Η σημερινή μέρα για την Ουκρανία σηματοδοτεί επίσημα έναν χρόνο από τότε που τα ρωσικά στρατεύματα πέρασαν τα σύνορα της χώρας και ξεκίνησαν αυτό, που ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν υποστηρίζει ότι είναι μια «ειδική στρατιωτική επιχείρηση». Αλλά που όλοι γνωρίζουν ότι είναι ένας πόλεμος ανελέητος.
Έναν χρόνο μετά, υπό συνεχείς αεροπορικές και πυραυλικές επιθέσεις, δεκάδες χιλιάδες άμαχοι έχουν πεθάνει και εξακολουθούν να πεθαίνουν και εκατομμύρια άνθρωποι εγκατέλειψαν τα σπίτια τους κι έγιναν πρόσφυγες. Χιλιάδες στρατιώτες, και από τις δύο πλευρές, έχουν σκοτωθεί, τραυματιστεί ή έχουν μείνει ανάπηροι. Η Ουκρανία μετατράπηκε σε μία χώρα άδειο κέλυφος του εαυτού της. Μία χώρα σπαρμένη με κουφάρια.
«Όταν μας επιτεθείς, θα δεις τα πρόσωπά μας. Όχι τις πλάτες μας, αλλά τα πρόσωπά μας».
«Όταν μας επιτεθείς, θα δεις τα πρόσωπά μας. Όχι τις πλάτες μας, αλλά τα πρόσωπά μας». Τα λόγια του Ουκρανού Προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι, λίγες ώρες αφότου ο Βλαντιμίρ Πούτιν εξαπέλυσε την εισβολή πλήρους κλίμακας στις 24 Φεβρουαρίου 2022, αποδείχτηκαν προφητικά.
Μια νεαρή Ουκρανή παρακολουθεί ανοιχτή στρατιωτική εκπαίδευση για πολίτες σε πεδίο εκπαίδευσης στο Κίεβο, Ουκρανία, 30 Ιανουαρίου 2022. Ο πόλεμος ξεκίνησε σχεδόν έναν μήνα μετά. EPA/SERGEY DOLZHENKO
Οι περισσότεροι αναλυτές περίμεναν ότι η ουκρανική αντίσταση απέναντι στην ρωσική πολεμική μηχανή θα κατέρρεε σε μερικές μέρες, παρά το ακμαίο ηθικό που έδειχνε να έχει ο λαός. Μετά, όμως, την αρχική, ευρεία προέλαση της Ρωσίας στην χώρα, οι ουκρανικές δυνάμεις αντιστάθηκαν σθεναρά, αναγκάζοντας τα ρωσικά στρατεύματα να αποσυρθούν στην ανατολική και νότια Ουκρανία. Έτσι, οι Ουκρανοί στρατιώτες κατάφεραν, εμπνέοντας έναν ηρωικό δυναμισμό, όχι μόνον να αντιμετωπίσουν μια πολύ μεγαλύτερη και ισχυρότερη δύναμη για δώδεκα ολόκληρους μήνες ανατρέποντας τα αρχικά σχέδια των Ρώσων, αλλά και να ανατρέψουν τον ίδιο τον συσχετισμό δυνάμεων στα πεδία της μάχης υπέρ τους, διεκδικώντας, έτσι, επί ίσοις όροις τα αμφισβητούμενα από τους Ρώσους εδάφη της.
