Σε όλα τα έργα που αφορούν στη δημιουργία χώρου σε ένα υφιστάμενο φυσικό ή αστικό περιβάλλον, το γραφείο 406 architects προσπαθεί να σέβεται ή έστω να σε συνδιαλέγεται με το «Πνεύμα του τόπου». Το “Genius Loci” των Ρωμαίων που αν αγνοηθεί, μπορεί να παράξει αποτελέσματα από ενοχλητικά ως γελοία, όπως εξηγεί η ομάδα του γραφείου.
Για να γίνει αντιληπτή η σημασία του παράγοντα αυτού, οι αρχιτέκτονες μας καλούν να αναλογιστούμε πόσο παράταιρο θα φαινόταν ένα υπέροχο πέτρινο ηπειρώτικο σπίτι κατασκευασμένο στην πλαγιά ενός κυκλαδίτικου νησιού. Αντίστοιχα, καλούνται να σεβαστούν το πνεύμα, τη φιλοσοφία ζωής, αλλά και τις πιο στοιχειώδεις ανάγκες των πιθανών χρηστών του κάθε έργου και όλα τα παραπάνω υπό την προϋπόθεση του ορισμένου και περιορισμένου συνήθως budget.
Στόχος του πανελλήνιου αρχιτεκτονικού διαγωνισμού για τη διαμόρφωση της κεντρικής πλατείας της Κοζάνης υπήρξε ο μετασχηματισμός της υφιστάμενης πλατείας Νίκης της Κοζάνης σε ένα νέο δημόσιο χώρο, με αύξηση της ωφέλιμης επιφάνειας και αναβάθμιση της σχέσης της πλατείας με τον περιβάλλοντα αστικό χώρο. Η πρόταση του γραφείου 406 architects που έχει την έδρα του στη Θεσσαλονίκη κέρδισε τον διαγωνισμό και η πλατεία βραβεύτηκε από την Πανελλήνια Ένωση Αρχιτεκτόνων, απέσπασε το πρώτο βραβείο στην κατηγορία των δημοσιών χώρων.
Ως κεντρική χειρονομία για το σχεδιασμό προτάθηκε η δημιουργία ενός κεντρικού πυρήνα «κενού χώρου» σε ενιαία στάθμη, η οποία ταυτίζεται με την στάθμη του υφιστάμενου πεζόδρομου στο νότιο όριο της πλατείας, ενώ ταυτόχρονα σχηματίζεται ένα μέτωπο κάτω από το υπερυψωμένο βόρειο όριο για την αρμονική ενσωμάτωση των εμπορικών λειτουργιών, όπως είναι τα περίπτερα του σημείου.
«Η πλατεία σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε με περιορισμένο προϋπολογισμό, αλλά ταυτόχρονα με αυξημένες απαιτήσεις αισθητικής και λειτουργίας». Στόχος του γραφείου είναι η διαμόρφωση χώρων που θα εντάσσονταν στον τόπο κατασκευής τους όπως αυτή η πλατεία στην καρδιά μιας τυπικής ελληνικής επαρχιακής πόλης, ανάμεσα από άμορφες πολυκατοικίες αλλά και από αξιόλογα μνημεία στην άλλη.
Στο βόρειο και ανατολικό όριο της πλατείας δημιουργήθηκαν ζώνες κυκλοφορίας και πρασίνου, στις οποίες με τον κατάλληλο χειρισμό στοιχείων αστικού εξοπλισμού, κλιμάκων και στοιχείων νερού, οργανώνονται οι κινήσεις των πεζών και οι λειτουργίες αναψυχής, παιχνιδιού και ανάπαυλας.
«Ήμασταν τυχεροί καθώς ο διαγωνισμός έδινε την ίδια βαρύτητα στο αισθητικό και το λειτουργικό κομμάτι της αρχιτεκτονικής σύνθεσης». Στο έργο αυτό υπήρχε η πρόκληση του κεκλιμένου επιπέδου. Η αρχιτεκτονική ομάδα του 406 κατάφερε να δώσει την αίσθηση μιας επίπεδης πλατείας και να διαμορφώσει παράλληλα ένα φυσικό φράγμα από τον θόρυβο των οχημάτων, τους ισχυρούς χειμερινούς ανέμους αλλά και την αλόγιστη ανάπτυξη των τραπεζοκαθισμάτων.
Η μορφολογία της πλατείας με τα υπερυψωμένα στο βορρά και υποβιβασμένα στο νότο τμήματα σε συνδυασμό με το κυκλικό της σχήμα παρέχει προστασία από τις έντονες κλιματικές μεταβολές, ενώ ταυτόχρονα δίνει έμφαση στα μνημεία που περιβάλλουν την πλατεία -στο καμπαναριό, τον Ναό του Αγίου Νικολάου, το Ερμιόνιο, το δημαρχείο με το ρολόι- και την αίσθηση της υποδοχής και της «αγκαλιάς».
Στο εσωτερικό του χώρου αυτού διαμορφώθηκε μια κλασική ευρωπαϊκή αστική πλατεία, κατάλληλη για εκδηλώσεις, ενώ στα περιμετρικά επίπεδα διαμορφώθηκαν οι φυτεύσεις και τα καθιστικά. Και εδώ το αρχιτεκτονικό γραφείο προτίμησε τα φυσικά υλικά, χρησιμοποίησε τέσσερα διαφορετικά είδη γρανίτη και καθαρές γραμμές, χωρίς περιττά διακοσμητικά στοιχεία.
Ποιους στόχους πρέπει να έχει η σύγχρονη αρχιτεκτονική όταν πρόκειται να δημιουργήσει/ να παρέμβει σε δημόσιους χώρους κατά την αρχιτεκτονική ομάδα του 406 architects; «Οι αρχές που διέπουν το σχεδιασμό ενός δημόσιου και μεγάλης κλίμακας έργου, δεν διαφέρουν από τις αρχές που πρέπει να διέπουν το σχεδιασμό οποιουδήποτε έργου ανεξαρτήτως κλίμακας. Απλώς εδώ υπάρχει η επιπρόσθετη υποχρέωση να καλύπτεις την αισθητική και τις ανάγκες ενός απεριόριστου αριθμού ανθρώπων. Καθότι αυτό είναι ακατόρθωτο πρέπει ο αρχιτέκτονας του δημοσίας χρήσης έργου να είναι έτοιμος να ακούσει πολλή και αυστηρή κριτική. Ωστόσο στο συγκεκριμένο έργο της πλατείας Νίκης, τη μεγαλύτερη επιβεβαίωση για εμάς αποτελεί το γεγονός της διαρκούς χρήσης της πλατείας από ανθρώπους κάθε ηλικίας, όλες τις ώρες της ημέρας».
Αρχιτεκτονική Μελέτη : Χρήστος Παπάς, Ελένη Μοσχοβάκου, Φανή Κωνσταντάκη
Μελέτη Φωτισμού : Μάρα Σπέντζα
Πολιτικός Μηχανικός : Στέριος Δημητράκης
Μηχανολόγος Μηχανικός : Κικίδης & Συνεργάτες
Μελέτη Φυτοτεχνικών : Νάσια Κικίδου
Περισσότερες πληροφορίες για το αρχιτεκτονικό γραφείο 406 architects θα βρείτε εδώ.
