Έκθεση – καταπέλτης από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Ελλάδα

Την ετήσια έκθεσή του για την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων παγκοσμίως, με ξεχωριστή ενότητα για διάφορες χώρες δημοσίευσε το Στέιτ Ντιπάρτμεντ.

Όπως σημειώνει στην εισαγωγή, στο κεφάλαιο για την Ελλάδα, δεν υπήρξαν σημαντικές αλλαγές στην κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην χώρα κατά τη διάρκεια του προηγούμενου έτους.

Μάλιστα, αναφέρει πως υπήρξαν αξιόπιστες αναφορές «σκληρή, απάνθρωπη ή εξευτελιστική μεταχείριση ή τιμωρία κρατουμένων σε φυλακές και μεταναστών και αιτούντων άσυλο από τις αρχές επιβολής του νόμου- εγκλήματα που περιλαμβάνουν βία με στόχο μέλη εθνικών, φυλετικών ή εθνοτικών μειονοτικών ομάδων- και εγκλήματα που περιλαμβάνουν βία ή απειλή βίας κατά λεσβιών, ομοφυλόφιλων, αμφιφυλόφιλων, τρανς, ή διαφυλικών».

«Η κυβέρνηση λάμβανε τακτικά μέτρα για τη διερεύνηση, τη δίωξη και την τιμωρία αξιωματούχων που διέπρατταν παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, είτε στις δυνάμεις ασφαλείας είτε αλλού στην κυβέρνηση», αναφέρει επίσης, ενώ σημειώνει

«Υπήρχαν, ωστόσο, καταγγελίες από μη κυβερνητικές οργανώσεις και διεθνείς οργανισμούς σχετικά με την αποτυχία της κυβέρνησης να διερευνήσει αποτελεσματικά τις καταγγελίες για αναγκαστικές επιστροφές αιτούντων άσυλο και να θέσει τους υπεύθυνους προ των ευθυνών τους».

Σχετικά με περιπτώσεις βασανιστηρίων και εξευτελιστικών μεταχειρίσεων, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ αναφέρει πω «το σύνταγμα και ο νόμος απαγόρευαν τέτοιες πρακτικές. Υπήρχαν, ωστόσο, αναφορές για κακομεταχείριση και κακοποίηση από την αστυνομία και την ακτοφυλακή, μεταξύ άλλων μελών φυλετικών και εθνοτικών μειονοτικών ομάδων, μεταναστών χωρίς χαρτιά, αιτούντων άσυλο, διαδηλωτών και Ρομά».

«Τοπικές και διεθνείς μη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ) και μέσα ενημέρωσης ανέφεραν περιπτώσεις μελών των αρχών που φέρονται να κακομεταχειρίστηκαν μετανάστες χωρίς χαρτιά και αιτούντες άσυλο κατά τη διάρκεια επιχειρήσεων αποτροπής και απώθησης στα χερσαία και θαλάσσια σύνορα Ελλάδας-Τουρκίας, καθώς και σε χώρους κράτησης», υπογραμμίζει ακόμη και προσθέτει:

«Οι ΜΚΟ τάχθηκαν υπέρ της δημιουργίας μιας ανεξάρτητης κυβερνητικής υπηρεσίας για τη διερεύνηση της βίας και άλλων φερόμενων καταχρήσεων. Οι ΜΚΟ υποστήριξαν ότι παρά τις εκθέσεις του ΟΗΕ και της ΕΕ και την ενδιάμεση έκθεση του Ιανουαρίου 2023 του Μηχανισμού Καταγραφής Άτυπων Αναγκαστικών Επιστροφών υπό την Εθνική Επιτροπή για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, η χώρα δεν είχε διερευνήσει αποτελεσματικά τις καταγγελίες για pushback. Η κυβέρνηση αμφισβήτησε την ανάγκη ύπαρξης οποιουδήποτε πρόσθετου φορέα διερεύνησης. Η κυβέρνηση υποστήριξε ότι οι υφιστάμενες εγγυήσεις ήταν επαρκείς, συμπεριλαμβανομένων του συστήματος δικαιοσύνης, της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας και του Υπεύθυνου Θεμελιωδών Δικαιωμάτων και της Ειδικής Επιτροπής για τη συμμόρφωση με τα θεμελιώδη δικαιώματα στο Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου».

