Πρόσφατα υπήρξε δημοσίευμα, κύριε Λιβαθινέ, που έλεγε ότι το Εθνικό Θέατρο δεν θα πάει στην Επίδαυρο. Εχουμε γελάσει πολύ με αυτό όλοι μας! Φυσικά και πάει το Εθνικό στην Επίδαυρο. Το Εθνικό είναι η Επίδαυρος! Αν υπάρχει, αν μη τι άλλο, μια παράδοση του Εθνικού που οφείλει να μείνει ζωντανή είναι τα Επιδαύρια.
Ο κίνδυνος να μην τα καταφέρετε να κατέλθετε συνδέεται με την τρύπα στα οικονομικά του Εθνικού, απ’ το βάρος της μισθοδοσίας και την απόκλιση ενός εκατομμυρίου στα εισιτήρια από το προσδοκόμενο, την περασμένη χρονιά, ή με την τροπολογία που παρολίγο να περάσει για τα εκτός έδρας; Συνήθως σε αυτά τα πράγματα η μία κουβέντα του διαδρόμου μπλέκεται με την άλλη. Όπως είπα πέρσι ότι το Εθνικό θα είναι πρώτο που θα σταθεί στην Επίδαυρο, κι ας είχαμε να κάνουμε με μια πρωτοφανή συγκυρία, και στάθηκε, έτσι και η Επίδαυρος φέτος θα γίνει. Και σε αυτό παίζει τεράστιο ρόλο η σχέση που έχουμε με τους καλλιτέχνες, με τους εργαζόμενους, και η βούλησή μας να μην συρρικνώσουμε και να μην θυσιάσουμε κάτι από αυτά που οφείλει να κάνει ένα Εθνικό θέατρο. Οικονομικά θέματα έχει όλη η χώρα, δεν έχει μόνο το Εθνικό. Το Εθνικό παραμένει στη βάση του ένας υγιής οργανισμός και θα παραμείνει τέτοιος. Με την πολύ σημαντική περικοπή εξόδων, με αναπροσαρμογή στις αμοιβές, χάρη στην κατανόηση και συνδρομή των καλλιτεχνών, δεν υπάρχει περίπτωση να βρεθούμε έξω από την Επίδαυρο.
Λέτε πως αναπροσαρμόστηκαν οι αμοιβές. Γράφτηκε ότι ο Μιχαήλ Μαρμαρινός θα λάβει 20000 ευρώ για τη σκηνοθεσία της «Λυσιστράτης», που κατεβαίνει επίσης στα Επιδαύρια. Και με αυτό γελάσαμε στο Εθνικό πολύ! Προφανώς κανείς μπερδεύει το κόστος της αμοιβής με τις εργοδοτικές εισφορές από την πραγματική αμοιβή ενός σκηνοθέτη. Ο Μαρμαρινός θα πάρει 17000 ευρώ μικτά και γύρω στα 10000-11000 καθαρά, κι αυτό θα το δείτε όλοι στη Διαύγεια, όπου πολύ σύντομα θέλουμε να μπαίνει και το καθαρό ποσό γιατί είναι τεράστιες οι κρατήσεις. Πραγματικά, δεν θέλω να αναφέρω αυτά που συνάντησα και βρήκα όταν ήρθα!
Αναφέρεστε στην οικονομική τρύπα; Δεν είναι τρύπα. Απλώς, η μισθοδοσία ήταν πολύ μεγαλύτερη το ‘13-‘14, από όσο αντέχει ο οργανισμός. Ανέβηκε 1,5 εκατομμύριο.
Είναι ο λόγος της έκτακτης βοήθειας του ενός περίπου εκατομμυρίου από τον κ.Χουλιαράκη; Η μισθοδοσία του οργανισμού αγγίζει τα 6 εκατομμύρια, όσο δηλαδή είναι πια και η τακτική επιχορήγηση. Τα πάντα, όπως καταλαβαίνετε, είναι στην κόψη ενός ξυραφιού. Υπενθυμίζω ότι το Εθνικό κάποτε έπαιρνε 12 εκατομμύρια επιχορήγηση. Άρα το Εθνικό εξαρτάται πάρα πολύ από την προσέλευση, από τα εισιτήριά του.
