Από το Χάρλεμ των 60s στην Αθήνα των 10s: Το ελληνικό ballroom είναι γεγονός

Στο Paris is Burning, το βραβευμένο ντοκιμαντέρ της Τζένι Λίβινγκστον για την ballroom κουλτούρα της Νέας Υόρκης, ένας νεαρός γκέι άνδρας λέει στην κάμερα: «Για την κοινωνία, ψυχαγωγία είναι ένας αγώνας ποδοσφαίρου ή μπάσκετ. Για εμάς είναι τα balls. Προετοιμαζόμαστε για αυτό. Αφιερώνουμε τόσες ώρες, όσες δεν αφιερώνει κανείς αλλού. Αυτός είναι ο κόσμος μας».

Αν έχετε άγνωστες λέξεις, να τα πάρουμε από την αρχή.

Το voguing δεν γεννήθηκε με το “Vogue” της Μαντόνα. Αντλώντας έμπνευση από τα αιγυπτιακά ιερογλυφικά και τις πόζες των μοντέλων στα εξώφυλλα της Vogue, οι απαρχές του εντοπίζονται στην ballroom σκηνή του Χάρλεμ ήδη από τη δεκαετία του ’60. Σε μια ελεύθερη απόδοση, μιλάμε για εναλλακτικές αίθουσες χορού όπου μαζεύονταν κυρίως μαύροι και Λατίνοι γκέι άνδρες, drag queens και τρανς γυναίκες – σε μία εποχή όπου τα όρια μεταξύ των τριών ταυτοτήτων ήταν πολύ πιο ρευστά, ενώ η συμμετοχή των cis γυναικών (με προσωπικό και βιολογικό προσδιορισμό του φύλου να συμπίπτει) ήταν ανύπαρκτη.

Στην κουλτούρα των ballrooms σημαντικό ρόλο παίζει το house που λειτουργεί ως μία μορφή εναλλακτικής οικογένειας. Ένας «οίκος» διοικείται από μία «μητέρα» ή έναν«πατέρα», που φροντίζει και καθοδηγεί τα «παιδιά» του, συνήθως περιθωριοποιημένους queer νέους που έχουν εγκαταλείψει τη βιολογική τους οικογένεια. Ο κόσμος των χορών, των balls δηλαδή, ήταν ένα σύμπαν τελείως διαφορετικό που μπορείς να γίνεις ό,τι θέλεις. Τα πολυπόθητα δεκάρια της επιτροπής κι ένα τρόπαιο είχαν την ίδια αξία (ίσως και μεγαλύτερη) με ένα Όσκαρ. 

Η επίδρασή τους είναι καθοριστική ακόμα και σήμερα. Για τους fans του RuPaul’s Drag Race, οι λέξεις shantay και sashay είναι γνώριμες. Προέρχονται ακριβώς από αυτά τα ballroom που έδωσαν φωνή και χώρο έκφρασης στην queer κοινότητα του περιθωρίου, άλλωστε μεγάλο μέρος της αργκό έχει πλέον μπει στο μέινστριμ, π.χ. ο τρόπος που έχουν επανοηματοδοτηθεί λέξεις όπως work, reading, shade, realness κλπ.

Το ballroom έκανε τα πρώτα του βήματα στην Ελλάδα με το WET GALA Mini Ball το καλοκαίρι που μας πέρασε. Το 10s είναι το δεύτερο ballroom function, το οποίο πραγματοποιήθηκε στον Χώρο Τέχνης 14η Μέρα, με διοργανωτές το House of Kareola και κριτή τη διεθνούς φήμης legendary mother του House of Ninja, Lasseindra Ninja — την πρώτη βόγκερ που έγινε viral μέσω του YouTube, όταν ως Wonder Woman συνάντησε την Sailor Moon σε ένα επικό vogue-off.

Οι διαγωνιζόμενοι περπάτησαν σε πέντε κατηγορίες: Virgin Vogue, Vogue Performance, Hands Performance, Runway και Sex Siren. Tον παλμό έδινε ο MC Novah, o όποιος «έχει πάρει τα 10s του καιρό τώρα» — διότι ballroom χωρίς emcee απλώς δεν είναι ballroom. (Σκεφτείτε το Pose χωρίς τον χαρακτήρα του απολαυστικού Billy Porter, για παράδειγμα.)

Μιλώντας για “pose”, εάν η πόζα σου, ή τα splits, τα dips και το attitude «έδωσαν ζωή» στην Lasseindra, περνούσες στην επόμενη φάση, μέχρι να αναδειχθεί ένας νικητής μετά από ένα τελικό battle στην κάθε κατηγορία και να πάρει στα χέρια του το πολυπόθητο τρόπαιο.

Το voguing, με τη χαρακτηριστική στυλιζαρισμένη κινησιολογία του, ενθουσίασε το κοινό, ενώ οι εμφανίσεις που «σέρβιραν» όσοι περπάτησαν στην κατηγορία Runway εντυπωσίασαν, άλλες λιγότερο και άλλες περισσότερο. Όμως αδιαμφισβήτητα τα αίματα άναψαν με την τελευταία κατηγορία, Sex Siren, όπου το μόνο που δεν είχε σημασία ήταν οι χορευτικές δεξιότητες. Είναι δύσκολο να περιγράψεις την ατμόσφαιρα ενός ballroom function σε κάποιον που δεν ήταν εκεί: ο αισθησιασμός και η ενέργεια, οι αντιδράσεις του κοινού που παραληρεί με κάθε dip, η αγέρωχη παρουσία της Lasseindra, μία αίσθηση κοινότητας και αλληλοαναγνώρισης.

Αν και αρκετά απομακρυσμένο από εκείνα τα ιστορικά ballroom του Χάρλεμ και τις συγκεκριμένες μορφές καταπίεσης που τα κατέστησαν τόσο σημαντικά για την μαύρη και ισπανόφωνη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα της Αμερικής (και πώς να μην ήταν άλλωστε), το 10s κατόρθωσε να δημιουργήσει έστω και για λίγο έναν ασφαλή χώρο αυτοέκφρασης, όπου μπορείς να είσαι ο εαυτός σου στην πιο αυθεντική του μορφή. Ή ό,τι άλλο γουστάρεις…