«Προορισμός κάθε φεστιβάλ είναι να παρουσιάζει το καινούργιο στο κοινό του»

Ελευθερία, άνοιγμα, πολυμορφία: τρεις λέξεις-κλειδιά για την φετινή 7^η διοργάνωση του Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου του Βερολίνου / The Greek Film Festival in Berlin, που ανοίγει πύλες στις 30 Μαρτίου, σε μία ιδιαίτερα δύσκολη εποχή. Η τέχνη δεν έχει σύνορα, ενώνει τους λαούς –και το συγκεκριμένο φεστιβάλ έχει ιδιαίτερη σημασία καθώς, εδώ και έξι χρόνια, με βήματα αργά και σταθερά, γνωρίζει στο γερμανικό κοινό τον ελληνικό κινηματογράφο ο οποίος, με τη σειρά του, βρίσκεται σε διαρκή άνοδο και βραβεύεται σε όλο τον κόσμο. «Χαιρόμαστε όταν έρχονται και μας λένε να μην σταματήσουμε αυτό που κάνουμε, να φέρνουμε ελληνικές ταινίες γιατί κάτι είδαν και κάτι ανακάλυψαν», επισημαίνει χαμογελώντας η διευθύντρια του φεστιβάλ, Σοφία Σταυριανίδου, λίγο πριν την έναρξη.

Με έδρα μια πόλη που στεγάζει εδώ και 72 ολόκληρα χρόνια ένα από τα κορυφαία κινηματογραφικά φεστιβάλ του πλανήτη κι ένα από τα τρία σημαντικότερα της Ευρώπης –μαζί με εκείνα των Καννών και της Βενετίας–, η διοργάνωση δεν έχει εύκολο έργο καθώς το κοινό που την επισκέπτεται είναι ιδιαίτερης κινηματογραφικής παιδείας, υψηλού επιπέδου. Από την άλλη όμως, έχει το πλεονέκτημα ότι βρίσκεται πραγματικά στην καρδιά των γεγονότων, δίνοντας στις ελληνικές ταινίες την δυνατότητα να συναντήσουν αυτούς τους δύσκολους θεατές και να τους πάρουν μαζί τους. Ενώ, το “σπίτι” των προβολών του φεστιβάλ, ο ιστορικός κινηματογράφος «Babylon» –έργο του 1928-29 του αρχιτέκτονα Hans Poelzig, εκφραστή της Μοντέρνας Αρχιτεκτονικής– αποτελεί έναν από τους πλέον ονομαστούς της Ευρώπης και φιλοξενεί και μέρος του προγράμματος της Berlinale.

Φυσικά, περιττό να πούμε πόσο ζεστά αγκαλιάζει η ομογένεια το φεστιβάλ και πόσο το περιμένει κάθε χρόνο, καθώς μέχρι την γέννησή του, σπάνια δινόταν η ευκαιρία να παρακολουθήσει προβολή ελληνικής ταινίας στις βερολινέζικες ή γενικότερα στις γερμανικές αίθουσες. Κάτι που φαίνεται να αλλάζει τελευταία και η διοργάνωση έχει παίξει σίγουρα τον δικό της, αφανή, ρόλο σε αυτό. Παράδειγμα, ο «Ράφτης» της Σόνιας Λίζας Κέντερμαν που θα παρουσιαστεί στις φετινές Ειδικές Προβολές του φεστιβάλ, έχοντας κάνει ήδη το μεγαλύτερο άνοιγμα ελληνικής ταινίας στην Γερμανία, σε 200 κινηματογραφικές αίθουσες!

TGFFB: Official Festival Trailer 2022 from TheGreekFilmFestivalinBerlin on Vimeo.

