ευρώπης. Στόχος της Αμερικής και της Ευρώπης είναι να μετατρέψουν την υφήλιο σε μια παγκόσμια αγορά και να σβήσει από το χάρτη η έννοια Ανατολή, η οποία έχει γίνει κάτι το μπανάλ. Το σχέδιο της Δύσης είναι η δυτικοποίηση της Ανατολής. Αυτό που ονομάζoυμε Δύση έχει αποτύχει, αλλά, δυστυχώς, το Ισλάμ παίζει τραγικό ρόλο σε αυτό το πλαίσιο.»

Για τη Συρία και τον Άσαντ 

«Ο πόλεμος στη Συρία είναι ένας πόλεμος κατά της Κίνας. Σε αυτά τα πλαίσια πρέπει να κατανοηθεί και η επέμβαση της Ρωσίας. Δεν είναι ο ‘Ασαντ που κατέστρεψε τη χώρα. Δυστυχώς, η πληροφόρηση στην Ευρώπη βασίζεται σε ψέματα. Ο Άσαντ μπορεί να πέσει, τα καθεστώτα αλλάζουν. Του είχα γράψει μια επιστολή ζητώντας του να παραιτηθεί, αλλά στο πλαίσιο της Επανάστασης. Σήμερα η πραγματικότητα ξεπερνά τον ‘Ασαντ. ‘Εχουν καταστρέψει μέχρι στιγμής Αμερικανοί κι Ευρωπαίοι 4 χώρες:Συρία, Ιράκ, Λιβύη, Υεμένη. Οι ιμπεριαλιστές δεν χρειάζονται στρατό, χρησιμοποιούν μισθοφόρους στη Συρία ή στο Λίβανο, τους λαούς των τόπων αυτών. Ο πόλεμος λοιπόν στη Συρία διεξάγεται με μισθοφόρους. Πάντα οι πόλεμοι δημιουργούν και πρόσφυγες.»

Για την Αραβική Άνοιξη και το ISIS 

«Στην αρχή τάχθηκα υπέρ, αλλά με την πάροδο του χρόνου μετατράπηκε σε κόλαση. Η αποτυχία οφείλεται στη βία. Μια επανάσταση δεν καταστρέφει μια χώρα, γιατί χώρα είναι ο πληθυσμός, οι πολίτες. Επίσης, στην Αραβική Άνοιξη δεν υπάρχει πολιτικός λόγος. Η Αραβική Άνοιξη δεν μίλησε ούτε καν για την απελευθέρωση των γυναικών.Και βεβαίως, όταν μιλάμε για Επανάσταση δεν μπορούμε να ζητάμε την επέμβαση των ΗΠΑ, των Άγγλων, των Γάλλων. Δεν μπορείς να ζητά τη βοήθεια χωρών που είναι η πεμπτουσία της διαφθοράς, όπως η Σαουδική Αραβία και το Κατάρ, ούτε γίνεται επανάσταση με όπλο μια θρησκεία. Όλα αυτά οδήγησαν και στο ISIS. Μην ρωτάτε εμένα όμως για το ISIS. Ρωτήστε τους Αμερικανούς που εξέθρεψαν και την Αλ Kάιντα και το ISIS.Τι μπορεί να μας σώσει;Η γυναίκα θα σώσει τον κόσμο. Η γιατρειά θα ήταν ο κόσμος να γινόταν ένα παγκόσμιο πανεπιστήμιο Δικαιοσύνης κι Ελευθερίας, σε αντίθεση με την προσπάθεια να μετατραπεί σε μια πελώρια Αγορά.»

Για την ποίηση και τον δημιουργό

Το ζήτημα της ποίησης είναι δύσκολο, όπως του έρωτα. Το να αλλάξει ο κόσμος σημαίνει να αλλάξουν οι θεσμοί. Η ποίηση δεν αλάζει τους θεσμούς. Συνδέει τη λέξη με τη λέξη, τη λέξη με τον κόσμο, τον οποίο δεν μπορεί να αλλάξει υλικά. Ένας δημιουργός είναι πάντα εξόριστος ακόμα και στην ίδια του τη γλώσσα. Το να μένω στη Βυρηττό ή στο Παρίσι για μένα δεν κάνει καμία διαφορά. Η ποίηση δεν προχωρά με τα πόδια, προχωρά με το κεφάλι.