Μία από τις πιο γνωστές φράσεις που αποδίδονται στον κορυφαίο Ελβετό αρχιτέκτονα Λε Κορμπιζιέ είναι πως «αν ο ήλιος μπαίνει μες στο σπίτι, μπαίνει λίγο και μες στην ψυχή σου». Είναι μια φράση που ταιριάζει στα σπίτια του ‘20 και γενικά στα χτιστά έργα και τις ανακαινίσεις των τελευταίων χρόνων, οι νέοι αρχιτέκτονες κοιτάζουν πως θα εκμεταλλευτούν όσο περισσότερο γίνεται το φυσικό φως, ακόμα και σε χώρους που μέχρι πρόσφατα το κρατούσαν απ’ έξω. Είναι μια φράση που ταιριάζει σε μια εποχή πρωτόγνωρη.
Ανέφερα τον Λε Κορμπιζιέ γιατί μέσα στο 2020 συζητήθηκε ένα διαμέρισμα που ανακαινίστηκε σε ένα εμβληματικό κτίριο των Εξαρχείων και της Αθήνας που και ο ίδιος είχε θαυμάσει. Αλλά η αρχιτεκτονική είναι κάτι που μας περιβάλλει και μας αφορά όλους, διαμορφώνει τα μέρη στα οποία ζούμε αλλά κι εκείνα που θέλουμε να γνωρίσουμε, δεν πρόκειται για μια τέχνη-αποκλειστικό προνόμιο κάποιων λίγων και ειδικών που μπορούν να την κρίνουν.
Η αρχιτεκτονική μας αφορά περισσότερο τώρα: Ζήσαμε περισσότερο από ποτέ μέσα στα σπίτια μας ενώ η έξοδός μας από αυτά ήταν και παραμένει μια βόλτα στον δημόσιο χώρο που διαμορφώνεται από αυτήν κι αν απουσιάζει εγείρει ερωτήματα και ενστάσεις. Σκεφτείτε ότι το 2020 ήταν η χρονιά που συζητήσαμε έντονα για δύο έργα στην Αθήνα, για την Πλατεία Ομονοίας και για τον Μεγάλο Περίπατο.
Είναι η χρονιά που όλες οι εκφάνσεις της καθημερινότητας είχαν σαν έδρα τους τον πιο προσωπικό μας χώρο. Αναγκαστήκαμε να κάνουμε το σπίτι μας γραφείο, μας απασχόλησε το χρονικό του αθηναϊκού εξώστη που καταφεύγουμε στις δύσκολες μέρες της καραντίνας και παρακολουθήσαμε εικαστικές εκθέσεις να πραγματοποιούνται σε αυτόν. Ρίξαμε μια πιο προσεκτική ματιά στις καρέκλες όπως τις σχεδιάζουν οι εγχώριοι designers, γεμίσαμε τα δωμάτια μας με φυτά ενώ το πρώτο βραβείο στα ελληνικά βραβεία αρχιτεκτονικής κατέκτησε ένα σπίτι με τέσσερις κήπους, η κεντρική φωτογραφία είναι ανήκει σε αυτό.
Είδαμε αρχιτεκτονικά γραφεία να επηρεάζονται στον σχεδιασμό τους από την πανδημία ενώ ζητήσαμε από άλλα επτά να μας σχεδιάσουν για το παρόν και το μέλλον της κατοίκησης.
Όλα γύρω μας είναι αρχιτεκτονική. Και επειδή κάθε Σάββατο του 2020 ξεναγηθήκαμε κι σε ένα διαφορετικό σπίτι, συγκεντρώσαμε τα 20 αγαπημένα μας για τη χρονιά που φεύγει.
