Σε ένα από τα πιο όμορφα Ζαγοροχώρια, το Καπέσοβο, βρίσκεται το καφενείο-γλυκοπωλείο “H Στέρνα”. To Καπέσοβο φημίζεται για τη μοναδική Ζαγορίσια αρχιτεκτονική του και είναι ένα μικρό και πολύ καλά διατηρημένο χωριό με 15 μόνιμους κατοίκους. Όταν κάποιος επισκεφτεί το Καπέσοβο, κατηφορίζοντας το κεντρικό πλακόστρωτο καλντερίμι θα βρεθεί στην πλατεία του χωριού, με τον υπεραιωνόβιο πλάτανο και την υπέροχη θέα στα βουνά της περιοχής. Εκεί βρίσκεται και η εκκλησία του χωριού και η στέρνα της, που χτίστηκε το 1848. Η στέρνα είναι μια στεγασμένη δεξαμενή, σαν πηγάδι, βάθους 13 μέτρων όπου συλλέγεται το βρόχινο νερό και για αυτό και εσωτερικά είναι αλειμμένη με κουρασάν, δηλαδή με άμμο από το ποτάμι, τριμμένο κεραμίδι και ασπράδι από αυγό. Στη στέρνα αυτή δημιουργήθηκε το 1998 το καφενείο από την οικογένεια του Θουκυδίδη Παπαγεωργίου. Ο Θουκυδίδης, φιλόλογος στα Γιάννενα αλλά με καταγωγή από το Καπέσοβο, είχε πάντα το όνειρο να γυρίσει εκεί και να ζει αγροτουριστικά. Η σύντροφός του Άννα αλλά και οι κόρες του, Έλλη και Γιάννα, τον ακολούθησαν πιστά στην απόφαση αυτή.
Όπως λέει ο ίδιος χαρακτηριστικά, ενώ ως καθηγητής “έβαζε” παιδιά στο πανεπιστήμιο, για τα δικά του παιδιά αντιπρότεινε τον αγροτουρισμό. Η Έλλη σπούδασε συντήρηση έργων τέχνης και η Γιάννα ξενοδοχειακά και μαγειρική αλλά πάντα η ιδέα της ζωής και της ενασχόλησης με τον αγροτουρισμό τις γοήτευε. Έτσι, κάνανε μια οικογενειακή επιχείρηση, αρχικά τη Στέρνα και στη συνέχεια τον ξενώνα “Θουκυδίδης”. Η Έλλη αναφέρει ότι ήταν μια δύσκολη απόφαση, που όμως τους δικαιώνει ως αποτέλεσμα. “Όλοι έχουμε τον ίδιο σκοπό αλλά ο καθένας έχει και την ειδικότητά του! Πάντοτε βοηθούσαμε τους γονείς μας από στις διάφορες δραστηριότητες, τον πατέρα μου στη συλλογή βοτάνων, στην οινοποίηση και στις διάφορες κατασκευές που καιρούς έκανε και την μητέρα μου και την γιαγιά μου στην κουζίνα που και λόγω της καταγωγής τους από τη Μικρά Ασία έχουν μια τρομερή επιδεξιότητα. Έτσι πλέον η Γιάννα και η μητέρα μου ασχολούνται με τη μαγειρική στον ξενώνα και την παρασκευή των γλυκισμάτων, εγώ δουλεύω κυρίως τη Στέρνα και φτιάχνω κοσμήματα και αντικείμενα και ο πατέρας μου είναι εδώ για όλα τα άλλα! Αρχικά θέλαμε να κάνουμε ένα ξενώνα αλλά ανοίξαμε τη Στέρνα το 1998. Ο ξενώνας έγινε τελικά πριν 7 χρόνια με απόλυτο σεβασμό στην αρχιτεκτονική της περιοχής, σε ένα αρχοντικό του 1875. Χρειάστηκε να κάνουμε το κτήριο εξαρχής αλλά το αποτέλεσμα είναι ακριβώς το ίδιo!”.
Στη Στέρνα μπορεί κανείς να δοκιμάσει αλλά και να αγοράσει παραδοσιακά ντόπια προϊόντα, όλα τους χειροποίητα. Σπιτική λεμονάδα, πολλά γλυκά ταψιού και κουταλιού, καρυδόπιτα, ρεβανί, πισπτί (αξίζει να δοκιμάσει κανείς το πισπτί, είναι βασισμένο σε παλιά εβραϊκή συνταγή, μοιάζει με μελομακάρονο αλλά έχει κονιάκ στο σιρόπι), ιτσλί, μουστοκούλουρα και το ντόπιο γλυκό ζμπέκι. Η Έλλη αναφέρει ποιο είναι το σκεπτικό τους: “Προσπαθήσαμε να κάνουμε πράξη αυτό που κάνανε οι άνθρωποι τα παλιότερα χρόνια στο Ζαγόρι: να είμαστε αυτάρκεις στην παρασκευή των προϊόντων μας με τις ελάχιστες δυνατές ύλες που βρίσκουμε στην περιοχή και να καλύπτονται οι ανάγκες όλου του έτους. Πέρα από τις κλασικές συνταγές βέβαια έχουμε διασώσει και παλιές ανατολίτικες από τη γιαγιά μας αλλά και εβραϊκές”.