Σε άλλο σημείο η έκθεση αναφέρεται σε ρεπορτάζ τις El Pais, η οποία ανέλυσε 374 περιστατικά στα σύνορα του Έβρου στα οποία εμπλέκονται δυνάμεις ασφαλείας και αφορούσαν περισσότερα από 20.000 άτομα που αναγκάστηκαν να επιστρέψουν στα σύνορα αμέσως μετά τη διέλευσή τους.

Γίνεται επιπλέον αναφορά και στην έκθεση του Δικτύου Παρακολούθησης της βίας στα Σύνορα, μια κοινοπραξία 12 ΜΚΟ σε όλη την Ευρώπη, η οποία παρουσίασε τον Φεβρουάριο ευρήματα βασισμένα σε συνεντεύξεις 50 κρατουμένων σε ελληνικά προαναχωρητικά κέντρα. Το 65% υποστήριξε ότι βίωσε ή έγινε μάρτυρας βίας από τις Αρχές, ενώ το 25% υποστήριξε ότι οι Αρχές χρησιμοποίησαν σωματική βία, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης τέιζερ, ως μορφή εξαναγκασμού ή τιμωρίας.

Υπερπλήρεις φυλακές

Σχετικά με την κατάσταση στις φυλακές και τα κέντρα κράτησης, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ γράφει τα εξής:

«Οι φυλακές και τα κέντρα κράτησης παρέμειναν υπερπλήρη, συχνά με ανεπαρκείς συνθήκες υγιεινής ή υγειονομικής περίθαλψης. Τον Ιανουάριο ο βουλευτής της αξιωματικής αντιπολίτευσης Γιώργος Ψυχογιός κατήγγειλε “επιδεινούμενες συνθήκες” στα προαναχωρητικά κέντρα , τις οποίες απέδωσε στην έλλειψη κρίσιμων υπηρεσιών υγείας και κοινωνικών υπηρεσιών. Τον Αύγουστο η Επιτροπή του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη των βασανιστηρίων και της απάνθρωπης ή ταπεινωτικής μεταχείρισης ή τιμωρίας δημοσίευσε έκθεση με βάση την επίσκεψή της τον Νοέμβριο του 2022 στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Κρατουμένων Κορυδαλλού. Η έκθεση σημείωνε “υπερπλήρεις και ερειπωμένους” χώρους χωρίς “πραγματικές δραστηριότητες εργοθεραπείας” και ανεπαρκές ιατρικό προσωπικό για τους 170 ασθενείς. Για την περίοδο 2022-23, η κυβέρνηση εφάρμοσε ένα ειδικό πρόγραμμα, ύψους 24 εκατ. ευρώ (25,9 εκατ. δολάρια) και με στόχο 7.000 δικαιούχους, για την ενίσχυση της μελλοντικής επανένταξης των κρατουμένων».

Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ επισημαίνει ότι μέχρι και τα κυβερνητικά στοιχεία δείχνουν πως ο πληθυσμός των φυλακών υπερέβη ελαφρά τις ικανότητες κράτησης, τονίζοντας πως τα βίαια επεισόδια μειώνονται, ωστόσο υπογραμμίζει ότι μετανάστες και αιτούντες άσυλο που κρατούνται από την ΕΛ.ΑΣ. και το Λιμενικό κάνουν λόγο για άθλιες ή εξευτελιστικές συνθήκες κράτησης.