Το έλλειμα στο Εθνικό αυτή τη στιγμή ποιο είναι; Δεν μπορώ να αναφέρω ακριβές ποσό αυτή τη στιγμή, γιατί δεν θέλω να πέσω έξω.
Είναι προσωπική επιτυχία σας η έκτακτη επιχορήγηση; Έχει να το καταφέρει αυτό διευθυντής του Εθνικού από την εποχή του αείμνηστου Νίκου Κούρκουλου. Θα έλεγα ότι είναι επιτυχία στη συνεννόηση ανάμεσα σε δυο σπουδαίους φορείς, εκ των οποίων ο ένας αναγνωρίζει τον άλλον. Γιατί το έργο που κάνει το Εθνικό είναι εθνικής εμβέλειας. Από τη στιγμή που η Πολιτεία πείθεται ότι οι συμφωνίες που γίνονται είναι πλέον απολύτως διαυγείς και γενναιόδωρες από πλευράς καλλιτεχνών προς το Εθνικό, αυτομάτως έχει κάθε λόγο να βοηθήσει το Εθνικό σε μια δύσκολη στιγμή.
Οι περικοπές που πετύχατε στους μισθούς είναι… ελεγχόμενες; Έγιναν χωρίς να παραβιάζουμε τις συνθήκες εργασίας των εργαζομένων, χωρίς να βρεθούν άνθρωποι στο δρόμο, χωρίς, χωρίς, χωρίς… Αυτό δεν είναι απλό. Προσπαθούμε να πετύχουμε το ακατόρθωτο. Αλλά θα το πετύχουμε. Γενικά, δεν θέλω να θυμηθώ αυτά που βρήκα και βρήκαμε εδώ όταν ήρθαμε το 2015.
«Είμαστε άνθρωποι που θέλουμε να προσφέρουμε στον τόπο μας και όχι να καούμε σαν τις πεταλούδες στο κερί κάποιου κόμματος. Είμαστε ανεξάρτητοι, θέλω να πιστεύω προοδευτικοί, αν και αυτό είναι κάτι που πρέπει να το κερδίζουμε καθημερινά. Δεν ανήκουμε και δεν θα ανήκουμε σε κανένα κόμμα ποτέ. Το κόμμα μας είναι το θέατρο»
Γιατί καλύπτετε τον κύριο Χατζάκη και δεν λέτε ανοικτά τι είναι αυτό που βρήκατε; Καλή ερώτηση. Δεν έχω προσωπικά με κανέναν από τους καλλιτεχνικούς διευθυντές του Εθνικού και θεωρώ ότι καθένας από αυτούς ως θεσμικό πρόσωπο προσπαθεί να κάνει το καλύτερο με το δικό του τρόπο. Παρόλο τον δύσκολο τρόπο με τον οποίο έφυγε ο Χατζάκης από το Εθνικό, εγώ προσωπικά δεν έχω τίποτα μαζί του. Η δική μου τριετία τώρα ξεκινά. Θέλω να πιστεύω ότι θα πετύχω τα σχέδιά μου.
Για τον κ.Χατζάκη σας ρώτησα… Ο Χατζάκης πιστεύω ότι σε πάρα πολλά πράγματα υπολόγισε με τον δικό του τρόπο. Εγώ δεν συμφωνώ.
Αναφέρεστε στα ανοίγματα και τις νέες προσλήψεις που έκανε βασιζόμενος στο ταμείο, στην εμπορικότητα των παραστάσεων; Φυσικά, βασίστηκε στο ταμείο. Αλλά το ταμείο σε έναν επιχορηγούμενο οργανισμό είναι κάτι πάρα πολύ σχετικό. Γιατί ταμείο δεν είναι μόνο τα χρήματα που έχεις. Ένας καλλιτεχνικός διευθυντής μπορεί να λέει ότι διαθέτει 3 εκατομμύρια στο ταμείο και την επόμενη ημέρα τα 3 να είναι 1,5εκ. Τα νούμερα είναι ρευστά. Δεν καλύπτω, όπως αντιλαμβάνεστε τον Χατζάκη. Καλύπτω τον θεσμό όπως οφείλω να κάνω. Δεν θα κερδίσω τίποτα με το να κάνω επιθέσεις. Αν εκείνοι μάς κάνουν επίθεση από διάφορα έντυπα αυτό είναι δικό τους θέμα. Εγώ δεν σκοπεύω να ακολουθήσω το ίδιο παράδειγμα.