Οι Καπεσοβίτες καλλιεργούσαν σταφύλια από παλιά παρόλο που το υψόμετρο είναι στα 1100 και σε όλα τα παλιά κελάρια σώζονται ακόμη τα σύνεργα της αμπελοκαλλιέργειας και της εμφιάλωσης. Καλλιεργούσαν λοιπόν τα σταφύλια σε αναβαθμίδες επειδή το έδαφος ήταν επικλινές αλλά λόγω καλού προσανατολισμού το αποτέλεσμα ήταν καλό και έτσι προέκυψε η ντεμπίνα, τοπική ποικιλία κατάλληλη για αυτές τις συνθήκες. “Παράγουμε αφρώδες ροζέ ημίγλυκο κρασί του οποίου η ζύμωση συνεχίζεται στο μπουκάλι γιατί οι θερμοκρασίες των κελαριών είναι πολύ χαμηλές και σταματάει νωρίς η ζύμωση στο βαρέλι. Ιστορικές πηγές αναφέρουν ότι ο Αλή Πασάς έπαιρνε από το Καπέσοβο σταφύλι και όλα τα παράγωγά του. Στο παρελθόν αποτελούσε και ανταλλάξιμο προϊόν για άλλες πρώτες ύλες που δεν διέθετε το Καπέσοβο, όπως είναι τα σιτηρά. Από το σταφύλι φτιάχνουμε το μούστο και το πετιμέζι (συμπυκνωμένος μούστος) και από αυτά φτιάχνουμε και ένα χαρακτηριστικό τοπικό γλύκισμα, το ζμπέκι, που είναι καρύδια περασμένα στο σκοινί και βουτηγμένα στη μουσταλευριά. Το πετιμέζι γενικά ήταν το γλυκαντικό τους, δεν είχαν ζάχαρη αλλά για να γίνουν 80 κιλά πετιμέζι χρειάζονται 1200 κιλά σταφύλι!
Είναι μαγευτικό να ανακαλύπτεις πόσα σου προσφέρει η φύση. Από ένα δέντρο εκμεταλλευόμαστε τα πάντα. Η φροξυλιά ή σαμπούκος για παράδειγμα έχει πολλές χρήσεις: από το λουλούδι της φτιάχνουμε γλυκό του κουταλιού αλλά και αντιβηχικό σιρόπι, από το ξύλο της κατασκευάζονται τα φυσούνια για το τζάκι και επίσης χρησιμοποιείται και στη μαγειρική. Επίσης συλλέγουμε βότανα από την περιοχή, τα οποία μπορουν να χρησιμοποιηθούν και στη μαγειρική, αλλά κυρίως σαν αφεψήματα με πολλές ιδιότητες. Εξάλλου από την περιοχή του Ζαγορίου κατάγονται οι φημισμένοι βικογιατροί, που θεράπευαν με πρακτικό τρόπο και με τη χρήση βοτάνων από την χαράδρα του Βίκου”. Άλλα προϊόντα που μπορεί να βρει κανείς είναι ο τραχανάς με βιολογικό σιτάρι, αποξηραμένα μανιτάρια (βασιλομανίταρα, κανθαρέλες, μαύρες τρομπέτες και μορχέλες), μαρμελάδες με ντόπιους καρπούς, τσίπουρο, λικέρ, ξύδι αλλά χειροποίητα διακοσμητικά αντικείμενα και κοσμήματα.
Το πρωϊνό, το φαγητό και οι πίτες που σερβίρονται στον ξενώνα είναι φτιαγμένα από ντόπια αγνά υλικά και από τον μπαξέ του κυρίου Θουκυδίδη και έτσι οι γεύσεις που προσφέρονται αλλάζουν ανάλογα με την εποχή. Όταν λοιπόν βρεθεί κανείς στη Στέρνα ας θυμηθεί ότι ανάλογα με την εποχή μπορεί να συμμετέχει σε όποια ασχολία κάνει η οικογένεια Παπαγεωργίου: στον τρύγο και το πάτημα του σταφυλιού, στην απόσταξη τσίπουρου (το λεγόμενο καζαναριό κάθε φθινόπωρο), στη μανιταροσυλλογή αλλά ακόμα και στην προετοιμασία του πιάτου που θα γευτεί! Τέλος, ο κύριος Θουκυδίδης διοργανώνει και τα “Γκιζερήματα”, πεζοπορίες μικρών και μεγάλων αποστάσεων σε μονοπάτια γύρω από το Καπέσοβο των οποίων έκανε ο ίδιος το άνοιγμα και τη σηματοδότηση.
Γλυκοπωλείο Στέρνα και ξενώνας Θουκυδίδης, Καπέσοβο Ζαγορίου, 6979983798, thoukididis.gr