Κυκλοφοριακό κομφούζιο στο Κίεβο, Ουκρανία, 24 Φεβρουαρίου 2022. Ρωσικά στρατεύματα εισήλθαν στην Ουκρανία, ενώ ο πρόεδρος της χώρας Βολοντόμιρ Ζελένσκι απευθύνθηκε στο έθνος για να ανακοινώσει την επιβολή στρατιωτικού νόμου. EPA/SERGEY DOLZHENKO
Άνθρωποι προσπαθούν να επιβιβαστούν σε τρένο που φεύγει από το Κίεβο, Ουκρανία, 4 Μαρτίου 2022. Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, τουλάχιστον ένα εκατομμύριο άνθρωποι έχουν εγκαταλείψει την Ουκρανία για γειτονικές χώρες από την έναρξη της στρατιωτικής επίθεσης της Ρωσίας στις 24 Φεβρουαρίου 2022. EPA/ZURAB KURTSIKIDZE
Το άψυχο σώμα ενός στρατιώτη, μισοσκεπασμένο από το χιόνι, βρίσκεται δίπλα σε καμένο ρωσικό άρμα μάχης, μετά την επίθεση του ουκρανικού στρατού την προηγούμενη ημέρα κοντά στην πόλη Χάρκοβο της Ουκρανίας, 25 Φεβρουαρίου 2022. EPA/SERGEY KOZLOV
Όχι αναίμακτα, όχι χωρίς βαρύ τίμημα. Μέχρι το τέλος του 2022, οι γραμμές του μετώπου είχαν εξελιχθεί σε έναν ανηλεή πόλεμο χαρακωμάτων, επιθέσεων με drones και μαχών πυροβολικού σε παγωμένες πεδιάδες και χωριά. Η Ρωσία συνεχίζει να εκτοξεύει πυραύλους σε όλα τα μέρη της Ουκρανίας, επιτίθεται σε υποδομές, εργοστάσια, πολυόρωφα κτήρια κατοικιών προσπαθώντας να προχωρήσει στα κατακτητικά σχέδιά της, εξασθενώντας ταυτόχρονα το ηθικό του άμαχου πληθυσμού. Εν τω μεταξύ, οι δυτικές χώρες, Ευρωπαϊκή Ενωση, ΗΠΑ και ΝΑΤΟ, συνεχίζουν ακάθεκτες να προμηθεύουν την Ουκρανία με άρματα, πυρομαχικά, εξοπλισμό, τεχνολογία και εκπαίδευση.
Παρ’ όλα αυτά και επί του παρόντος, μετά από έναν χρόνο πολέμου, η Ρωσία ελέγχει περίπου το 18 τοις εκατό του ουκρανικού εδάφους, σε μεγάλο βαθμό συγκεντρωμένο στα νότια και ανατολικά.
Ενας άντρας και μία γυναίκα κουβαλούν ένα φέρετρο σε έρημο δρόμο, καθώς η πόλη Borodyanka, κοντά στο Κίεβο, βομβαρδίστηκε. Ουκρανία, 03 Μαρτίου 2022. EPA/ALISA YAKUBOVYCH
Εγινε από την αρχή ξεκάθαρο ότι αυτός ο πόλεμος θα ήταν ένα ασυνήθιστο και απροσδόκητο γεγονός, που θα άλλαζε τον κόσμο στον οποίο ζούμε. Η πεποίθηση των Ευρωπαίων για μια ειρήνη των ισχυρών για πάντα και οι μεταψυχροπολεμικές σχέσεις με τη Μόσχα, μέσω της σχεδόν απόλυτης ενεργειακής εξάρτησης των ευρωπαϊκών οικονομιών από το φθηνό αέριο και το πετρέλαιο της Ρωσίας, που πραγματικά είχαν βολευτεί σε αυτή σχεδόν μακιαβελικά χωρίς ενδοιασμούς και αντίμετρα, γκρεμίστηκαν όλα σε ένα βράδυ. Μια οδυνηρή αποκάλυψη. Οι Ρώσοι δεν είναι φίλοι μας.
Ο πόλεμος έφερε επανάσταση και στην αμυντική πολιτική της Γερμανίας, πού αποφάσισε να δημιουργήσει, πρώτη φορά μετά την ήττα της στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, έναν ισχυρό και εξοπλιστικά πανέτοιμο στρατό, αλλά και φίμωσε τη γαλλική συζήτηση για «στρατηγική αυτονομία» της Ευρώπης έναντι των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ. Εξασθένισε την ισχύ των αποφάσεων και ψηφισμάτων από παγκόσμιους θεσμούς όπως τα Ηνωμένα Έθνη. Τέλος, έκανε ακόμα πιο φανερό το παγκόσμιο χάσμα Βορρά-Νότου, που είχε ήδη διευρυνθεί δραματικά, λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού.