Στον τελευταίο όροφο μιας αθηναϊκής πολυκατοικίας του ’70, οι Micromega δημιούργησαν μια σύγχρονη κατοικία. Το αρχιτεκτονικό δίδυμο που βρέθηκε ανάμεσα στα 40 πιο υποσχόμενα γραφεία στην Ευρώπη ανέλαβε αυτή την ανακαίνιση με στόχο να ανταποκριθεί στις ανάγκες και τον τρόπο ζωής ενός νέου ζευγαριού. Επανεξέτασε τη κλειστή διάταξη του τυπικού αθηναϊκού διαμερίσματος και δημιούργησε έναν χώρο που ηρεμεί και απομονώνει τους κατοίκους του από την πόλη, έναν σύγχρονο τόπο κατοίκησης που σέβεται όμως τη μακρά ιστορία και τον χαρακτήρα του σπιτιού. Φωτογραφία: Γιώργος Σφακιανάκης.
Το 2020 συζητήθηκε ένα διαμέρισμα που ανακαίνισαν οι Cadu στη Μπλε Πολυκατοικία. Σε ένα από τα πιο εμβληματικά δείγματα του ελληνικού μοντερνισμού -για το οποίο ο Λε Κορμπυζιέ σχολίασε “c’ est tres beau”-, το αρχιτεκτονικό γραφείο δημιούργησε ένα υπέροχο διαμέρισμα τιμώντας την υψηλή αρχιτεκτονική και ιστορική αξία του κτιρίου που δημιούργησαν ο αρχιτέκτονας Κυριακούλης Παναγιωτάκος και ο ζωγράφος Σπύρος Παπαλουκάς το 1933. Φωτογραφία: Θοδωρής Τέμπος.
«Αρχικά, γνωρίσαμε την ιδιοκτήτρια, μια πρόσχαρη, πολύχρωμη, ενθουσιώδη προσωπικότητα. Αμέσως μετά είδαμε το διαμέρισμα, το οποίο σε πλήρη αντίθεση με εκείνη, ήταν το μισό αδιάφορο και το μισό γιαπί». Οι ΜοΥ Studio σχεδίασαν ένα τολμηρό, λειτουργικό διαμέρισμα στην Πλάκα σε μόλις λίγα τετραγωνικά, με τις ελάχιστες δυνατές παρεμβάσεις, πολύ γρήγορα, πολύ όμορφα και με μια πινελιά πολυτέλειας. Αντί για διαδρόμους και δωμάτια, η Έλενα Ζαμπέλη και η Κατερίνα Χρυσανθοπούλου αποφάσισαν να δημιουργήσουν χώρους που να «ρέουν» ο ένας προς τον άλλον κι έδωσαν στο έργο τους το όνομα “Pretty in Pink”, θα καταλάβετε γιατί. Φωτογραφία: Νίκος Αλεξόπουλος.
Πρώτη σχεδιαστική πρόκληση για το αρχιτεκτονικό γραφείο ήταν η οργάνωση του χώρου με τέτοιο τρόπο ώστε να φαίνεται αρκετά μεγαλύτερος. Και καθώς ανακαίνιζαν αυτό το διαμέρισμα στο Κολωνάκι, οι Cluster Architects βρήκαν έναν τοίχο γεμάτο υπογραφές καλλιτεχνών και διανοουμένων. Θέλοντας να κερδίσουν χώρο, δημιούργησαν ένα σπίτι με επαρκώς χωρισμένα αλλά όχι κλειστά δωμάτια ενώ διατήρησαν χωρίς καμία παρέμβαση τον τοίχο «πραγματικό μνημείο ποπ αρχαιολογίας» όπου μπορεί κανείς να διαβάσει το πέρασμα του χρόνου πάνω του. Φωτογραφία: studiovd.gr
Δύο αρχιτεκτονικά γραφεία έφεραν την Ανάφη σ’ ένα διαμέρισμα του Θησείου: Σε μια πολυκατοικία του ’60, οι ECUAL και οι Ηiboux architecture δημιούργησαν ένα σπίτι εμπνευσμένο από την οργάνωση των κατοικιών του νησιού. «Ο στόχος δεν ήταν να γίνει ένα κυκλαδίτικο διαμέρισμα στο κέντρο της Αθήνας, αλλά να χρησιμοποιηθούν ελεύθερα οι καμπύλες, με τρόπο που να κάνει έναν πραγματικά ζεστό και παιχνιδιάρικο χώρο», όπως μας είπαν οι αρχιτέκτονες των γραφείων που συνεργάστηκαν. Φωτογραφία: Στρατής Βογιατζής.