Τι λέει για τις υποκλοπές

Η έκθεση αναφέρεται και στο σκάνδαλο των υποκλοπών. Σημειώνει μεταξύ άλλων πως «μια έκθεση του Μαΐου από την Εξεταστική Επιτροπή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με τη χρήση του Pegasus και κατασκοπευτικών λογισμικών παρακολούθησης (PEGA) διαπίστωσε ότι η χώρα δεν χρησιμοποιεί κατασκοπευτικό λογισμικό “ως μέρος μιας ολοκληρωμένης αυταρχικής στρατηγικής”, αλλά χρησιμοποιεί κατασκοπευτικό λογισμικό εναντίον “δημοσιογράφων, πολιτικών και επιχειρηματιών” και επίσης εξάγει κατασκοπευτικό λογισμικό σε χώρες με κακό ιστορικό ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Κατά τη διάρκεια του έτους, δεν υπήρξαν νέες αναφορές για περιπτώσεις χρήσης του spyware».

Ακόμη, γίνεται εκτενής αναφορά στην υπόθεση της Άρτεμις Σίφορντ, πρώην υπαλλήλου της Meta, η οποία έπεσε θύμα του Predator.

Οι πιέσεις σε δημοσιογράφους

Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ αναφέρεται και στην ελευθερία του Τύπου, τονίζοντας πως «Το σύνταγμα και ο νόμος προέβλεπαν την ελευθερία της έκφρασης, μεταξύ άλλων για τα μέλη του Τύπου και άλλων μέσων ενημέρωσης, και η κυβέρνηση σε γενικές γραμμές σεβόταν αυτό το δικαίωμα. Τα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης, η αποτελεσματική δικαιοσύνη και το λειτουργικό δημοκρατικό πολιτικό σύστημα συνέβαλαν στην προώθηση της ελευθερίας της έκφρασης, μεταξύ άλλων και για τα μέλη του Τύπου. Ωστόσο, εγχώριοι και διεθνείς οργανισμοί δήλωσαν ότι οι δημοσιογράφοι και τα μέσα ενημέρωσης αντιμετώπιζαν πιέσεις για να αποφύγουν την κριτική στην κυβέρνηση ή την αναφορά σκανδάλων».

«Στις 12 Ιανουαρίου, η Επίτροπος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης, Dunja Mijatović, κάλεσε τις αρχές να διασφαλίσουν ότι “οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και οι δημοσιογράφοι μπορούν να εργάζονται με ασφάλεια και ελευθερία”. Τον Μάιο μια έκθεση των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα ανέφερε ανησυχίες σχετικά με τις υποκλοπές δημοσιογράφων, που φέρονται να γίνονται από τις μυστικές υπηρεσίες και μέσω του κατασκοπευτικού λογισμικού Predator, τη συγκέντρωση της ιδιοκτησίας των μέσων ενημέρωσης, τον κυβερνητικό έλεγχο των δημόσιων μέσων ενημέρωσης και τη βία κατά των δημοσιογράφων, κυρίως εκείνων που καλύπτουν διαδηλώσεις και τη μετανάστευση», πρόσθεσε.

Τι λέει για το ναυάγιο της Πύλου

Η έκθεση ασχολείται και με το ναυάγιο της Πύλου, με τους εκατοντάδες νεκρούς πρόσφυγες. Σύμφωνα λοιπόν με το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, «υπήρξαν αναφορές για σωματική κακοποίηση και βία από μέλη της Ελληνικής Αστυνομίας και του Λιμενικού Σώματος σε βάρος μεταναστών και αιτούντων άσυλο κατά τη διάρκεια επιχειρήσεων απώθησης. Στην ενδιάμεση έκθεσή του τον Ιανουάριο, ο Μηχανισμός Καταγραφής Περιστατικών Άτυπων Αναγκαστικών Επιστροφών, ένα όργανο που συγκλήθηκε υπό την Εθνική Επιτροπή για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και αποτελείται από πολλές ΜΚΟ υπό την επίβλεψη της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες, κατέγραψε 50 τέτοια περιστατικά, μεταξύ Απριλίου 2020 και Οκτωβρίου 2022, τα οποία επηρέασαν περίπου 2.157 τα άτομα. Από τις 58 μαρτυρίες, οι 51 κατήγγειλαν βία κατά τη διάρκεια της φυσικής απομάκρυνσης, είτε εναντίον του ατόμου που κατέθεσε είτε εναντίον άλλων προσώπων της ομάδας που υποβλήθηκαν σε απωθήσεις. Οι κατηγορίες περιελάμβαναν σωματική και λεκτική κακοποίηση και απειλές, σεξουαλική κακοποίηση και κατάσχεση προσωπικών αντικειμένων».