Μια γυναίκα κοιτάζει έξω από το παράθυρο ενός λεωφορείου, κατά τη διάρκεια της εκκένωσης αμάχων στο Κίεβο, Ουκρανία, 03 Μαρτίου 2022. EPA/MIKHAIL PALINCHAK
Ανθρωποι διασχίζουν μια κατεστραμμένη γέφυρα, καθώς προσπαθούν να δραπετεύσουν από την πρώτη γραμμή των μαχών, στην πόλη Irpin, κοντά στο Κίεβο, Ουκρανία, 07 Μαρτίου 2022. EPA/ROMAN PILIPEY
Μία εθελόντρια περιμένει το τέλος της απαγόρευσης κυκλοφορίας σε ένα υπόγειο κτιρίου στο Κίεβο, Ουκρανία, 7 Μαρτίου 2022. Ουκρανοί εθελοντές εγκαινίασαν την κοινότητα Solomyanski Kotyky, για να συλλέξουν και να παραδώσουν ρούχα και τρόφιμα σε αυτούς που έχουν ανάγκη. Οι εθελοντές παραδίδουν περίπου 50-60 δωρεάν παραγγελίες την ημέρα. Μένουν εκεί για μια νύχτα, αν δεν μπορούν να είναι εγκαίρως στο σπίτι τους. EPA/ANDRII NESTERENKO
Νεαρή γυναίκα δένει έναν κόμπο σε δίχτυ καμουφλάζ, που ετοιμάζει μαζί με ομάδα εθελοντών για τον ουκρανικό στρατό, το οποίο θα χρησιμοποιηθεί ενάντια στον ρωσικό στρατό. Τα δίχτυα κατασκευάζονται σε βιβλιοθήκες, σχολεία, γυμναστήρια και άλλους διαθέσιμους χώρους. Λβιβ, Ουκρανία, 07 Μαρτίου 2022. EPA/MIGUEL A. LOPES
Οι συνέπειες, όμως, από την παράνομη και απρόκλητη επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία, πάνε ακόμα πολύ πέρα από την διεθνή τάξη πραγμάτων που έχει ανατραπεί πλέον, με άγνωστη κατάληξη. Εχει προκληθεί τεράστια οικονομική και κοινωνική αναστάτωση παντού. Οι ζωτικής σημασίας εξαγωγές σιτηρών από την Ουκρανία, που τάιζαν σχεδόν όλον τον Δεύτερο και Τρίτο κόσμο, χώρες των Βαλκανίων, της Μέσης Ανατολής, της Ασίας και της Αφρικής, μειώθηκαν στο ελάχιστο εξαιτίας του ναυτικού αποκλεισμού της Μαύρης Θάλασσας από τους Ρώσους, τροφοδοτώντας μια σημαντική κρίση κόστους ζωής, που χτύπησε με σφοδρότητα τα φτωχότερα κράτη και βρήκε απροετοίμαστο το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα. Καθώς οι δυτικές κυρώσεις άρχισαν να παίρνουν σάρκα και οστά, ο Πούτιν αντέδρασε με τον μόνο τρόπο που ήξερε. Σκοπίμως αύξησε τις τιμές της ενέργειας, δημιουργώντας ακόμα μεγαλύτερη πίεση στην Ευρώπη και στις πιο αδύναμες χώρες, ενώ επιχείρησε πυρηνικό εκβιασμό και τελικά, πριν δύο ημέρες, ενημέρωσε ότι αποσύρει την χώρα του από την διεθνή συμφωνία ελέγχου των πυρηνικών όπλων. Μια κίνηση περισσότερο συμβολική, αλλά που επαναφέρει στο προσκήνιο το σκοτεινό σενάριο ενός πυρηνικού ολέθρου.
Ενοικοι από κτίριο κατοικιών που επλήγη από βομβαρδισμούς πυροβολικού στέκονται μπροστά από το κτίριο, στο Κίεβο της Ουκρανίας, 15 Μαρτίου 2022. EPA/ROMAN PILIPEY
Τι να πει κάποιος για τις δημοκρατικές αξίες που αυτός ο πόλεμος έθεσε εκ νέου σε αμφισβήτηση. Τι είναι σήμερα δημοκρατία, τι σημαίνει ατομική ελευθερία, ποιον αφορά η ελευθερία σκέψης, έκφρασης, αυτοπροσδιορισμού; Τι είδους κοινωνίες δημιουργούν η καταπίεση και ο αυταρχισμός σε σύμπνοια με ένα νεοκαπιταλιστικό-τεχνολογικό οικονομικό και κοινωνικό μοντέλο; Τι σημαίνει ανεξαρτησία; Ποιες έννοιες του εθνικού κράτους και των εθνικών συνόρων είναι ακόμα παγκοσμίως αποδεκτές; Οδηγούμαστε, ίσως, σε μια ριζική αναθεώρηση των πλανητικών συμβάσεων για την ειρηνική συνύπαρξη των λαών και μια νέα παγκόσμια ιδεολογία του ισχυρού γεννιέται.
