What Did David Lynch Do?: Ο «Μικρομηκάς» Ντέιβιντ Λιντς

Πολλά μπορούν να σου έρθουν στο μυαλό στο άκουσμα του ονόματος του Ντέιβιντ Λιντς. Το εφιαλτικό «παιδί» του Eraserhead. Ο «ψυχάκιας» Ντένις Χόπερ να απολαμβάνει Ρόι Όρμπισον στο Blue Velvet. To Black Lodge. Ο Ντέιλ Κούπερ να βρίσκει την ευτυχία σε άλλη μια κούπα καφέ με κερασόπιτα ή να μιλάει στο κασετόφωνο-Diane.

Μεταξύ πολλών άλλων.

Όπως και να έχει, πάντως, δύσκολα το πρώτο πράγμα που θα σκεφτεί κανείς θα είναι κάποια ταινία μικρού μήκους του auteur με το λευκό μαλλί. Ωστόσο, ο Λιντς έχει γυρίσει δεκάδες τέτοιες, που ξεκινούν από τα φοιτητικά του χρόνια και φτάνουν μέχρι ταινιάκια μόδας για λογαριασμό του Dior.

Για τα 74α γενέθλιά του, αποφάσισε να κάνει διαθέσιμη στο Netflix την ταινία του μικρού μήκους, What Did Jack Do?, στην οποία πρωταγωνιστεί ο ίδιος μαζί με μια ομιλούσα μαϊμού. Καλή αφορμή, δηλαδή, για να θυμηθούμε 10 ταινίες μικρού μήκους του Ντέιβιντ Λιντς που αξίζει να δείτε…

Six Men Getting Sick (Six Times)
(1966)

https://www.youtube.com/watch?v=56lH7Kt9WYs

Η πρώτη ταινία του Ντέιβιντ Λιντς έγινε όσο ήταν ακόμη φοιτητής στην Σχολή Καλών Τεχνών της Πενσυλβάνια και κόστισε 200 δολάρια. Ήταν μέρος μιας εικαστικής έκθεσής του στην σχολή του (πέρα από το να σκηνοθετεί ταινίες, ζωγραφίζει και πίνακες) και το φιλμ είχε τοποθετηθεί με τέτοιο τρόπο απέναντι από τον προτζέκτορα, ώστε κάθε φορά που το καρούλι τελείωνε, ανέβαινε στο ταβάνι, ξαναγυρνούσε στην αρχή και έπαιζε σε λούπα. Ο Λιντς χρησιμοποίησε όλη αυτή την κατασκευή γιατί ήθελε να δει τους πίνακές του να κινούνται. Κατά τ’ άλλα, στο animation-κολάζ ταινιάκι θα δείτε έξι αντρικές φιγούρες να κάνουν έξι φορές εμετό.

The Alphabet
(1968)

https://www.youtube.com/watch?v=oJ_t1eOAipo

Η ταινία που έκανε το όνομα του Ντέιβιντ Λιντς να ακουστεί έστω και λίγο παραέξω από το πανεπιστήμιό του. Και η ταινία που εισήγαγε κάτι που στην πορεία θα έπαιζε κομβικό ρόλο στην φιλμογραφία του: τα όνειρα. Συγκεκριμένα, η ιδέα του The Alphabet γεννήθηκε όταν η πρώτη σύζυγος του σκηνοθέτη, Πέγκι Λεντζ, είχε έναν εφιάλτη και σιγομουρμούριζε στον ύπνο της την αλφαβήτα. Αυτό δηλαδή που περίπου γίνεται στην ταινία, που συνδυάζει μέθοδο animation και live action. 

The Grandmother
(1970)

https://www.youtube.com/watch?v=iWmNGHe_O9U

Για την συγκεκριμένη ταινία, ο Λιντς έλαβε χρηματοδότηση από το AFI (το ινστιτούτο υπολόγιζε η ταινία να κοστίσει 5.000 δολάρια αλλά τελικά αυτή κόστισε 7.200 δολάρια). Εδώ ο Λιντς συνεργάστηκε για πρώτη φορά στον ήχο με τον Άλαν Σπλετ (οι δυο τους θα ξανασυνεργάζονταν στα Eraserhead, Dune και Blue Velvet). Για την ιστορία, με την ταινία κέρδισαν και οι δύο υποτροφία από το AFI. Όπως και στο The Alphabet, έτσι κι εδώ ο σκηνοθέτης συνδύασε τις τεχνικές του animation και του live action. Στο The Grandmother ένα μικρό αγόρι φτιάχνει μια γιαγιά…από σπόρους, προκειμένου να το σκάσει από τους γονείς του. 

The Amputee
(1974)

https://www.dailymotion.com/video/x5seygm

Μια ταινία που γυρίστηκε όσο η παραγωγή του Eraserhead βρισκόταν σε παύση για οικονομικούς λόγους. O Λιντς χρησιμοποίησε περισσευούμενο φιλμ και μαζί με την πρωταγωνίστρια της ταινίας Κάθριν Κόουλσον, έγραψαν το σενάριο της ταινίας σε ένα βράδυ. Πρόκειται για ένα μονόπλανο στο οποίο μια γυναίκα γράφει ένα γράμμα, όσο ένας νοσοκόμος περιποιείται τις γάζες στα πόδια της. Στον ρόλο του νοσοκόμου, ξέρετε ποιος.