Τέλος, τονίζει πως «ορισμένες τοπικές και διεθνείς οργανώσεις ισχυρίστηκαν, με βάση μαρτυρίες επιζώντων, ότι η βύθιση του υπερπλήρους αλιευτικού σκάφους Adriana στις 14 Ιουνίου ήταν αποτέλεσμα των προσπαθειών της ακτοφυλακής να βγάλει το σκάφος από τα χωρικά ύδατα της χώρας. Οι δικαστικές αρχές ξεκίνησαν έρευνα για το ναυάγιο, κατά το οποίο εκτιμάται ότι 600 μετανάστες και αιτούντες άσυλο έχασαν τη ζωή τους αφού εγκληματίες διακινητές τους επιβίβασαν με ανασφαλή τρόπο στο σκάφος. Η κυβέρνηση ανέφερε ότι το σκάφος βρισκόταν σε διεθνή ύδατα τη στιγμή του συμβάντος. Στις 26 Ιουλίου, ο διαμεσολαβητής της ΕΕ ξεκίνησε έρευνα και ζήτησε πρόσβαση στα αρχεία του FRONTEX (Ευρωπαϊκός Οργανισμός για τη Διαχείριση της Επιχειρησιακής Συνεργασίας στα Εξωτερικά Σύνορα) σχετικά με το ναυάγιο της Adriana. Τον Σεπτέμβριο, 40 επιζώντες του ναυαγίου της Adriana κατέθεσαν μήνυση ενώπιον του Ναυτοδικείου Πειραιά. Στις 10 Νοεμβρίου, ο Συνήγορος του Πολίτη Ανδρέας Ποττάκης ξεκίνησε ανεξάρτητη έρευνα για το ναυάγιο, αφού η ηγεσία του Λιμενικού Σώματος αρνήθηκε τα αιτήματά του για τη διεξαγωγή ενδελεχούς εσωτερικής έρευνας».

Η απάντηση του ΥΠΕΞ

«Η έκθεση καταγράφει, χωρίς περαιτέρω διερεύνηση, καταγγελίες μη κυβερνητικών οργανώσεων για τις οποίες δεν πραγματοποιείται ανεξάρτητος έλεγχος. Ακριβώς λόγω της αδιάκριτης αυτής καταγραφής, εμφανίζεται ότι σε όλες τις χώρες με ανεπτυγμένο κράτος δικαίου υφίστανται σοβαρά ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων», σχολιάζει το ΥΠΕΞ σε ανακοίνωσή του σχετικά με την έκθεση και συνεχίζει:

«Ιδιαίτερα σημαντικό για την ακεραιότητα, την αξιοπιστία και την αντικειμενικότητα της έκθεσης είναι το γεγονός ότι δεν ζητήθηκε η άποψη της ελληνικής πολιτείας σε σχέση με τα αναφερόμενα θέματα.

Αν και αναγνωρίζεται σε πολλά επίπεδα η πρόοδος σε σχέση με την προστασία δικαιωμάτων στην Ελλάδα, ⁠η έκθεση παραγνωρίζει ή και τελείως αγνοεί ρυθμιστικές παρεμβάσεις και εθνικές στρατηγικές των τελευταίων ετών για τη διασφάλιση δικαιωμάτων ευάλωτων κατηγοριών πολιτών, όπως ΑμεΑ, ΛΟΑΤΚΙ και ασυνόδευτα ανήλικα.