Εικόνισμα της Παναγίας στο κατεστραμμένο κτίριο του Περιφερειακού Συμβουλίου του Χάρκοβο στο Χάρκοβο, Ουκρανία, 20 Μαρτίου 2022. EPA/Andrzej Lange
Μια νεαρή ανάμεσα στους καλεσμένους ενός πάρτι γενεθλίων, σε ένα στούντιο καλλιτεχνών που μετατράπηκε σε καταφύγιο από τους βομβαρδισμούς. Κίεβο, Ουκρανία, 20 Μαρτίου 2022. EPA/ROMAN PILIPEY
Είναι ξεκάθαρο ότι ο πόλεμος απέχει πολύ από το να τελειώσει και μπορεί να εισέρχεται σε μια ακόμη πιο επικίνδυνη φάση. Οι, αρχικά, ανεπαρκώς εξοπλισμένες και ασυντόνιστες δυνάμεις της Ρωσίας έχουν ανασυνταχθεί και ενισχυθεί. Η αναμενόμενη εαρινή τους επίθεση κατά μήκος του ανατολικού ή του νότιου μετώπου, ή πιθανώς μέσω της Λευκορωσίας, ίσως να επιταχυνθεί, ενώ και η Μολδαβία απειλείται με αποσταθεροποίηση, αφού το φιλορωσικό κόμμα έχει καταλάβει τους δρόμους της πρωτεύουσας με πολυπληθείς διαδηλώσεις. Είναι σαφές εδώ και αρκετό καιρό, ότι οι ουκρανικές δυνάμεις βρίσκονται πίσω από τους Ρώσους σε βασικές στρατηγικές θέσεις. Παρά τις μεγάλες υποσχέσεις, σύμφωνα με πληροφορίες, αγωνίζονται να συγκρατήσουν τους εισβολείς. Για πόσο ακόμα; Πόσο ακόμα αίμα θα χυθεί;
Ένα κατεστραμμένο αυτοκίνητο σε εμπόλεμη ζώνη μεταξύ ουκρανικών και ρωσικών δυνάμεων, σε δρόμο που οδηγεί στην ουκρανική πόλη Makariv, δυτικά του Κιέβου, Ουκρανία, 31 Μαρτίου 2022. EPA/ATEF SAFADI
Ουκρανός στρατιώτης απομακρύνει με καρότσι τον Valentyn Vasylenko, 83 χρονών, από το κατεστραμμένο σπίτι του στο χωριό Teteriv, Κίεβο, Ουκρανία, 31 Μαρτίου 2022. Ο Valentyn παρέμενε ο μοναδικός κάτοικος αυτού του χωριού. EPA/STR
Ουκρανοί στρατιώτες αναπαύονται στις θέσεις τους, κοντά στο χωριό Teteriv, όχι μακριά από το Κίεβο, Ουκρανία, 31 Μαρτίου 2022. EPA/STR
Βομβαρδισμένο πέρασμα σε δρόμο, σε ένα χωριό στα περίχωρα του Κιέβου, Ουκρανία, 31 Μαρτίου 2022. EPA/ANDRZEJ LANGE
Τάφοι κατοίκων που πέθαναν κατά τη ρωσική εισβολή, μπροστά από πολυκατοικίες στις περιοχές που ανακατέλαβε ο ουκρανικός στρατός, έξω από το Κίεβο, Ουκρανία, 02 Απριλίου 2022. EPA/OLEG PETRASYUK
Σώματα Ουκρανών αμάχων που βρέθηκαν να κείτονται δεμένα στην άκρη ενός δρόμου στη μικρή πόλη Bucha , στην περιοχή του Κιέβου, Ουκρανία, 03 Απριλίου 2022. EPA/MIKHAIL PALINCHAK
Γενική άποψη του υποστέγου με το κατεστραμμένο ουκρανικό αεροπλάνο Antonov An-225, το μεγαλύτερο μεταφορικό αεροσκάφος στον κόσμο, μετά από βαριά μάχη στο αεροδρόμιο Gostomel κοντά στο Κίεβο, Ουκρανία, 03 Απριλίου 2022. EPA/OLEKSANDR RATUSHNIAK
Η ευρύτερη συζήτηση αφορά το πώς τελειώνει αυτός ο πόλεμος. Δεν υπάρχει ακόμη συμφωνία. Τα μελλοντικά σενάρια περιλαμβάνουν νίκη της Ουκρανίας και/ή ρωσική κατάρρευση τύπου 1917, δηλαδή επανάσταση του Ρωσικού λαού ενάντια στον ηγέτη του, κάτι που κανείς δεν φάινεται να το πιστεύει, είτε ολική ήττα για την Ουκρανία, κάτι που οι ΗΠΑ δεν θα αφήσουν, ακόμα τουλάχιστον, να συμβεί, είτε κλιμάκωση που οδηγεί σε άμεση σύγκρουση ΝΑΤΟ-Ρωσίας στην Ευρώπη, κάτι που είναι ο κρυφός εφιάλτης της Ευρώπης, είτε τέλος, μια παγωμένη σύγκρουση που θα συνεχίζει για χρόνια – στην πραγματικότητα, ένα χρονίζον, ήσυχο αδιέξοδο. Μόνο το τελευταίο αποτέλεσμα θα μπορούσε να οδηγήσει, υποθετικά, στη διευθέτηση τους τέλους του πολέμου μέσω διαπραγματεύσεων, πολλοί δυτικοί πολιτικοί και αναλυτές πιστεύουν.