«Το Εθνικό δεν έπαιξε και δεν θα παίξει ποτέ σε πολιτικά τερέν.Η δύναμή του είναι η θεατρική και όχι οι πολιτικές του συνδηλώσεις»
Οι προσφυγές του κ.Χατζάκη στο ΣΤΕ, προκειμένου να ακυρωθεί η απόφαση απομάκρυνσής του από το Εθνικό Θέατρο, έπεσαν στο κενό. Δεν μου αρέσει να χαίρομαι με τις αποτυχίες του άλλου. Ο Σωτήρης Χατζάκης έκανε πέρσι την παράστασή του, μάλιστα την μεταφέραμε στην Κεντρική Σκηνή επειδή είχε επιτυχία. Απο εμένα εχθρική κίνηση προς αυτόν δεν έγινε. Το αντίθετο! Φιλοξενήσαμε το ρεπερτόριό του, τιμήσαμε τους συνεργάτες του με τον καλύτερο τρόπο. Αυτό νομίζω ήταν κέρδος για όλους μας. Εγώ ήρθα να συμφιλιώσω το Εθνικό. Ο Σωτήρης Χατζάκης είναι ένας καλλιτέχνης τον οποίο σέβομαι και ο οποίος θα είναι και ευπρόσδεκτος στο Εθνικό οποιαδήποτε στιγμή. Έκανε πράγματα που επαίνεσα και θα επαινώ πάντα δημόσια. Οπως το γεγονός ότι πήρε το Σχολείον, για παράδειγμα, κι ας μην κόστισε 700 ευρώ το μήνα, όπως έλεγαν, αλλά πολύ περισσότερο. Δεν έχει σημασία πια…
Εβδομήντα χιλιάρικα κόστισε. Ναι, αλλά ήταν μια καλή επιλογή, όπως είναι και το Επισκεπτήριο, μια δράση ανθρώπινη και συγκινητική, που διατηρούμε. Σιγά σιγά η δική μας θητεία, πιστεύω, θα ξεκαθαρίσει το αυτονόητο μια και για τα αυτονόητα ακόμα μαχόμαστε στην Ελλάδα.
Δεν ήρθατε να γκρεμίσετε ό,τι προϋπήρξε, όπως κάνουν συνήθως όσοι αναλαμβάνουν πόστα; Ο κ. Χουβαρδάς μόλις ανέλαβε κατήργησε την Πειραματική Σκηνή. Εγώ δεν θέλω να γκρεμίσω τίποτα. Να χτίσω θέλω. Και θέλω να φροντίσω ώστε ο επόμενος να χτίσει πάνω σε ό,τι καλύτερο χτίσαμε εμείς. Νομίζω η Ελλάδα η ίδια μόνο τότε θα έχει μέλλον.
Μετά την τριετία θα παραμείνετε στο Εθνικό; Καθίστε να φτάσουμε μέχρι εκεί και βλέπουμε.
Η ανανέωση της σύμβασής σας πάντως ήταν ένα θρίλερ. Ο κ.Μπαλτάς την έκανε στο πάρα πέντε, παρόλο που διέρρεε ότι είστε εκλεκτός του ΣΥΡΙΖΑ. Όλοι γνωρίζουν ότι δεν έχω κανένα δεσμό με κάποιο κόμμα. Και ο κ.Ξυδάκης όταν με φώναξε και είχε αποφασίσει ποια τροπή θα πάρουν τα πράγματα στο Εθνικό, γνώριζε πολύ καλά ότι δεν ανήκω σε κάποιο πολιτικό χώρο. Είμαστε άνθρωποι που θέλουμε να προσφέρουμε στον τόπο μας και όχι να καούμε σαν τις πεταλούδες στο κερί κάποιου κόμματος. Είμαστε ανεξάρτητοι, θέλω να πιστεύω προοδευτικοί, αν και αυτό είναι κάτι που πρέπει να το κερδίζουμε καθημερινά. Δεν ανήκουμε και δεν θα ανήκουμε σε κανένα κόμμα ποτέ. Το κόμμα μας είναι το θέατρο!
