Σε ένα «χάνομαι» που αντί να στοιχειώνει, προκαλεί κυνισμό. Εκεί είναι ο πάτος

Δύο εικοσιτετράωρα τώρα, γράφουμε, σβήνουμε, θολώνουμε – πιάνουμε ξανά τα πληκτρολόγια και πάλι από την αρχή. Γιατί ξέρουμε ότι δεν πρέπει να σταματήσουμε να μιλάμε, μπας και μια μέρα ακουστούμε, μπας και οι ζωές μας αποκτήσουν αξία. Μέχρι να αποφασίσουν πως πρέπει να αναγνωριστεί νομικά η γυναικοκτονία, πως πρέπει να μας προστατεύσουν και να εκπαιδεύσουν ουσιαστικά όλα εκείνα τα αγρίμια που αφήνουν τις γυναίκες μόνες και απροφύλακτες.

Η 28χρονη Κυριακή Γρίβα είναι η 5η γυναίκα για το 2024 που δολοφονείται από τα χέρια ενός γυναικοκτόνου. Όχι σε κάποιο σκοτεινό στενό, όχι από κάποιον που «είχε το κλειδί του σπιτιού της», αλλά δύο μέτρα από το φυλάκιο ενός από τα κεντρικότερα Αστυνομικά Τμήματα της Αθήνας. Το χρονικό γνωστό: Πήγε να ζητήσει βοήθεια και την έδιωξαν, ενώ ο πρώην σύντροφός της καραδοκούσε έξω από το σπίτι της, δυο-τρία λεπτά μακριά από το ΑΤ Αγίων Αναργύρων. Της είπαν να καλέσει η ίδια την Άμεση Δράση και να ζητήσει περιπολικό για να επιστρέψει σπίτι της ασφαλής, γιατί εκείνη την ώρα «δεν υπήρχε διαθέσιμο» στο τμήμα. Την άφησαν να κάνει το τηλεφώνημα έξω από το ΑΤ, εκεί που τριγυρνούσε ψάχνοντάς την ο 39χρονος. Αργότερα, μάθαμε πως υπήρχε περιπολικό στο Αστυνομικό Τμήμα αλλά αποφάσισαν να μην το διαθέσουν στη γυναίκα. Θέμα προτεραιοτήτων, βλέπετε.

Ο αστυνομικός που σήκωσε το τηλέφωνο όταν τελικά η Κυριακή κάλεσε την Άμεση Δράση έξω από το τμήμα, είναι -έστω στη συνείδησή μας- συνυπεύθυνος για την κατάληξη της γυναίκας εξαιτίας της αδράνειας που επέδειξε αρνούμενος να δώσει εντολή σε περιπολικό να την παραλάβει από το τμήμα. «Ωραία, το περιπολικό δεν είναι ταξί», της απαντάει ενώ του εξηγεί πως είδε τον πρώην της «ο οποίος έχει πολλά ψυχολογικά προβλήματα» να την αναζητά έξω από το σπίτι της και φοβάται πως θα τη βλάψει. Καθώς ακούμε, με ρίγος σε όλο μας το σώμα, το ηχητικό ντοκουμέντο από τον διάλογό της με την Άμεση Δράση, αναρωτιόμαστε πώς μπορεί κάποιος άνθρωπος να μην αντιληφθεί το μέγεθος του κινδύνου τον οποίο διέτρεχε, να μην διαθέτει την εγγενή ορμή να την προστατέψει με τον πιο άμεσο τρόπο.

Για μια ακόμα φορά, γίναμε θεατές της απάθειας, του κυνισμού και της αδιαφορίας που μοιάζουν να κανονικοποιούνται στην κοινωνία, ειδικά αν είσαι γυναίκα και τολμήσεις να πεις πως κινδυνεύεις. Γιατί, δεν μπορεί, «κάτι θα του έκανες» για να σε ψάχνει, «θα τον πλήγωσες», «τέτοια είσαι κι εσύ» – ή «έλα μωρέ τον καημένο, θα μιλήσετε και θα του περάσει», αρκεί «να είσαι γλυκιά μαζί του, να μην τον προκαλείς». Η κουλτούρα της αρρενωπότητας δεν αναγνωρίζει πως η πατριαρχία σκοτώνει, και όσο αυτή δεν ξεριζώνεται, θα συνεχίζουν να μας κουνούν το δάχτυλο λέγοντάς μας να μιλήσουμε και να καταγγείλουμε.

Στη γραμμή ακούστηκε ένα πνιγηρό «χάνομαι», το οποίο διαδέχτηκε η σιωπή. Τη σιωπή διαδέχτηκαν μερικές κραυγές και ένα «Τη σκοτώνει, τη σκότωσε, καλέστε ασθενοφόρο». Ο φρουρός στο φυλάκιο όπου διαδραματίζεται το έγκλημα -καταδικασμένος για συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση, και, παρ’ όλα αυτά τοποθετημένος σε μια τόσο καίρια θέση- αντιδράει αφού ο γυναικοκτόνος έχει μπήξει πέντε φορές το μαχαίρι στο σώμα της Κυριακής, ενώ είναι ενήμερος πως η κοπέλα κινδυνεύει. Το 28χρονο θύμα ζητούσε απεγνωσμένα βοήθεια και τα τελευταία λόγια που άκουσε απαξίωναν τον φόβο και την ανάγκη της για προστασία.