Το φετινό πρόγραμμα, ξανά μόνο δια ζώσης προς μεγάλη χαρά των διοργανωτών, στις πέντε ημέρες της διάρκειάς του φιλοξενεί 36 ταινίες -μυθοπλασίας, ντοκιμαντέρ, μικρού μήκους- που θα απλωθούν στα διαφορετικά τμήματά του: το επίσημο Διαγωνιστικό «Emerging Greeks Competition» με πρώτες ή δεύτερες ταινίες σκηνοθετών, το πρόγραμμα Ντοκιμαντέρ, το αφιέρωμα LGBTQI+, το πρόγραμμα των Shorts (μικρού μήκους) κ.α. Παράλληλα, θα γίνουν και επαναληπτικές προβολές τόσο για να τηρούνται όσο το δυνατόν καλύτερα τα μέτρα ασφαλείας όσο και για να παρέχεται στο κοινό ευρύτερη δυνατότητα κράτησης εισιτηρίων. 

Την Κριτική Επιτροπή που κάθε χρόνο φιλοξενεί σημαντικά ονόματα, αποτελούν φέτος ο Bernd Buder, διευθυντής Προγράμματος του φεστιβάλ κινηματογράφου Cottbus, σύμβουλος προγράμματος στο τμήμα Forum της Berlinale, κριτικός και μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου, η Valeska Neu, sales agent στην αξιόλογη Films Boutique και ο κινηματογραφιστής και εξαίρετος ντοκιμαντερίστας Νίκος Λυγγούρης που μένει μόνιμα στο Βερολίνο. Ενώ την αφίσα, με τις τρεις θεότητες της Οπτικής Δημιουργίας, των Ηχοχρωμάτων και της Παρατηρητικότητας, δημιούργησε ο visual artist Γιάννης Τσιούνης, εμπνευσμένος από «ένα σουρεαλιστικό σύμπαν που ο αρχαίος ελληνικός παλμός έχει παιχνιδιάρικη διάδραση με την βερολινέζικη υποκουλτούρα, το κιτς και την ιντερνετική αισθητική».  

Ψυχή του φεστιβάλ η Σοφία Σταυριανίδου, κατάφερε μέσα στην τρίχρονη θητεία της να το προωθήσει ακόμη περισσότερο και να το προσανατολίσει στο μέλλον, με έντονη την υποστήριξη στους νέους κινηματογραφιστές, στα καλύτερα projects της ετήσιας κινηματογραφικής σοδειάς αλλά και στη διαφορετικότητα και τις τολμηρές προτάσεις. Χωρίς να ξεχνά ποτέ πως οι βάσεις υπάρχουν στο παρελθόν –άλλωστε η ίδια, για χρόνια υπεύθυνη Επικοινωνίας στο δικό μας Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, μαθήτευσε δίπλα στον μέντορά της Δημήτρη Εϊπίδη, ιδρυτή των ριζοσπαστικών Νέων Οριζόντων και του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Οι μέρες που οι πόρτες θα ανοίξουν, με ταινία έναρξης το «Σμύρνη μου αγαπημένη» του Γρηγόρη Καραντινάκη, φτάνουν και η ανυπομονησία της είναι φανερή καθώς μιλάει για την φετινή διοργάνωση, ιδιαίτερα χαρούμενη που γίνεται πάλι στην αίθουσα και όχι on line. Η popaganda άλλωστε, χορηγός επικοινωνίας του φεστιβάλ, θα είναι εκεί για να καταγράψει και να μεταφέρει όλα τα δρώμενα.

Ποιος είναι ο στόχος και ποια η πρόκληση του Greek Film Festival in Berlin;

O στόχος είναι ξεκάθαρος: να φέρει τις ελληνικές ταινίες σε επαφή με το γερμανικό και το ξένο κοινό γενικότερα, αλλά και τους ομογενείς που πραγματικά διψούν να δουν θέαμα στη γλώσσα τους. Το σημαντικό είναι ότι το μεγαλύτερο μέρος του προγράμματός μας αποτελείται από διεθνείς ή γερμανικές πρεμιέρες και, μάλιστα, ταινίες που δεν έχουν διανομή στην Γερμανία. Έτσι δίνεται η μοναδική ευκαιρία στον κόσμο να δει ελληνικά φιλμ στη μεγάλη οθόνη –εκεί δηλαδή όπου ανήκουν οι ταινίες–, τα οποία δεν έχει την ευκαιρία να δει ξανά ή κάπου αλλού.