Συνάδελφοί σας, επίσης σε θεσμικά πόστα στο χώρο του πολιτισμού, είναι πολιτικά βαμμένοι. Ίσως, λέω ίσως, και για αυτό το λόγο να εξασφάλισαν τις θέσεις. Ο δικός μου χώρος είναι και θα παραμείνει ο σκηνικός. Δεν υπάρχει πιο πολιτική πράξη από αυτό.
Γνωρίζετε γιατί ο υπουργός Πολιτισμού αρνιόταν μέχρι την τελευταία κυριολεκτικά στιγμή να σας ανανεώσει τη θητεία, ενώ ο κ.Αναστασάκης στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλαδος είχε τακτοποιηθεί αμέσως; Δεν πιστεύω ότι το Κρατικό βρίσκεται στην ίδια θέση με το Εθνικό. Είναι δυο θέατρα με πολύ διαφορετική μοίρα, με διαφορετικές ρίζες και εντελώς διαφορετική οικονομική κατάσταση. Ο Γιάννης Αναστασάκης, με τον οποίο είμαστε συνεργάτες αυτή τη στιγμή και κάνουμε την πρώτη μας συμπαραγωγή στην ιστορία των δυο θεάτρων (όπως κάνουμε και με τον Θεατρικό Οργανισμό Κύπρου), την «Αντιγόνη», με τους εξαιρετικούς ηθοποιούς των δυο οργανισμών, έχει να αντιμετωπίσει ένα πάρα πολύ δύσκολο έργο. Και ελπίζω να πετύχει, είτε ο ΣΥΡΙΖΑ, είτε ο ΜΥΡΙΖΑ τον στηρίζει. Ο Γιάννης είναι ένας άνθρωπος τίμιος που προσπαθεί να βάλει μια τάξη. Έχω δει τις κινήσεις του και νομίζω βαδίζει στο σωστό δρόμο και με πάρα πολύ σεμνότητα.
Οι χορηγοί μπαίνουν δυναμικά στο Εθνικό. Πέρσι ήταν η Στέγη, φέτος η Εθνική Τράπεζα… Και αργήσαμε.
«Το θέατρο υπενθυμίζει καταρχάς στον άνθρωπο ότι οφείλει να υπάρχει. Το υπάρχειν είναι πράξη θάρρους σήμερα»
Η Στέγη θα ξαναείναι χορηγός; Δεν το ξέρουμε ακόμα. Οταν ένα κράτος δοκιμάζεται και δεν μπορεί να προσφέρει όσα θα όφειλε θα έπρεπε να λυθούν τα χέρια των χορηγών και οι ευκολίες προς αυτούς ώστε να μπορούν να προσφέρουν σε ονόματα όπως το Εθνικό Θέατρο, γιατί από αυτή την χορηγία βγαίνουν όλοι κερδισμένοι. Κίνδυνος καπελώματος από τον χορηγό δεν υπάρχει. Γι’ αυτό είμαστε εδώ οι εκάστοτε εμείς, για να προστατεύσουμε το ήθος και το σκοπό ενός Εθνικού θεάτρου με τον καλύτερο τρόπο. Είμαστε σχεδόν σε εμπόλεμη κατάσταση, περνάμε μια αδιανόητη ανθρωπιστική κρίση. Παρ’ όλα αυτά, το θέατρο, με πρωτεργάτη το ΔΣ του, πρέπει να αναζητά χορηγίες και να μπορεί να ανταποκρίνεται ανταποδοτικά σε αυτές.
Ο εμφύλιος με το Δ.Σ. έχει λήξει; Επομένως, ανοίγει κι ο δρόμος για το μεγάλο σχέδιο του Τμήματος Σκηνοθεσίας Θεάτρου που μπλόκαρε ο πρόεδρος και τα απελθόντα παραιτηθέντα μέλη; Δεν υπάρχει πια θέμα εμφύλιας διαμάχης! Το Τμήμα Σκηνοθεσίας εγκρίθηκε! Είσαι η πρώτη που το μαθαίνει. Άργησε αδιανόητα.
