Τήνος: Η περιέργεια ανέστησε την Τέχνη

Δυο ανεμιστήρες στροβιλίζουν ανάσες αέρα στο χώρο, κι απάνω τους κρέμονται κάτι αρμαθιές κλειδιά. Η αίθουσα της έκθεσης στο Ίδρυμα Τηνιακού Πολιτισμού, δεν είναι κι η πιο μεγάλη που θα μπορούσες να περιμένεις, ή μάλλον, αν είμαστε δίκαιοι, είναι όσο μεγάλη θα περίμενες, για έκθεση σύγχρονης τέχνης στη Χώρα ενός νησιού του Αιγαίου. Μοιρασμένα στα τετραγωνικά της, 18 έργα Ελλήνων και ξένων εικαστικών περιμένουν τους θεατές τους, άλλους για να τους σαστίσουν, άλλους να τους εκπλήξουν, άλλους να τους ενθουσιάσουν κι άλλους να τους απογοητεύσουν –όλους, πάντως, να τους ιντριγκάρουν.

Ιδιότυπη φυσιογνωμία ακόμη και μέσα στο χώρο που χωροθέτησε ο ίδιος, ο Αλέξιος Παπαζαχαρίας, καλλιτέχνης, ιστορικός Τέχνης και currator με περγαμηνές ασυνήθιστα μακριές για την ηλικία του, με μια ελαφρότητα αναζωογονητική, και χιούμορ παιχνιδιάρικο με καυστικότητα σπαρταριστή, ξεναγεί τους επισκέπτες και παρουσιάζει τα έργα που δημιούργησαν οι καλλιτέχνες που διάλεξε για το 2ο Tinos Quarry Platform. Αγαπημένη του λέξη το «ακραίο», μπορεί να την χρησιμοποιήσει ακραίο αριθμό φορών στην ίδια ανάσα αν χρειαστεί, αν κάτι όμως είναι ακραίο στα έργα που έχει μαζέψει, αυτό είναι μόνο η ευρηματικότητά τους. Ευρηματικότητα στη σύλληψη, στην κατασκευή, στο στήσιμο, ή, κυρίως, στην ιστορία που έχουν να σου αφηγηθούν, και το ερώτημα που έχουν να σου θέσουν.

Ένα πουκάμισο κρεμασμένο σ’ ένα διπλό κρεμαστράκι, είναι η δική του πινελιά σε μια έκθεση που περιλαμβάνει καλλιτέχνες απ’ τη Γερμανία, την Ολλανδία, τις ΗΠΑ, την Τσεχία, την Ελλάδα και τη Νέα Ζηλανδία. Με τίτλο δανεισμένο απ’ το ταμπελάκι που είχε πάνω του το πουκάμισο, όταν ήταν ακόμη κρεμασμένο σε κάποιο μαγαζί της Τήνου (“Shirt of Distinction”), το έργο του ονομάζεται Πουκάμισο της Διάκρισης: «Κάθε φορά που το κρεμάς, διαλέγεις ένα απ’ τα δύο τσιγκελάκια», λέει. Κάνεις μια διάκριση, δηλαδή, κι «είναι σαν μια συζήτηση που είχα με μια συμφοιτήτριά μου, και της έλεγα ότι [αυτό που κάνω] είναι σαν να προσπαθείς να διαλέξεις ποιος είναι ο αγαπημένος σου πίνακας του Yves Klein. “Δεν είναι δυνατόν να διαλέξεις, γιατί όλοι οι πίνακες του Yves Klein είναι ίδιοι” μου είχε πει, αλλά και βέβαια είναι δυνατόν, γιατί αν σε βάλω σε μια αίθουσα και σου πω διάλεξε έναν να σου τον χαρίσω, τι να κάνεις, θα διαλέξεις. Aυτό, το πώς διαλέγει δηλαδή κανείς, πάντοτε ήταν ένα απ’ τα αγαπημένα μου ερωτήματα, ειδικά στην τέχνη», σημειώνει ο άνθρωπος που κλήθηκε να διαλέξει τους καλλιτέχνες που με τα έργα τους θα έδιναν σάρκα και οστά στο Tinos Quarry Platform φέτος.