The Cowboy and The Frenchman
(1988)

https://www.youtube.com/watch?v=5p0BkRfloTA

Το 1988 το περιοδικό Figaro ζήτησε από 10 σκηνοθέτες να γυρίσουν ταινίες με θεματικό άξονα “The French As Seen By…”, με σκοπό να γίνουν μια μίνι τηλεοπτική σειρά. Ο Ντέιβιντ Λιντς αποφάσισε να γυρίσει μια γουέστερν κωμωδία που περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, ένα βαλιτσάκι που χωράει όσα και αυτό του Σπορτ Μπίλι, έναν Ινδιάνο, έναν Γάλλο, τον Τζακ Νανς (λέγε-με-και-Eraserhead) και τον Χάρι Ντιν Στάντον. Μετρήστε πόσες φορές ο τελευταίος λέει “What the hell?”.

Premonition Following An Evil Deed
(1995)

https://www.youtube.com/watch?v=fnYJ6gjZOCc

Άλλη μια ταινία του Λιντς σε ομαδικό πρότζεκτ. Το 1995 μαζεύτηκαν 40 σκηνοθέτες (μεταξύ των οποίων ονόματα όπως αυτά του Θεόδωρου Αγγελόπουλου, Κώστα Γαβρά, Σπάικ Λι και Βιμ Βέντερς) και γύρισαν ταινίες με την κινηματογραφική κάμερα των αδερφών Λυμιέρ με τους όρους ότι αυτές δεν θα ξεπερνούσαν τα 52 δευτερόλεπτα σε διάρκεια, δεν θα είχαν συγχρονισμένο ήχο και δεν θα γινόντουσαν πάνω από τρεις λήψεις. Η ανθολογία ονομάστηκε Lumière et Compagnie (να την δείτε οπωσδήποτε).

Rabbits
(2002)

https://www.youtube.com/watch?v=GxKPBLjHAEA

Ακόμη κι αν δεν την έχετε δει ως ξεχωριστή ταινία, την έχετε δει στο Inland Empire (2006), στο οποίο περνάει ολόκληρη από την οθόνη (αποσπασματικά, σε διάφορα σημεία της ταινίας). Στο Rabbits, η ρουτίνα στο σαλόνι δύο κουνελιών διακόπτεται από #justlynchthings. (Στην πραγματικότητα, εδώ κλέβουμε λίγο, μιας και τυπικά, είναι μεσαίου μήκους).

Absurda
(2007)

https://www.youtube.com/watch?v=Tvtoyk9DisM

Τα αγαπά πολύ τα ομαδικά πρότζεκτ ο Ντέιβιντ Λιντς όπως φαίνεται. Αυτή την φορά, συμμετείχε μαζί με άλλους 32 σκηνοθέτες (και πάλι Θεόδωρος Αγγελόπουλος, Μάικλ Τσιμίνο, αδερφοί Κοέν, αδερφοί Νταρντέν, Άκι Καουρισμάκι, Ντέιβιντ Κρόνεμπεργκ, μεταξύ άλλων) στο Chacun son cinéma ou Ce petit coup au coeur quand la lumière s’éteint et que le film commence με το Absurda. Σε αυτή τη συλλογή ταινιών μικρού μήκους οι σκηνοθέτες καλέστηκαν να φτιάξουν ταινίες για τα συναισθήματά τους για το σινεμά. Στο Absurda θα δείτε ψαλίδια και γυναικείες φιγούρες να βγαίνουν από την οθόνη σε μια κινηματογραφική αίθουσα. 

Lady Blue Shangai
(2010)

https://www.youtube.com/watch?v=JfT80R7dmrA

Ο Λιντς γύρισε την παραπάνω ταινία για λογαριασμό του οίκου Dior. Εδώ, για 16 λεπτά μούσα του γίνεται η Μαριόν Κοτιγιάρ, η οποία μπαίνει σε ένα δωμάτιο ξενοδοχείου στην Σανγκάη και από εκεί ξετυλίγεται ένα α λα Inland Empire σκηνικό. 

What Did Jack Do?
(2017/2020)

Για τα 74α γενέθλιά του, ο Ντέιβιντ Λιντς αποφάσισε να μας κάνει «δωράκι» μέσω Netflix το 16λεπτο What Did Jack Do?. Η ταινία είχε κάνει πρεμιέρα ήδη από το 2017 στην Γαλλία, ενώ το 2018, στο πρώτο Festival of Desruption που διοργάνωσε ο σκηνοθέτης στη Νέα Υόρκη, έκανε μια προβολή-έκπληξη της ταινίας που αποτέλεσε και την αμερικανική της πρεμιέρα. Στο What Did Jack Do? βλέπουμε τον Λιντς σε ρόλο ντετέκτιβ να ανακρίνει μία μαϊμού (με ανθρώπινο στόμα) που είναι ύποπτη για έναν φόνο. Παρεμπιπτόντως, ο Τζακ η μαϊμού δεν μιλάει μόνο, αλλά τραγουδάει κιόλας. Ξέρω τι θα κάνετε απόψε το βράδυ…