Η διένεξή σας με τον κύριο Παπαγεωργίου έμοιαζε με προσωπική βεντέτα. Ο κύριος Παπαγεωργίου έχει τη δική του ιστορία στο θέατρο. Σίγουρα μέχρι στιγμής δεν με έχει στηρίξει όσο θα περίμενα. Ποτέ δεν είναι αργά. Έχουμε ανάγκη από καλές σχέσεις. Σίγουρα με τον Παντελή Δεντάκη, τον Μιχάλη Σταθόπουλο και τον Βασίλη Πουλαντζά, τα νέα μέλη του Δ.Σ., εξαφαλίστηκε μια καλύτερη συνεννόηση από πριν. Στο κάτω κάτω ποιος έχει να ωφεληθεί από αυτήν; Το ΕΘνικό Θέατρο αποκλειστικά. Πόσο βαρετό είναι πια οι Ελληνες να διαφωνούν μεταξύ τους!
Η περσινή πρώτη σας χρονιά, στην οποία επί της ουσίας υλοποιήσατε το έτοιμο πρόγραμμα του Κ.Χατζάκη, ήταν μια καλή χρονιά για το Εθνικό Θέατρο; Υπολογίζονταν μεγαλύτερες κατά ενα εκατομμύριο εισπράξεις. Όχι. Δεν ήταν μια καλή χρονιά! Και πώς θα μπορούσε άλλωστε να είναι. Η φυσιογνωμία ενός θεάτρου και οι σκηνές του χρειάζονται μια ταυτότητα. Το ρεπερτόριο του Χατζάκη περιείχε πολλά ετερόκλητα στοιχεία. Αυτό από ένα σημείο και μετά γίνεται περίεργο για το κοινό. Πολλοί πίστεψαν ότι η παράσταση του Φασουλή με την Ελένη Ράντου εμένα θα μου ήτανε το λιγότερο μη αρεστή, μια επιλογή που δεν θα την έκανα ποτέ. Εγώ όμως την προστάτεψα. Και όχι μόνο! Την πήγα και δεύτερη χρονιά, επειδή ο Χατζάκης το είχε υποσχεθεί στους συντελεστές.
«Δεν έχω προσωπικά με κανέναν από τους καλλιτεχνικούς διευθυντές του Εθνικού και θεωρώ ότι καθένας από αυτούς ως θεσμικό πρόσωπο προσπαθεί να κάνει το καλύτερο με το δικό του τρόπο. Παρόλο τον δύσκολο τρόπο με τον οποίο έφυγε ο Χατζάκης από το Εθνικό, εγώ προσωπικά δεν έχω τίποτα μαζί του. Η δική μου τριετία τώρα ξεκινά. Θέλω να πιστεύω ότι θα πετύχω τα σχέδιά μου»
Τηρήσατε όλα τα συμφωνηθέντα του, κατά γράμμα; Τα τήρησα σχεδόν όλα. Ό,τι δεν τήρησα ήταν γιατί θεώρησα ότι θα έχει μεγάλο οικονομικό βάρος. Όπως μια δεύτερη παράσταση Μπρεχτ από τον Νίκο Μαστοράκη. Το θεώρησα υπερβολή. Αλλά κράτησα τον Μαστοράκη και του πρότεινα μαζί με την Κονιόρδου, που ήταν στη διανομή, τους «Ξένους» του Μπελμπέλ. Κι έτσι δώσαμε στο Ρεξ μια φυσιογνωμία σύγχρονη. Τα δυο πράγματα που μπορέσαμε να προσθέσουμε είναι ένα δείγμα του πώς εμείς καταλαβαίνουμε τη δουλειά του Εθνικού. Το πρώτο είναι η επανίδρυση της Πειραματικής Σκηνής, η οποία θα αποτελέσει θεσμό στο εξής, ώστε κανείς πια να μην μπορεί να την αγγίξει. Το δεύτερο είναι το πρώτο Στούντιο Αρχαίου Δράματος στην ιστορία του Εθνικού Θεάτρου, που μόλις ολοκληρώθηκε με επιτυχία και με τη συμμετοχή ελλήνων και ξένων ηθοποιών στο Κέντρο Δελφών, σε συνέργεια με την Ένωση Θεάτρων της Ευρώπης. Αυτό αποτελεί μια τεράστια νίκη. Είμαστε σε συνεννόηση με το Κέντρο Δελφών ώστε το Στούντιο Αρχαίου Δράματος να γίνει θεσμός στον ομφαλό της γης. Είναι πολύ ωραίο να μιλάμε για παραδόσεις, αλλά δεν είχαμε μέχρι σήμερα ένα στούντιο ώστε ένα μέρος του Εθνικού να μπορεί να διοχετεύει την εμπειρία του και την όποια παράδοσή του σε αυτούς που θέλουν να εξειδικευτούν στις σύγχρονες μορφές έρευνας του αρχαίου δράματος.