Τήνος: Η περιέργεια ανέστησε την Τέχνη

Φωτογραφίες: Photoharrie

VIEW ALL 27 PHOTOS

«Πάντα υπάρχουν κάποιες ιδέες που λειτουργούν ως οδηγός» θα μας πει αργότερα ο Πέτρος Τουλούδης, διευθυντής του TQP και τελικός υπεύθυνος για την επιλογή των καλλιτεχνών που θα λάβουν το residency στην Τήνο: θα λάβουν δηλαδή την πρόσκληση να έρθουν στο νησί, να μείνουν εκεί, και μέσα από την όσμωση ανάμεσα στους ίδιους και σε ό,τι έχει ο τόπος να προσφέρει, θα παράξουν τα έργα που θα αποτελέσουν την έκθεση. «Επιλογή γίνεται πάντα στους currators, εννοείται», συνεχίζει, «αλλά και με όλους τους υπόλοιπους βέβαια: υπάρχει ένα διάστημα που χτίζει κανείς εμπιστοσύνη. Γιατί σίγουρα είναι ένα πάρα πολύ όμορφο μέρος, αλλά είναι και μια πολύ ειδική συνθήκη: δεν είναι ένα αστικό περιβάλλον με το οποίο μπορεί κανείς εύκολα να ταυτιστεί. Είναι κάπως διαφορετικά τα πράγματα, κι είναι πολύ σημαντικό να δημιουργηθεί μια κοινότητα κάθε φορά».

Η ιδέα μιας κοινότητας καλλιτεχνών που ζουν και δημιουργούν μαζί, έχει μια κάποια απόσταση απ’ την εικόνα που μπορεί να έχουμε πολλοί για τον καλλιτέχνη, ως έναν άνθρωπο που ζει μόνος του παλεύοντας ν’ αρπάξει τους δαίμονές του απ’ το λαιμό για να τους κάνει τέχνη. Στην πραγματικότητα όμως, η σύγχρονη τέχνη χρωστάει πολλά περισσότερα στην επικοινωνία, παρά στην απομόνωση. «Κι αυτό είναι ένα στοιχείο που πρέπει να ενδυναμωθεί κι άλλο», σημειώνει ο Τουλούδης, προσθέτοντας ότι «όσο μεγαλώνει ο χώρος συνεύρεσης των καλλιτεχνών, τόσο το καλύτερο για την Τέχνη, γιατί κατ’ αρχήν όλοι γίνονται καλύτεροι: δεν θέλω να συγκρίνω με άλλες εποχές, αλλά στην τέχνη του σήμερα, μόνο θετικές θεωρώ ότι είναι οι συνέπειες», καταλήγει.

 «Η Τήνος εξερευνάται από καλεσµένους καλλιτέχνες που µοιράζονται διαφορετικά επίπεδα οικειότητας µε το νησί», τονίζει στο εισαγωγικό του σημείωμα για την έκθεση ο Παπαζαχαρίου: «Κάποιοι ζουν στο εξωτερικό, κάποιοι είναι Έλληνες, µερικοί έχουν έρθει στην Ελλάδα, κάποιοι ποτέ, κάποιοι µένουν στο νησί, και µερικοί έρχονται κάθε χρόνο». Αυτά τα διαφορετικά επίπεδα οικειότητας είναι σαν «διαφορετικές ρυθµίσεις σε ένα µικροσκόπιο ή τηλεσκόπιο, αναλόγως µε το τι σκοπεύει να µελετήσει κανείς και πού ακριβώς βρίσκεται», καταλήγει. Στην Τήνο, πάντως, ένα νησί με πλούσια ιστορία στην τέχνη και την παραγωγή της, όπου οι τεχνίτες του μαρμάρου κι οι καλλιτέχνες της γλυπτικής είναι σχεδόν έννοιες ταυτόσημες, αυτό που δημιουργούν κυρίως οι καλεσμένοι του TQP είναι μια καρδιά που πάλλεται, στέλνοντας έμπνευση μέσα σε φλέβες μαθημένες να αιματώνονται από δημιουργία.

«Η Τήνος χαρακτηρίζεται απ’ τους ανθρώπους της, κι οι άνθρωποί της έχουν πολύ μεγάλη επαφή με την τέχνη» σημειώνει ο Τουλούδης. «Όλο το παρελθόν της Τήνου κι όλη της η παράδοση, η γλυπτική κι η ιστορία της, είναι πράγματα που ήθελα και πρέπει να εντάσσονται στο TQP», συνεχίζει, «κι αυτό είναι το πιο βασικό απ’ όλα: να εντάσσεσαι. Εμείς εδώ, στο TQP, τόσο για την παραγωγή των έργων, όσο και για την έκθεσή τους, δουλεύουμε με συνεργασίες, με αναθέσεις, και με την διαφόρων τύπων εμπλοκή των ανθρώπων που μένουν εδώ. Κι άλλωστε, όλοι όσοι έρχονται εδώ για να κάνουν πράγματα, αυτό αποζητάνε: την επαφή και τη γνωριμία με τον τόπο και τους ανθρώπους του. Αυτό από μόνο του σίγουρα βοηθά στο να καλλιεργηθεί το ενδιαφέρον των ντόπιων για το project και την έκθεση, συν του ότι φέτος υπήρχε συμμετοχή κι από καλλιτέχνες που είτε κατάγονται από εδώ, είτε μένουν εδώ μόνιμα».