Η μεγαλύτερη πρόκληση του Greek Film Festival in Berlin είναι να “εκπαιδεύεις” το κοινό έτσι ώστε αυτό να αναπτύσσεται, να εξελίσσεται και να ακολουθεί και παρακολουθεί πράγματα καινούργια που δεν είναι συνηθισμένο να βλέπει ή δεν θα επέλεγε να δει. Αυτός είναι άλλωστε και ο προορισμός ενός κινηματογραφικού φεστιβάλ γενικώς: να παρουσιάζει κάτι νέο στον όποιο δέκτη του και να τον εκπαιδεύει, μέσα στο χρονικό πλαίσιο διεξαγωγής του, να επιλέγει να παρακολουθήσει το νέο. Ιδιαίτερα μάλιστα όταν το Διαγωνιστικό μας είναι Τμήμα πρωτοεμφανιζόμενων σκηνοθετών. Πρόκειται για μια μακρά και εποικοδομητική διαδικασία που καλλιεργεί την περιέργεια και την αναζήτηση. Με γνώμονα αυτό λοιπόν, επιλέγουμε και προωθούμε το πρόγραμμά μας. Επιπλέον, αποτελεί πρόκληση να γνωρίσουν οι Γερμανοί επαγγελματίες το ελληνικό έργο ως μέλη της Κριτικής Επιτροπής. Είναι ένα σημείο που φροντίζω ιδιαίτερα και προσωπικά, το να τοποθετούμε δηλαδή την ελληνική ταινία κάτω από το ραντάρ τους. Είναι τιμητικό για εμάς το γεγονός ότι χαίρονται πολύ να συμμετέχουν στις Κ.Ε., να βλέπουν τις ταινίες μας και να δίνουν το Emerging Greeks Award (σ.σ. το μεγάλο βραβείο του Διαγωνιστικού τμήματος). Μια άλλη πρόκληση είναι το να βλέπεις κάποιους ανθρώπους που ξεκίνησαν να δουλεύουν εθελοντικά στο φεστιβάλ να μεγαλώνουν και να γίνονται επαγγελματίες, πράγμα που συνέβη σε αρκετούς συνεργάτες μου.

 Τι ξεχωριστό δίνει στον θεατή η φετινή διοργάνωση σε σχέση με τις προηγούμενες;

Καταρχάς, φέτος είναι μια χρονιά που θα έχουμε πάρα πολλούς σκηνοθέτες και συντελεστές παρόντες,  κάτι που μας χαροποιεί ιδιαίτερα. Σχεδόν κάθε ταινία θα έχει Q&A (σ.σ. συζήτηση του κοινού με τον δημιουργό) μετά τις προβολές, πράγμα υπέροχο. Έχει ξανασυμβεί μόνο στο πρώτο φεστιβάλ, καθώς βέβαια τότε όλοι είχαν την περιέργεια του καινούργιου. Μάλιστα πάρα πολλοί φέτος έρχονται με δική τους πρωτοβουλία, καθώς η διοργάνωση αδυνατεί να καλύψει τη φιλοξενία όλων. Η παρουσία των κινηματογραφιστών είναι κάτι πολύ θεμελιώδες, ως συστατικό, για ένα επαγγελματικό φεστιβάλ.

Η φετινή διοργάνωση έχει να προσφέρει μια τεράστια πολύχρωμη παλέτα επιλογών για όλα τα γούστα θεατών. Από το αφιέρωμα LGBTQI+ το οποίο συγκεντρώνει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον ήδη, ως τα ντοκιμαντέρ για την Ήπειρο με το «Ενθύμιον» του Νίκου Ζιώγα, την Τουρκία του Ερντογάν με το «Αόρατοι» της Μαριάννας Κακαουνάκη ή την Φιλιππινέζικη κοινότητα του Πειραιά με το «Holy Emy» της Αρασέλης Λαιμού, μέχρι το σούπερ love story με τον Sebastian Stan στο «Monday» του Αργύρη Παπαδημητρόπουλου (σ.σ. ταινία λήξης του φεστιβάλ). Είναι ποικιλόμορφο, πολυθεματικό και πολυδιάστατο. Εδώ τα εύσημα ανήκουν στην Επικεφαλής Προγράμματος, Γιάννα Σαρρή.

