ΦΑΙΔΡΑ: Ο Δημήτρης Καραντζάς κερδίζει το στοίχημα στη νέα εποχή του θεάτρου

Είναι φορές που δεν θυμάμαι πώς ήταν. Κοιτώ φωτογραφίες, διαβάζω παλιά μηνύματα, περνάω έξω απ’ τα παλιά μου στέκια, κάποιες φορές μάλιστα παραγγέλνω και κάθομαι. Και πάλι όμως, δεν θυμάμαι πώς ήταν. Βάζω εκείνο το φόρεμα που φορούσα στα πρώτα ραντεβού για να πάω στο γραφείο, καμιά φορά βάφω τα μάτια μου, αλλά και πάλι. Δεν μπορώ να θυμηθώ πώς ήταν. Περπατάω με μια φίλη στο κέντρο, τα χέρια κάνουν μια παλιά γνώριμη κίνηση, το περπάτημα έχει μια μικρή αναπήδηση και η φωνή κάτι σε πρωινό κελάηδισμα. Λέμε να πάμε για ποτό ή φαγητό, και συμφωνούμε να χωριστούμε για τα σπίτια μας. Δεν λείπει τίποτα απ’ αυτήν τη βραδιά, γιατί μετά από δύο αιώνια χρόνια, ήταν για λίγο όπως παλιά. Ήταν ξανά η ζωή μας, η σύνδεση με την ύπαρξη μας, ο τρόπος που βρίσκουν οι άνθρωποι να ξυπνάνε απ’ τη λήθη. 

Ο Δημήτρης Καραντζάς, στέκεται έξω απ’ το Θέατρο Προσκήνιο, που φωτίζει ένα στενό του κέντρου της Αθήνας. Αγκαλιαστήκαμε μεταξύ πρώτου και δεύτερου κουδουνιού, ενώ η κοπέλα στην είσοδο κρατούσε ένα μηχάνημα που «επικροτούσε» εμβολιασμένα barcode. Σκέφτηκα πάλι την εποχή που ζούμε, και πως ακόμη δεν έχω βρει τρόπο να πίνω νερό απ’ το μπουκαλάκι κάτω απ’ τη μάσκα, οπότε κι ευτυχώς έσβησαν τα φώτα.

Η σκηνή φωτίζεται, αποκαλύπτοντας μια ορθογώνια διάσταση που αρχίζει και τελειώνει στα σώματα των γυναικών, κι εκείνα των αντρών, που βρίσκονται στη σκηνή. Η Μαρίνα Τσβετάγιεβα, μια απ’ τις σημαντικότερες ποιητικές φωνές του 20ου αιώνα, δεν έτρεφε καμία εκτίμηση για το θέατρο, πιστεύοντας ότι η «Φαίδρα» το έργο της οποίας αποκαλύπτεται σ’ αυτήν τη σκηνή, είναι γραμμένο για να διαβάζεται κι όχι για να διαδραματίζεται. Έχοντας κάτι τέτοιο σαν δεδομένο λοιπόν, η κάθε μια και ο καθένας από εμάς, μπορεί να συμπεράνει ότι χρειάστηκε διπλό θάρρος απ’ τον Δημήτρη Καραντζά, ώστε να σκηνοθετήσει και να παρουσιάσει ένα ποίημα αντίσταση στο πεπρωμένο, υιοθετώντας όση βία κρύβει η φύση, απογυμνώνοντας τον άνθρωπο, φανερώνοντας τις πρωτογωνισμένες ανάγκες του, εκείνες που ξεκινούν απ’ το πρώτο του γάλα. 

Η απολύτως επίκαιρη και ασυνήθιστη εκδοχή του μύθου της Φαίδρας από την Τσβετάγιεβα, μας προτρέπει να συλλογιστούμε τη θέση ανάμεσα στα φύλα στη σημερινή κοινωνική συνθήκη, της εξουσία της ερωτικής επιθυμίας, καθώς και τον ρόλο της μητρότητας. Η Φαίδρα, ερωτεύεται τον γιο του Θησέα, Ιππόλυτο, πιστό στη θεά του κυνηγιού, Άρτεμη. Η Φαίδρα καταλαμβάνεται από σφοδρό πόθο για εκείνον, και οποία αποφασίζει μετά την έντονη προτροπή της τροφού κι ενώ ο Θησέας λείπει από το παλάτι, να στείλει γράμμα στον θετό της γιο, γράμμα που του εξομολογείται πώς αισθάνεται για εκείνον. Ο Ιππόλυτος την αποκρούει και φεύγει απ’ την Τροιζήνα.

Ο μύθος παίρνει ποιητικά τον δρόμο του, μέσα σ’ ένα δάσος που ψιθυρίζει τα ανείπωτα, μπλέκεται σε φύλλα που θροΐζουν, αναζητά την τομή εκείνη που ενώνει το ποιητικό με το πραγματικό και τελικά τη βρίσκει. 

«Τίποτα δε σκέφτηκα.
Καμιά σκέψη για αργότερα
δεν έκανα.
Η αγάπη είναι χώρα απάτητη.
Με δάσος μοιάζει»

Η Αλεξία Καλτσίκη και η Στεφανία Γουλιώτη, αφόρητα συνδεδεμένες και συντονισμένες, υφαίνουν ένα υφαντό στον χωροχρόνο, γεμάτο από κλωστές της μνήμης μας, εκεί που κολυμπάνε καταπιεσμένα ένστικτα και πολτοποιημένα από ενοχές απωθημένα. Απ’ την άλλη, ο Νίκος Μάνεσης μαζί με τον Μιχάλη Σαράντη ακροβατούν ασφαλείς στο σχοινί των ενστίκτων και της τρυφερότητας που γεννά η βιαιότητα της φύσης, υποβάλλοντας τους ανθρώπους στον ρυθμό της. Η παράσταση κλείνει με την απλότητα και την απαλότητα του Κωνσταντίνου Αβαρικιώτη που καλείται να πλαισιώσει κι όχι να περιορίσει όσα συναισθήματα δραπέτευσαν, όλη αυτή την ώρα.

Ο σκηνογραφικός κόσμος της Μαρίας Πανουργιά συναντά το ταλέντου του Λευτέρη Παπαδόπουλου στα φώτα, δημιουργώντας ένα μνημείο αισθητικής και ολοκλήρωσης των όσων διαδραματίζονται επί σκηνής. 

Δεν είναι ένα εύκολο έργο η Φαίδρα, είναι ένα στοίχημα που οι συντελεστές της καλούνται να το κερδίζουν σε κάθε παράσταση, αφοσιωμένοι σε κάθε τους ανάσα και λίκνισμα του κορμιού τους, συντονισμένοι μ’ ένα κοινό που ψάχνει να επουλώσει τραύματα της δικής του ψυχής.

Ο Δημήτρης Καραντζάς, κρατά τη φράση της Μαρίνας Τσβετάγιεβα «Ο ποιητής την εποχή την προσπερνάει», «για τη στιγμή, για το άνοιγμα των θεάτρων, για το άνοιγμα του θεάτρου, για την ελπίδα μιας εποχής πνευματικής, με ποιητές».

Να πάτε στη Φαίδρα μόνο αν θέλετε να θυμηθείτε αυτά που δεν ξέρατε ότι υπάρχουν μέσα σας, να πάτε για να γυρίσετε γεμάτες και γεμάτοι στο σπίτι σας, σε μια εποχή που το σκοτάδι νικιέται με τέτοιες παραστάσεις, με φως.