Ετοιμάζει κάτι αντίστοιχο και ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος με το Φεστιβάλ στην Επίδαυρο. Θα συνεργαστείτε; Δεν ξέρω τίποτα γι’ αυτό. Θα μιλήσω με τον Βαγγέλη. Ελπίζω να μην γίνουν και τα δυο παράλληλα και το ένα να ζημιώσει το άλλο. Αν τελικά επιμείνει το Φεστιβάλ, ε, ας το κάνει, και ας το κάνει καλά και τότε θα έχουμε κι εμείς κάτι από την εμπειρία μας να του πούμε.
Πιστεύετε ότι η ιστορία θα σας δικαιώσει για την απόφασή σας να κατεβάσετε την παράσταση που εμπεριείχε και αποσπάσματα από το βιβλίο του Σάββα Ξηρού; Η ιστορία δεν ξέρω αν θα δικαιώσει την απόφασή μου. Πιστεύω όμως ότι είμαι σε αυτή τη θέση για να παίρνω τις δύσκολες και τις επώδυνες αποφάσεις. Κι αυτό έκανα. Ξαφνικά καταλάβαμε ότι προκαλέσαμε πολύ μεγάλο πόνο σε κάποιους ανθρώπους, δεύτερον είχα σαφέστατα σημάδια ότι κάτι δεν θα πάει καλά στις παραστάσεις, ότι χρειαζόταν ένα σπίρτο για να γίνει μπουρλότο όλη η ιστορία. Αν συνέβαινε το παραμικρό δεν θα έβγαινε κανένας να με υπερασπιστεί. Έπρεπε λοιπόν να τραβηξω μια διαχωριστική γραμμή και να σταματήσω τον κανιβαλισμό του Εθνικού από όλες τις μεριές. Το Εθνικό δεν έπαιξε και δεν θα παίξει ποτέ σε πολιτικά τερέν. Η δύναμή του είναι η θεατρική και όχι οι πολιτικές του συνδηλώσεις. Επρεπε όλο αυτό το πάρτυ κατά του Εθνικού να σταματήσει. Από το να μην πάρω θέση προτίμησα να αναλάβω αυτό το κόστος μόνος. Η ψυχή μου το ξέρει!
Οι παραστασεις μπορούν να κατεβαίνουν, δηλαδή; Γενικά και ειδικά, οι παραστάσεις δεν μπορούν να κατεβαίνουν. Αλλά να το διευκρινίσουμε: δεν έγινε λογοκρισία στην παράσταση. Η παράσταση είχε ήδη παιχτεί. Σταμάτησε για να αποφύγουμε τα χειρότερα. Ελπίζω όλοι να βγήκαν πιο σοφοί από αυτή την περιπέτεια.
Μετανιώσατε εκ των υστέρων που εγκρίνατε το ανέβασμά της; Όχι, γιατί η παράσταση δεν ήταν η παράσταση κειμένου του Ξηρού. Η απλοποίηση ότι ανεβάσαμε το έργο του Ξηρού είναι ό,τι πιο ηλίθιο έχω ακούσει ποτέ! Απλώς όταν έμαθα ότι η σκηνοθέτιδα θα χρησιμοποιούσε και κείμενα του Ξηρού, γνωρίζοντας τον κίνδυνο, είπα αμέσως «ναι». Αλήθεια, αυτό δεν σημαίνει κάτι;
Για την υπό ίδρυση Σχολή Σκηνοθεσίας υπάρχει διαθέσιμο το προσωπικό των διδασκόντων ή θα ανατρέξετε στην Ρωσία, τη θεατρική σας κοιτίδα; Θα ανατρέξω στη Ρωσία οπωσδήποτε. Συμφέρον μας είναι να κάνουμε αυτό που κάνουν και οι Αμερικάνοι, οι οποιοι όπου βρίσκουν κάτι καλό το εισάγουν για να το φυτέψουν, όχι για να το καταναλώσουν.