Πίσω στο χώρο της έκθεσης, στημένο σε μια άκρη είναι ένα κομμάτι μάρμαρο απ’ αυτά που τόσο απλόχερα χαρίζει η Τήνος στους ανθρώπους της, με τρεις αριθμούς χαραγμένους πάνω του: το a/s/l (age/sex/location) των διαδικτυακών μας νιάτων, που αποτελούσε το «Σουσάμι Άνοιξε» κάθε ιδρωμένης cyber sex απόπειρας των ‘90s, έχει πια γίνει βάρος/ύψος/ηλικία όλων των σοβαρών χρηστών των tinder και των grinder της δεκαετίας. Τα τρία πλήρως φευγαλέα νούμερα αυτής της ιδιότυπης ταυτότητας,  χαραγμένα σε μάρμαρο σα να μην πρόκειται ν’ αλλάξουνε ποτέ, σατιρίζουν τη σχέση ανάμεσα στο πρόσκαιρο του χρόνου και το αδιαπραγμάτευτο της στιγμής, πύλη και ταφόπλακα συγχρόνως, στο αιώνια βραχύβιο μέλλον μιας ηδυπαθούς ταχύκαυστης βραδιάς.

Φωτογραφίες από την διοργάνωση της έκθεση

Φωτογραφίες: Photoharrie

VIEW ALL 31 PHOTOS

Ή ίσως και όχι: «μια έκθεση σύγχρονης τέχνης λειτουργεί αλλιώς για τον καθένα» επιβεβαιώνει ο Πέτρος Τουλούδης, με την υπομονή του ανθρώπου που έχει συνηθίσει να επαναλαμβάνει τα προφανή. «Το κοινό είναι άνθρωποι που, σίγουρα, με κάποια πράγματα δεν είναι εξοικειωμένοι, και κάποια πράγματα που κάνουμε, μπορεί να τους δημιουργήσουν και το ερώτημα του κατά πόσον είναι τέχνη» παραδέχεται, και χαμογελά γιατί «κι αυτό έχει το ενδιαφέρον του». Σίγουρος για την ευστοχία της δικής μου ανάλυσης, αναρωτιέμαι ποια μπορεί να είναι η πιο άσχετη ερμηνεία που έχει ακούσει για έργο, σε σχέση με την αρχική ιδέα του δημιουργού του. «Έχουν συμβεί πολλά» μου λέει, «όμως πιο πολύ είναι σε επίπεδο συνειδητοποιήσεων, είναι περισσότερο οι αντιδράσεις που έχουν οι επισκέπτες όταν συζητάμε για το έργο, και από εκεί προκύπτει μια σχέση μαζί του εντελώς διαφορετική απ’ την αρχική». Ξενέρωτος.

Κάνω την ίδια ερώτηση στον Αλέξιο Παπαζαχαρίου: αυτός δε μένει εδώ, οπότε μπορεί και κάτι πιο σπαρταριστό να πει. Δυο ανεμιστήρες στροβιλίζουν ανάσες αέρα στο χώρο, κι απάνω τους κρέμονται κάτι αρμαθιές κλειδιά. «Άκουσα πριν μια ερμηνεία από μια κυρία, ότι το έργο μιλά για την ιδιοκτησία, και το πώς αυτή, εδώ που φτάσαμε, μας την σκορπάνε στον άνεμο». Μέσα στο μυαλό μου είναι η κυρία, και το πέτυχε, είμαι σίγουρος. «Στην πραγματικότητα, τα κλειδιά είναι αντίγραφα των κατοίκων της πόλης, και το θρόισμα που κάνουν κάθε φορά που γέρνει ο ανεμιστήρας, είναι ο ήχος που κάνει το βράδυ ο αγαπημένος σου, όταν γυρνάει στο σπίτι κι αφήνει προσεκτικά τα κλειδιά του στο τραπέζι», λέει και νιώθω ένα μίνι σοκ. «Έτσι, το αεράκι του ανεμιστήρα γίνεται αυτή η ανακούφιση της επιστροφής που φέρνει μαζί του». Δεν γυρίζω να κοιτάξω τον Πέτρο Τουλούδη. Είμαι σίγουρος πως έχει στο βλέμμα του την υπομονή του ανθρώπου που έχει συνηθίσει να επιβεβαιώνεται. Γι’ αυτό και διευθύνει και το Tinos Quarry Platform, προφανώς.