Να πω επίσης ότι θα έχουμε –ως work in progress– το πρώτο ελληνικό 3D animation, τον «Καραγκιόζη» που είναι για μεγάλους και μικρούς. Πρόκειται για παγκόσμια πρώτη στο στάδιο που βρίσκεται η ταινία και είναι ιδιαίτερα τιμητικό για εμάς που η παραγωγός Αναστασία Μάνου και οι σκηνοθέτες Γ. Καρράς, Κατερίνα Παπαγεωργίου και Χρήστος Λειβαδίτης μας το εμπιστεύτηκαν, οπότε ανυπομονούμε. Τέλος, ανοίγουμε συνεργασία με το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Δεν θα μπορούσα να είμαι πιο περήφανη για μια τέτοια σύμπραξη και προσφορά από το Μέγαρο. Θα γίνει ένα masterclass με τίτλο «Music and Film or Music in the Film?» από τον κ. Δημήτρη Μαραγκόπουλο, Διευθυντή του κύκλου «Γέφυρες» του Μεγάρου.

Το άλλο ξεχωριστό είναι ότι πλέον το φεστιβάλ από φέτος θα γίνεται την άνοιξη, στα τέλη Μαρτίου, και όχι τον χειμώνα όπως παλιά. Είναι μια σχετικά πιο ήσυχη φεστιβαλική περίοδος και έτσι δίνεται η δυνατότητα στους κινηματογραφιστές να έρχονται στην πόλη μας πιο άνετα. Φυσικά, ελπίζουμε σε λίγο καλύτερο καιρό, αν και το Βερολίνο είναι τελείως απρόβλεπτο από άποψη κλίματος.

 

Το φεστιβάλ φαίνεται πως έχει ανοίξει ένα σημαντικό “παράθυρο” στην επαφή του γερμανικού κοινού με τον ελληνικό κινηματογράφο…

Έχει βοηθήσει πάρα πολύ προς αυτή την κατεύθυνση. Καταρχάς, δίνει την ευκαιρία στο ξένο κοινό να παρακολουθήσει ελληνικές ταινίες πέρα από την Berlinale: στο δικό μας φεστιβάλ μπορεί να βρει περισσότερες, μαζεμένες χρονικά ταινίες και ταινίες που δεν έχει την ευκαιρία να δει αλλού. Το κοινό ξέρει ότι περιοδικά –ετησίως δηλαδή– έχει ένα ραντεβού με το ελληνικό φιλμ. Αυτή η συνήθεια είναι πολύ βασική για να μάθει ένα κοινό έναν εθνικό κινηματογράφο και η συνήθεια γίνεται απόκτημα και γνώση περαιτέρω. Χαιρόμαστε όταν έρχονται και μας λένε να μην σταματήσουμε αυτό που κάνουμε, να φέρνουμε ελληνικές ταινίες γιατί κάτι είδαν και κάτι ανακάλυψαν.

Πόσο δύσκολο είναι να διοργανώνεις ένα ελληνικό φεστιβάλ κινηματογράφου σε μια πόλη που διοργανώνει ένα από τα κορυφαία κινηματογραφικά φεστιβάλ στον κόσμο;