Διαχρονικά, οι εκθέσεις για την Ελλάδα παρουσιάζουν ανάλογα θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ιδιαιτέρως την περίοδο 2016-2019 παραθέτονταν σοβαρότατες καταγγελίες, οι οποίες σταδιακά εξέλιπαν.

Η ελληνική κυβέρνηση θα συνεχίσει να υπηρετεί με συνέπεια τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου στην Ελλάδα, εμβαθύνοντας την ουσιαστική ισότητα των πολιτών και τα ατομικά και κοινωνικά τους δικαιώματα και βελτιώνοντας το επίπεδο ζωής τους».

ΣΥΡΙΖΑ -ΠΣ: Νέο ράπισμα για την κυβέρνηση Μητσοτάκη

«Με τα πλέον μελανά χρώματα περιγράφει το καθεστώς των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στην Ελλάδα ειδική έκθεση του υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ, που δόθηκε χθες στη δημοσιότητα», αναφέρεται σε ανακοίνωση τουΣΥΡΙΖΑ -ΠΣ., σύμφωνα με την οποία:

«Η έκθεση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ υπογραμμίζει ότι η Ελλάδα το 2023 δεν εμφάνισε καμία πρόοδο στο μέτωπο της προστασίας των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Αντιθέτως, η κυβέρνηση των ΗΠΑ εκφράζει προβληματισμό για μια σειρά από σημαντικά ζητήματα που είχε αναδείξει και το πρόσφατο ψήφισμά – ράπισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για το Κράτος Δικαίου στην Ελλάδα. Ενδεικτικά, αναφέρεται στη «σκληρή, απάνθρωπη ή ταπεινωτική μεταχείριση» μεταναστών και κρατουμένων, σε στοχευμένη βία σε βάρος φυλετικών ή εθνοτικών μειονοτήτων και σε και εγκλήματα που περιλαμβάνουν βία ή απειλές βίας σε βάρος μελών της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας».

Η ανακοίνωση του ΣΥΡΙΖΑ αναφέρει επίσης ότι «σε σχέση με το σκάνδαλο των υποκλοπών, η έκθεση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ εκθέτει την κυβέρνηση Μητσοτάκη. Υιοθετεί τις αναφορές της αντιπολίτευσης και των διεθνών ΜΜΕ που υποστήριξαν ότι το μοτίβο των αποδεικτικών στοιχείων εμπλέκει τις ελληνικές αρχές στη χρήση του Predator. Εστιάζει δε στα ευρήματα της Αρχής Προστασίας Δεδομένων που κατέδειξαν ότι τουλάχιστον 92 Έλληνες πολίτες έχουν πέσει θύματα του κακόβουλου λογισμικού. Κάνει δε ειδική μνεία στην έκθεση των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα και στις ανησυχίες τους αφενός για τις παρακολουθήσεις δημοσιογράφων στην Ελλάδα και αφετέρου για τον κυβερνητικό έλεγχο στα Μέσα Ενημέρωσης».

Τέλος, σύμφωνα με την ανακοίνωση του ΣΥΡΙΖΑ, «μόνον απαρατήρητες δεν περνούν οι επισημάνσεις του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για τη διαφθορά κρατικών αξιωματούχων και δημοσίων λειτουργών και για το πως οι καταδικασμένοι επίορκοι αποφεύγουν τη φυλάκιση.

Η έκθεση του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών για το καθεστώς των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στην Ελλάδα είναι ένα ακόμη ράπισμα για την Κυβέρνηση Μητσοτάκη. Επιβεβαιώνει δε πλήρως τις ανησυχίες που έχουν εκφράσει ήδη άλλοι διεθνείς οργανισμοί για την κατάσταση του Κράτους Δικαίου στην Ελλάδα.

Πηγή