Αυτοκίνητα περνούν έναν πύραυλο καρφωμένο στο οδόστρωμα, στην περιοχή του Χάρκοβο, Ουκρανία, 15 Σεπτεμβρίου 2022. EPA/OLEG PETRASYUK
Οποιαδήποτε τέτοια μελλοντική συμφωνία «ειρήνης» θα συνεπαγόταν, αναγκαστικά, επώδυνες ουκρανικές παραχωρήσεις. Στο Κίεβο και στην Ευρώπη θα θεωρηθεί από πολλούς ως προδοσία, για τον Πούτιν θα είναι η δικαίωση. Αυτή είναι μια φρικτή σκέψη. Αλλά δεν είμαστε ακόμα εκεί και άγνωστο αν θα φτάσουμε ποτέ. Μαύρα σύννεφα κρέμονται πάνω από αυτόν τον αγώνα ζωής ή θανάτου, καθώς μπαίνει πια στον δεύτερο χρόνο. Τα δυτικά όπλα, αν και με καθυστερήσεις, συνεχίζουν να φτάνουν και να ταΐζουν το αχόρταγο τέρας της σφαγής. Ο πόλεμος λοιπόν συνεχίζεται.
Μια γυναίκα κάθεται στο αυτοκίνητό της, μετά το σβήσιμο των φώτων, λόγω προγραμματισμένων διακοπών ρεύματος στο Κίεβο, Ουκρανία, 03 Νοεμβρίου 2022. EPA/OLEG PETRASYUK
Η Ντάρια μαγειρεύει ένα γεύμα στο υπόγειο καταφύγιο της πολυκατοικίας της, όπου ζει με τη μητέρα, την κόρη και τέσσερις γείτονές της, στην πόλη Λίμαν, στην περιοχή Ντόνετσκ, Ουκρανία, 22 Ιανουαρίου 2023. Η πόλη ανακαταλήφθηκε από τις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις τον Οκτώβριο του 2022. EPA/OLEG PETRASYUK
Μια εναέρια άποψη από το σημείο μιας ολονύκτιας επίθεσης πυραύλων σε κατοικημένη περιοχή στο Κράματορσκ, περιοχή Ντόνετσκ, ανατολική Ουκρανία, 02 Φεβρουαρίου 2023. EPA/YEVGEN HONCHARENKO
Ένας ηλικιωμένος άντρας σπρώχνει το ποδήλατό του στον χιονισμένο δρόμο στην πολιορκημένη πόλη Σίβερσκ, περιοχή Ντόνετσκ, Ουκρανία, 18 Φεβρουαρίου 2023. EPA/OLEG PETRASYUK
Ουκρανικές σημαίες κυματίζουν πάνω από τους τάφους πεσόντων Ουκρανών στρατιωτών σε ένα στρατιωτικό νεκροταφείο στο Χάρκοβο, βορειοανατολική Ουκρανία, 22 Φεβρουαρίου 2023, σχεδόν ένα χρόνο από την Ρωσική εισβολή και την έναρξη του πολέμου. EPA/PAVLO PAKHOMENKO