H μόνη εγγύτητα ανάμεσα στο Greek Film Festival και την Berlinale είναι όντως… γεωγραφική (γέλια). Το ότι γίνεται στο Βερολίνο ένα από τα μεγαλύτερα φεστιβάλ του κόσμου, μόνο καλό και θετικό είναι για το φεστιβάλ μας -για πολλούς λόγους. Πρώτα από όλα γιατί έχει ένα πολύ ευρύ, διεθνές κινηματογραφικό κοινό, που αναζητά κινηματογραφικές προκλήσεις και άρα η μαγιά είναι εκεί υπαρκτή. Το κοινό είναι ποικίλο και διαβάζει με προσοχή τα θέματα, τις συνόψεις των ταινιών, για να πάει να δει μια ταινία. Αυτό είναι κάτι σπάνιο και σπουδαίο. Επίσης, λόγω του φεστιβάλ Βερολίνου, υπάρχουν πάρα πολλοί επαγγελματίες στην πόλη, τους οποίους καλούμε στις προβολές μας και κυρίως, όπως είπα, στις Κριτικές Επιτροπές. Ήταν μεγάλη η χαρά μας, για παράδειγμα, όταν είχαμε πριν δυο χρόνια μέλος της Κριτικής Επιτροπής τον Wieland Speck του Πανοράματος της Berlinale. Η πόλη είναι ένα από τα τρία κινηματογραφικά κέντρα της χώρας. Τα άλλα δύο είναι το Μόναχο και η Κολωνία. Όλο το γερμανικό μπίζνες είναι μαζεμένο κυρίως στις τρεις αυτές πόλεις, και το φεστιβάλ έχει το προνόμιο να γίνεται σε μία από αυτές.

Η δίνη ενός τόσο κοντινού μας πολέμου επηρεάζει το φεστιβάλ;

Μιλώντας ως επαγγελματίας της επικοινωνίας και ως publicist, θα πω ότι φυσικά και τα γεγονότα του πολέμου έχουν επηρεάσει με διάφορους τρόπους το φεστιβάλ, όπως για παράδειγμα την πληθώρα των δημοσιευμάτων που έχουμε. Είναι φυσικό τα Μέσα να ασχολούνται με τον πόλεμο και οι δημοσιογράφοι να είναι ιδιαίτερα απασχολημένοι και μουδιασμένοι, θα έλεγα επίσης, με όσα συμβαίνουν αυτή τη στιγμή. Εννοείται πώς ένα φεστιβάλ δεν είναι τίποτα όταν πέφτουν βόμβες πάνω από το κεφάλι συνανθρώπων μας –αντιλαμβάνομαι κρυστάλλινα τις διαστάσεις των πραγμάτων. Μας έχει επηρεάσει ψυχολογικά, είμαστε ιδιαίτερα στενοχωρημένοι με την κατάσταση. Όπως λέει το φετινό μας μότο “Πολυμορφία, άνοιγμα και ελευθερία” –η ελευθερία είναι κάτι που ευχόμαστε σε όλους και η ψυχή μας είναι με όσους παλεύουν για αυτήν αυτή την στιγμή.

Μετά από χρόνια ζωής και δουλειάς στην Αθήνα, στον χώρο του κινηματογράφου, έρχεται η μεγάλη απόφαση της μετακόμισης στο Βερολίνο. Ποια ήταν η μεγαλύτερη δυσκολία σε αυτή την διαδρομή και ποια είναι τώρα ως διευθύντρια του φεστιβάλ;

Πριν από όλα να πω ότι ποτέ δεν ήταν η επιθυμία μου να γίνω διευθύντρια ενός ελληνικού φεστιβάλ, ούτε ήταν μέσα στους στόχους μου. Αν θέλεις, αυτό έγινε κατά συνθήκη, επειδή όταν πήρα αυτή την αρμοδιότητα, ήμουν η μόνη πεπειραμένη από φεστιβάλ. Οπότε έγινε λόγω μη ύπαρξης άλλης λύσης  (γέλια). Επιπλέον, δεν ήμουν ποτέ ειδικός θιασώτης των ελληνικών ταινιών και οι άνθρωποι που με γνωρίζουν στο χώρο, που έχουμε για χρόνια δουλέψει μαζί, το ξέρουν. Είμαι θιασώτης της καλής ταινίας, όχι αποκλειστικά της ελληνικής ταινίας. Αυτό με κάνει να βλέπω τα πράγματα κρατώντας ίσες αποστάσεις από το κινηματογραφικό προϊόν. Προσωπικός μου στόχος ήταν και είναι να δουλεύω στα γερμανικά media και φεστιβάλ και αυτό ήταν πάντα η μεγαλύτερη πρόκληση και ο μεγαλύτερος αγώνας. Και είναι ένας αγώνας γιατί με την μετακόμιση σε μια άλλη χώρα πρέπει να τα κάνεις όλα από την αρχή. Είναι δύσκολο και επώδυνο συχνά γιατί εκεί που σε ξέρουν και οι πέτρες στη χώρα σου, στο εξωτερικό δεν σε ξέρει κανένας. Οπότε τα κάνεις όλα “φτου κι από την αρχή”! Είναι λοιπόν μεγάλη πρόκληση αλλά και μεγάλη κούραση.

