Σας αρέσει ο καπνιστός σολομός; Καλύτερα να το ξανασκεφτείτε

Το λονδρέζικο εικαστικό δίδυμο Cooking Sections των Daniel Fernández Pascual και Alon Schwabe συνδυάζει την τέχνη με τον ακτιβισμό. Μέσα από τα project τους, θέτουν στο επίκεντρο τα αλληλοκαλυπτόμενα όρια μεταξύ τέχνης, αρχιτεκτονικής, οικολογίας και γεωπολιτικής. Δημιουργώντας εικαστικά videos, εκθέσεις και performances, ένα σημαντικό κομμάτι της τέχνης τους αφορά στο φαγητό που καταναλώνουμε και στον αντίκτυπο αυτής της κατανάλωσης στον πλανήτη.

Τον περασμένο Νοέμβριο, η Tate Britain προσκάλεσε τους δύο δημιουργούς να δημιουργήσουν μία εγκατάσταση στο επίκεντρο της οποίας θα βρισκόταν ο σολομός. Η έκθεση παρέμεινε προσβάσιμη για μερικές μόλις ημέρες, καθώς λίγο μετά τα εγκαίνιά της επιβλήθηκε ολικό lockdown στη Μεγάλη Βρετανία. Έμελλε όμως να αποβεί κομβική για την εικαστική «εμμονή» του διδύμου με το σολομό – και όχι με αφορμή τη νοστιμιά του, αλλά εξαιτίας των σοκαριστικών και οριακά αηδιαστικών αποκαλύψεων γύρω από τη διαδικασία εκτροφής του.

Η πραγματικότητα της σκωτσέζικης ιχθυοκαλλιέργειας απέκτησε «σάρκα και οστά» μέσα από την έκθεση των Cooking Sections στην Tate Britain τον περασμένο Νοέμβριo. Δημιούργησαν μια λευκή εγκατάσταση που θα μπορούσε να αποτελεί δωμάτιο κάποιου μουσείου φυσικής ιστορίας, στην οποία τοποθετήθηκαν τα ομοιώματα ενός πιγκουίνου, ενός φλαμίνγκο, ενός αστακού, μιας φώκιας και άλλων ζώων. Σε έναν κύκλο 15 λεπτών, αποχρώσεις από ανοιχτό ροζ μέχρι το βαθύ κόκκινο του αίματος “έβαφαν” το χώρο και μια φωνή στο background εξηγούσε αναλυτικά στους θεατές πώς εκτρέφεται βιομηχανικά ο σολομός.

Η διαδικασία της εκτροφής είναι μάλλον αποκρουστική. Zώντας ασφυκτικά κοντά ο ένας με τον άλλον για μέχρι και δύο χρόνια, οι σολομοί εκτρέφονται με μεταποιημένες τροφές και πολλοί καταλήγουν να παραμορφώνονται, να τυφλώνονται και να γεμίζουν με ψείρες της θάλασσας. Λόγω της έλλειψης ζωτικού χώρου συχνά καταφεύγουν στον κανιβαλισμό. Όσο αφορά στη ρύπανση, σύμφωνα με την Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος της Σκωτίας, εντομοκτόνα από 76 ιχθυοκαλλιέργειες της χώρας αποβάλλονται στο υδάτινο περιβάλλον σε σημαντικά μεγάλες ποσότητες, βλάπτοντας τη θαλάσσια ζωή.

Παρά τις σοβαρές αυτές γνωστοποιήσεις, οι Βρετανοί καταναλώνουν τον σολομό εκτροφείου με «φρενήρεις ρυθμούς», καθώς αποτελεί το δημοφιλέστερο θαλασσινό προϊόν στα ψυγεία των σούπερ μάρκετ, επιφέροντας έσοδα 1 δισεκατομμυρίου λιρών ετησίως στην οικονομία του Ηνωμένου Βασιλείου. Εάν ωστόσο οι παραπάνω «αποκαλύψεις» δεν αποδεικνύονται επαρκείς για να σας κάνουν να σταματήσετε ή έστω να περιορίσετε την κατανάλωση του σολομού εκτροφείου, τότε σχηματίστε στο μυαλό σας τη νοερή απεικόνιση μιας χρωματικής παλέτας – ας πούμε από εκείνες που προμηθεύεστε όταν πρόκειται να φρεσκάρετε τους τοίχους του σπιτιού σας.

Οι Schwabe και Pascual ανακάλυψαν πως οι ιχθυοκαλλιεργητές στις βιομηχανίες εκτροφής σολομού, χρησιμοποιούν ειδικά προϊόντα χρώματος για να χρωματίσουν τους εκτρεφόμενους σολομούς. Δεδομένου ότι στις ιχθυοκαλλιέργειες οι σολομοί δεν έχουν την «πολυτέλεια» να τρέφονται όπως στο φυσικό τους περιβάλλον με krill και μωρά αστακών που τους εξασφαλίζουν το ροζουλί χρώμα τους, η σάρκα τους καταλήγει να γίνεται γκρι και κατ’ επέκταση απωθητική για τους καταναλωτές. Οι εκτροφείς διαλέγουν απόχρωση από την παλέτα SalmoFan και οι σολομοί ταΐζονται με ανοιχτά ροζ, πιο σκούρα ροζ, πορτοκαλί, ακόμη και κόκκινα σφαιρίδια βαφής, προκειμένου να αποβάλλουν το «αδιάφορο» γκρίζο χρώμα τους και να αποκτήσουν ελκυστικότερη όψη. Αναλόγως μάλιστα με τους «κανόνες» της αγοράς ανά τον κόσμο, διαφοροποιείται και η απόχρωση: στην Ιαπωνία και την Ανατολική Ασία για παράδειγμα, προτιμάται η πιο κοκκινωπή απόχρωση που μοιάζει με εκείνη του τόνου, ενώ στην Ευρώπη η πιο ανοιχτή ροζ.

Σήμερα, δεν είναι λίγα τα cafe και τα εστιατόρια ανά τον κόσμο που, αφουγκραζόμενα τις αποκαλύψεις και τις επιβλαβείς για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον συνέπειες της παραγωγής και κατανάλωσης σολομού, έχουν αποκλείσει εξ ολοκλήρου από το μενού τους τα πιάτα που περιλαμβάνουν σολομό εκτροφής, όπως για παράδειγμα τα cafe-restaurants των Tate galleries. Αυτά μάλιστα, συνεργάστηκαν πρόσφατα με την ομάδα τροφοδοσίας προκειμένου να βρουν εναλλακτικές λύσεις για την προώθηση της «αναγεννητικής υδατοκαλλιέργειας». Πρόκειται για την καλλιέργεια φυκιών και οστρακοειδών σε πολλούς μικρούς παραθαλάσσιους, υπό το νερό κήπους λίγων στρεμμάτων, χωρίς την παρέμβαση περισσότερων βιομηχανικών εκτροφείων σολομού. 

Το συμπέρασμα είναι ένα και «ζωτικό»: κάθε μέρα είναι μία καλή μέρα για να σταματήσουμε να παραγγέλνουμε το αγαπημένο μας πιάτο με καπνιστό σολομό εκτροφής ή να τον αγοράζουμε από το σούπερ μάρκετ.

Πηγή: The Guardian