Θα είναι αποκλειστικά Ρώσοι οι δάσκαλοι; Δεν έχουμε καμία εμμονή μόνο με τους Ρώσους δασκάλους. Θα υπάρχουν αξιόλογα πρόσωπα και στην Ελλάδα, τα οποία έχουμε αρχίσει να συσπειρώνουμε.
«Η παράσταση (Η ισορροπία του Νash) είχε ήδη παιχτεί. Σταμάτησε για να αποφύγουμε τα χειρότερα. Ελπίζω όλοι να βγήκαν πιο σοφοί από αυτή την περιπέτεια»
Υπάρχει budget για να στηθεί αυτή η ιστορία; Δεν έχουμε τα οικονομικά μέσα για μεγάλα ανοίγματα ακόμα, αλλά σίγουρα πρέπει να κάνουμε το πρώτο βήμα. Σας θυμίζω οτι το Εργαστήρι Σκηνοθεσίας και υποκριτικής που λειτούργησε τότε στην πρώτη Πειραματική είχε εξαιρετικό αντίκτυπο. Τώρα ήρθε η ώρα να γίνει και θεσμός. Το Δ.Σ επιτέλους ας άνοιξει τα αυτιά.
Πότε θα εγκαινιαστεί η νέα σχολή; Θα ξεκινήσει τη χρονιά ’17-’18. Μέχρι τότε θα την προετοιμάζουμε.
Στον καλλιτεχνικό προγραμματισμό που ανακοινώσατε για το 2016-2017, το κέντρο βάρους ποιο είναι; Η προδιάθεσή μας να δημιουργήσουμε ένα ensemble και η ταυτότητα των σκηνών. Είναι δυνατό ένα Εθνικό Θέατρο να μην έχει μια σκηνή αφιερωμένη στους δικους της συγγραφείς; Άξονες είναι και το άνοιγμά μας στο χοροθέαρο και στο μουσικό θέατρο. Είναι μεγάλα ρίσκα αλλά πρέπει το Εθνικό να ανοίξει τα φτερά του σε νέες φόρμες.
Βλέπουμε μετά τις μεγάλες συμπράξεις με το ΚΘΒΕ, τον ΘΟΚ και το ρωσικό Βαχτάγκοφ, συνεργασίες με Θ.Τέχνη, τη Λυρική Σκηνή. Στο εξής το Εθνικό θα πορεύεται μέσα απο συνέργειες; Οι συνεργασίες δεν ειναι αυτοσκοπός. Με το Βαχτάγκοφ, που είναι ένα από τα μεγαλύτερα θέατρα στον κόσμο, για πρώτη φορά συνεργάζονται Ελληνες με Ρώσους. Εγώ έτσι καταλαβαίνω τις συνεργασίες. Χρειάζονται δυο για να χορέψεις τανγκό. Ε, αυτό το τανγκό θα χορέψουμε και με τη Λυρική Σκηνή και με το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος αργότερα, θέλω να πιστεύω. Με το Θ. Τέχνης σκεφτήκαμε πως είμαστε αρκετά μικρή οικογένεια για να κλείνεται καθένας στον εαυτό του. Δεν έχουμε να φοβηθούμε τίποτα. Θέλουμε όλους τους ταλαντούχους ανθρώπους αυτού του τόπου κοντά μας!
Εχετε ένα Εθνικό ολόκληρο και μέσα σε αυτό έχετε και μια «Αντιγόνη». Επιδιώκετε να διατυπώσετε μια νέα πρόταση ή αρκείστε στο να κάνετε μια καλή παράσταση; Η αγωνία σας ποια είναι; Φυσικά, θέλω να κάνω μια καλή παράσταση, αλλά το θέμα είναι για μένα τι σημαίνει καλή σήμερα και δη όταν αυτό γίνεται μέσα στο Εθνικό.
Οι στόχοι θα ήταν άλλοι αν σκηνοθετούσατε την τραγωδία στο ελεύθερο θέατρο; Για μένα έχει τεράστια σημασία το πώς εμφανίζεται το Εθνικό επί των ημερών μας στην Επίδαυρο. Θα εμφανιστεί εκ του ασφαλούς, προβάλλοντας μόνο κάποια ονόματα; Το στοίχημα για μένα είναι η συνάντηση των γενεών. Ένα Εθνικό Θέατρο επιβάλλεται να έχει όλες τις γενιές ηθοποιών. Το δεύτερο στοίχημα οι πρωταγωνιστές της παράστασης, παιδιά που τώρα ξεκινάνε. Δεν ξέρω αν τα εξιδανικεύω τα πράγματα. Πιθανότατα αυτό κάνω. Αλλά αυτό κάνω στη ζωή μου. Δεν μπορώ να είμαι άλλος. Όπως επίσης δεν γίνεται η παράσταση της «Αντιγόνης» να μην πάρει θέση!