Η Κυριακή έχει πλέον δολοφονηθεί, περιπολικά τελικά έχουν βρεθεί την επομένη του εγκλήματος, για να «προστατεύσουν» το αστυνομικό τμήμα από τους οργισμένους πολίτες που συγκεντρώθηκαν για να διαμαρτυρηθούν για τη γυναικοκτονία και την απραξία των αρχών. Παράλληλα, οι δηλώσεις πολιτικών προσώπων και μελών της ΕΛ.ΑΣ. που διαδέχονται τον θάνατό της, την σκοτώνουν ξανά, και ξανά.

Ο Άδωνις Γεωργιάδης, σπεύδει μερικές ώρες μετά το συμβάν να χαρακτηρίσει «μεμονωμένο το περιστατικό στο ΑΤ Αγίων Αναργύρων», λέγοντας, «Το να παίρνουμε ένα περιστατικό και να το κάνουμε σημαία για τα πάντα, δεν είναι σωστό. Πόσες φορές ένας αστυνομικός εκτός υπηρεσίας έχει επέμβει επιτυχημένα, υπάρχουν και αυτές οι περιπτώσεις και είναι πολλές», ενώ ισχυρίστηκε ότι έχει γίνει πρόοδος στην αντιμετώπιση της εγκληματικότητας, καθώς και ότι «κοινωνία χωρίς έγκλημα δεν υπάρχει».

Κι ενώ ο υπουργός Υγείας επιχειρεί να «ξεπλύνει» την ΕΛ.ΑΣ, την ώρα που οι έρευνες -τόσο η προκαταρκτική όσο και η διοικητική- για τις ευθύνες της αστυνομίας και το κατά πόσο ακολουθήθηκε το πρωτόκολλο διαχείρισης περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας από το ΑΤ, ο βουλευτής της ΝΔ, Νότης Μηταράκης, καταφεύγει σε μία αδιανόητη δήλωση. Αναφερόμενος στον αστυνομικό που βρισκόταν στο φυλάκιο και παρακολουθούσε αμέτοχος τη γυναικοκτονία, λέει, «Φανταστείτε ο φρουρός που ήταν στο τμήμα να είχε βγάλει το όπλο του πριν ο δράστης μαχαιρώσει την άτυχη γυναίκα και να τον είχε πυροβολήσει. Πιθανότατα σήμερα θα μιλούσε η αντιπολίτευση για ακραία αστυνομική βία, θα είχε προφυλακιστεί ο αστυνομικός και θα κινδύνευε να περάσει τη ζωή του στη φυλακή», αφήνοντας να εννοηθεί πως αστυνομικοί έχουν κατηγορηθεί στο παρελθόν άδικα για τη χρήση όπλου (π.χ στα σκηνικά καταδίωξης Ρομά που κατέληξαν στην εν ψυχρώ δολοφονία των Φραγκούλη και Σαμπάνη).

Η μνήμη της νεκρής Κυριακής δεν παύει να αμαυρώνεται. Καμία ανάληψη ευθύνης, καμία συγνώμη. Η αδράνεια των αρχών και της εξουσίας δεν είναι μόνο εξοργιστική, αλλά και ενδεικτική της απαξίωσης σε όσα οι γυναίκες παλεύουν να εξηγήσουν εδώ και χρόνια. Παρά τις αμέτρητες μαρτυρίες γυναικών για έμφυλη βία, παρά τις δολοφονημένες, εξακολουθούν να επινοούνται διάφορες δικαιολογίες ώστε να μετατίθεται η ευθύνη στο θύμα, από εκείνους που κάνουν ακόμα και έναν βραδινό μας περίπατο να φαντάζει τρομακτικός.

Κι εκεί που πιστεύουμε πως πιο χαμηλά δεν πάει, ο πρώην υπουργός της ΝΔ, Πέτρος Μαντούβαλος, δηλώνει καλεσμένος στον ΣΚΑΙ: «Σε κάποια πράγματα πρέπει να δείξουμε εμπιστοσύνη. Εγώ, ως Πέτρος Μαντούβαλος, πιστεύω στον νέο αρχηγό της Αστυνομίας και στη φυσική ηγεσία και στον υπουργό τον οποίο εμπιστεύομαι για την εμπειρία του και την ευαισθησία του. Αλλά στο τέλος και για την κυβέρνηση ρε παιδιά. Δεν γίνεται να βασανίζεται εκείνος ο πρωθυπουργός, να κάνει χίλια πράγματα και να του χαλάει μια στιγμή, μια δολοφονία σε ένα αστυνομικό τμήμα. Αυτό δεν το δέχομαι». Η αφαίρεση της ζωής μιας γυναίκας, εξισώνεται με «μια στιγμή» που χαλάει το «μαγαζάκι» της κυβέρνησης. Ο επίμονος εξευτελισμός του εγκλήματος στους Αγίους Αναργύρους επισφραγίζεται από την άρνηση εκ μέρους της κυβέρνησης της χρήσης του όρου γυναικοκτονία χτες στη Βουλή, καθώς ο πρώην υπουργός μιλάει για «μία δολοφονία σε ένα τμήμα».

Ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης με τη σειρά του, ενισχύοντας την προσπάθεια ξεπλύματος της αστυνομίας, θεωρεί πως «επειδή ο τελευταίος αποδέκτης αυτής της υπόθεσης είναι η αστυνομία, η αστυνομία οφείλει, παλεύει, κάνει μια προσπάθεια μεγάλη να διαχειρίζεται τα περιστατικά κατά τον καλύτερο τρόπο», ενώ τη στιγμή που σχεδόν κάθε μήνα μετράμε δολοφονημένες γυναίκες, αναφέρει σχετικά με την ένταξη του όρου γυναικοκτονία στον Ποινικό Κώδικα: «Συμφωνώ με τον όρο γυναικοκτονία, ποινικά όμως θέλει μια συζήτηση. Θα πρέπει ποινικολόγοι μαζί με το υπουργείο Δικαιοσύνης να “καθίσουν κάτω”, να δούμε αν πραγματικά απαιτείται να υπάρξει αυτή η μεταβολή».

Απ’ όλες τις δηλώσεις που στόχο έχουν να απενοχοποιήσουν την ΕΛ.ΑΣ, να ενοχοποιήσουν τα θύματα και να αρνηθούν την έμφυλη διάσταση στο έγκλημα της ανθρωποκτονίας, εκείνη που στοιχειώνει περισσότερο είναι η τοποθέτηση του πρώην αξιωματικού της ΕΛ.ΑΣ, Μανώλη Σφακιανάκη (που οδήγησε στη διαγραφή του από την Περιφέρεια Αττικής), ο οποίος έκρινε πως η 28χρονη έχει ευθύνη για την κατάληξή της γιατί εμφανιζόταν… ευτυχισμένη στα κοινωνικά δίκτυα:

«Το έγκλημα το ώθησε η κοινωνική δικτύωση. Η κοπέλα ήταν χαρούμενη, ευτυχισμένη, δύο μήνες περνούσε καλά, το έβγαζε προς τα έξω, ο άλλος ήταν τρελός, σχιζοφρενής, stalker, έβλεπε ότι περνάει καλά… είναι ένα σημείο το οποίο δεν θίξαμε καν. Μου έστειλαν ένα μήνυμα “έχετε δει τα κοινωνικά της δίκτυα;” και απαντάω ότι εάν αυτά που λένε τα έχει γράψει, δυστυχώς έβγαζε προς τα έξω αυτό που ένιωθε. Η γαλήνη όμως αυτή, κάποιους τους ενοχλούσε. Όλα ήταν μηνύματα προς αυτόν. Ο τρόπος του εγκλήματος, 100 άτομα να είχε το αστυνομικό τμήμα, θα την εκτελούσε. Τέλος. Η αστυνομία για μένα, ναι μεν έπρεπε να έχει 5-10 άτομα μέσα, όμως όσα και να είχε, σύμφωνα με την εκτίμησή μου, θα ήταν αναπόφευκτο. Δυστυχώς έβγαζε προς τα έξω αυτό που ένιωθε».

Η ζωή προχωράει, η Κυριακή δεν επιστρέφει πίσω, όπως και καμία από τις γυναίκες που στερήθηκαν τη ζωή τους εξαιτίας των αντρών που τις θεώρησαν ιδιοκτησία τους. «Πριν δύο χρόνια βίωσα ενδοοικογενειακή βία. Βρήκα τη δύναμη και πήγα στο ΑΤ των Αγίων Αναργύρων να το καταγγείλω. Ο αστυνομικός στο φυλάκιο δεν με αντιμετώπισε σωστά. Ήμουν άγρια ξυλοδαρμένη, με μώλωπες, και μου είπε πως δεν μπορώ να ανέβω γιατί υπάρχει πάνω μία άλλη διαδικασία αυτοφώρου και θα χρειαστεί να περιμένω. Με ρώτησε εάν με χτύπησε, και ήμουν μαυρισμένη, και μου είπε “καλύτερα να φύγετε” και να πάω με δικηγόρο», κατήγγειλε μια άλλη γυναίκα στο MEGA, επιζώσα έμφυλης βίας, λίγο μετά τη γυναικοκτονία στους Αγ. Αναργύρους. Κι εμείς μένουμε να αναρωτιόμαστε, πότε, έστω οι μώλωπες, θα είναι αρκετοί για να μας πιστέψουν.