Το ελληνικό φεστιβάλ είναι επίσης μια πρόκληση, γιατί παράλληλα με τα άλλα γερμανικά projects στα οποία εργάζομαι (σ.σ. Hospitality & Publicity Manager στο φεστιβάλ κινηματογράφου Cottbus και παραγωγός/δημοσιογράφος στο ραδιοφωνικό σταθμό COSMO/rbb), ήμουν παρούσα από την γέννησή του, τις φάσεις που πέρασε, τον δρόμο που έκανε, τον τρόπο ανάπτυξης και εξέλιξής του μέσα στα χρόνια. Είναι γοητευτικό να βλέπεις την ανταπόκριση του κοινού, την αποδοχή και την αγάπη των κινηματογραφιστών που έρχονται, τον έπαινο όταν φτάνει από επαγγελματίες Έλληνες και Γερμανούς, την αυξανόμενη στήριξη από τους χορηγούς μας. Ένα εθνικό φεστιβάλ έχει μια τεράστια δύναμη γιατί πατάει με το ένα πόδι στη χώρα που γίνεται και με το άλλο στη χώρα του. Αυτό είναι κάτι που ανακάλυψα μέσα από το φεστιβάλ αυτό, δεν το γνώριζα. Τώρα πια όλη η καταπληκτική ομάδα μας –ιδιαίτερα η συντονίστρια Ελίζα Δεύτου, ο ισότιμος και μεγάλος μου σύμμαχος στην οργάνωση–, το βλέπουμε σαν παιδί μας. Πρέπει να το φροντίζεις, να το βοηθάς να μεγαλώνει, να εξελίσσεται, να πάει στην κατεύθυνση που πρέπει να πάει. Είναι ένα τυχερό φεστιβάλ γιατί απολαμβάνει πολλής αγάπης και αφοσίωσης από όλους μας και επιπρόσθετα είναι εντελώς “χειροποίητο”.

 

Πόσο διαφορετικά νιώθεις δουλεύοντας για τον ελληνικό κινηματογράφο στο Βερολίνο;

Δεν νιώθω πολύ διαφορετικά από όταν δουλεύω για το φεστιβάλ του Cottbus που εργάζομαι, ας πούμε. Σίγουρα όμως εδώ παίζει ρόλο η γλώσσα, οι παλιοί συνάδελφοι και οι νέοι, οι συνεργάτες που έχεις δουλέψει σε προηγούμενα χρόνια μαζί κι έρχονται στο Βερολίνο… Σίγουρα συνοδεύεται από μεγαλύτερη συγκίνηση. Αλλά η γιορτή που λέγεται φεστιβάλ είναι κάτι που έτσι κι αλλιώς με συγκινεί ιδιαίτερα. Και φύσει μου αρέσει να βοηθάω με όποιον τρόπο μπορώ, να είμαι ευέλικτη στις συνεννοήσεις και να κάνω τους άλλους να νιώθουν αγαπητοί και ευπρόσδεκτοι. Νομίζω αυτό το χαρακτηριστικό θέλω περισσότερα από όλα να έχει το φεστιβάλ μας και εύχομαι τόσο οι καλεσμένοι όσο και το κοινό να το εισπράττουν…