Συνομιλεί με αυτό που ζούμε ως χώρα; Απόλυτα, δεν υπάρχει άλλο νόημα! Απλώς δεν συνομιλεί με αυτό που διαβάζουμε στις εφημερίδες. Γιατί άλλο διαβάζουμε κι άλλο ζούμε. Το θέατρο δεν έρχεται για να επαληθεύσει τα τρομακτικά δελτία. Στη δική μας παράσταση υπάρχει μια στάση πολύ συγκεκριμένη απέναντι στη νέα γενιά που θεωρείται χαμένη αλλά τελικά δεν θα είναι.
«Δεν υπάρχει πια θέμα εμφύλιας διαμάχης! Το Τμήμα Σκηνοθεσίας εγκρίθηκε!»
Σας διαβρώνει αυτό που βλέπετε στις ειδήσεις; Πανικοβάλλομαι μόνο από το θάνατο και την αρρώστια των ανθρώπων. Έχουμε τρόπο να αντισταθούμε και να ελπίζουμε. Το θέατρο υπενθυμίζει καταρχάς στον άνθρωπο ότι οφείλει να υπάρχει. Το υπάρχειν είναι πράξη θάρρους σήμερα.
Είστε αισιόδοξος ότι η Ελλάδα θα τα καταφέρει; Δεν θα είχα λόγο να βρισκομαι σήμερα εδώ αν δεν το πίστευα. Δεν θα τα καταφέρει μόνο αν πω ότι εγώ δεν θα τα καταφέρω. Θα τα καταφέρει, φυσικά. Και δεν είναι πολιτική η κουβέντα μου.
Επομένως, θα τα καταφέρει και το Εθνικό. Αλίμονο. Όχι απλώς θα τα καταφέρει. Θα πάει και πάρα πολύ μπροστά. Θα αντιμετωπίσει τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει όλη η χώρα. Αλλά το Εθνικό είναι οι άνθρωποί του. Και μέσα μας υπάρχει πολύ μεγάλο πείσμα. Θα πάμε καλά. Θα το δείτε!
Στο τέλος της τριετίας θα λέτε «τα κατάφερα» όταν… Δεν θα το λέω αυτό. Ένα στόχο έχω: να επιζήσω. Και νομίζω και ο αναπληρωτής διευθυντής, ο Θοδωρής Αμπαζής το ίδιο πιστεύει. Θέλουμε να επιζήσουμε! Γιατί αν επιζήσουμε, κερδίσαμε. Κι ας έχουμε κάνει τουλάχιστον καινούρια λάθη.
Η «Αντιγόνη» του Σοφοκλή κάνει πρεμιέρα στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου στις 15 Ιουνίου (θα επαναληφθεί στις 16), σε μετάφραση Δημήτρη Μαρωνίτη και σκηνοθεσία Στάθη Λιβαθινού. Σκηνικά – Κοστούμια: Ελένη Μανωλοπούλου. Φωτισμοί: Αλέκος Αναστασίου. Μουσική: Χαράλαμπος Γωγιός. Αντιγόνη η Αναστασία – Ραφαέλα Κονίδη. Παίζουν οι: Μπέτυ Αρβανίτη, Δήμητρα Βλαγκοπούλου, Δημήτρης Λιγνάδης, Κώστας Καστανάς, Αντώνης Κατσαρής (Θ.Ο.Κ), Μαρία Κωνσταντά, Βασίλης Μαγουλιώτης, Περικλής Μουστάκης, Νίκος Μπουσδούκος, Αστέρης Πελτέκης (Κ.Θ.Β.Ε), Μαρία Σκούντζου, Ευτυχία Σπυριδάκη, Λυδία Τζανουδάκη, Στέλα Φυρογένη (Θ.Ο.Κ.), Αντωνία Χαραλάμπους (Θ.Ο.Κ.), Γιάννης Χαρίσης (Κ.Θ.Β.Ε).