Το 2020 ένα νέο αρχιτεκτονικό γραφείο έδωσε τον δικό του ορισμό στο δώμα, κάνοντας τον ελάχιστο χώρο βιώσιμο. Αυτό που σχεδίασαν οι v+k architects βρίσκεται στην απόληξη μιας τριώροφης πολυκατοικίας στα Άνω Πετραλώνα. Σε μία περιοχή δηλαδή που χαρακτηρίζεται από την συνύπαρξη διαφορετικής κλίμακας κτισμάτων, σε ένα αστικό σκηνικό όπου οι πολυκατοικίες και οι πετρόκτιστες μονοκατοικίες συνυπάρχουν, σε μια γειτονιά στην οποία οι αρχιτέκτονες διαπίστωσαν ότι υπάρχει πλήθος κτιριακού αποθέματος που παραμένει ανενεργό. Φωτογραφία: Δημήτρης Κλεάνθης.
Μέσα σε ένα σπίτι που παντρεύει την παράδοση με το σύγχρονο design στο κάστρο της Πάρου: Αν και η κατοικία της αρχιτέκτονος, Αγγελικής Ευριπιώτη, βρίσκεται στο κέντρο ενός παραδοσιακού κυκλαδίτικου οικισμού, το εσωτερικό της έχει έναν πιο «αστικό» χαρακτήρα ενώ κορυφαία δείγματα του εγχώριου σύγχρονου design κοσμούν τους χώρους της. Φωτογραφία: Kim Powell.
Αυτή η τραπεζαρία είναι η καρδιά ενός πολυβραβευμένου διαμερίσματος στη γειτονιά του Κορυδαλλού. Γιατί το λέμε αυτό; «Αυτή η ενδιάμεση περιοχή είναι ένα θραύσμα έντασης και παύσης. Από αυτό το σημείο συνάθροισης και συνύπαρξης η κατάσταση της διαδοχικής μετάβασης μετατρέπεται σε καθημερινή εμπειρία για την οικογένεια», κατά τους εμπνευστές της. Το γραφείο Plaini and Karahalios Architects μας ξενάγησε σε ένα μικρό διαμέρισμα των ’80s που επανασχεδιάστηκε για να φιλοξενήσει μία τετραμελή οικογένεια, σε ένα σπίτι που χρησιμοποιεί χρώματα για τον διαχωρισμό των λειτουργίων του, διακρίθηκε με σημαντικά βραβεία στην Ελλάδα κι όχι μόνο. Φωτογραφία: Νίκος Παπαγεωργίου.
Οι Neiheiser Argyros κατάφεραν να υπερδιπλασιάσουν ένα σπίτι με υπέροχη αυλή στο Λονδίνο. Στο “Verdun Road”, μια εμφανής χαλύβδινη δοκός εκτείνεται κατά πλάτος του χώρου, πλαισιώνει τη ζωή μέσα στο σπίτι και δημιουργεί ένα ανοιχτό ισόγειο χωρίς κολώνες. Ένα βυθισμένο, χτιστό καθιστικό με ενσωματωμένο καναπέ λειτουργεί σαν ένα διακριτικό χώρισμα μεταξύ των λειτουργιών της ανοιχτής κάτοψης. Οι νέοι αρχιτέκτονες του γραφείου που έχει έδρα σε Λονδίνο και Αθήνα επαναπροσδιορίζουν την παραδοσιακή γραμμική οργάνωση των row houses και απελευθερώνουν τον χώρο ενός σπιτιού δημιουργώντας ένα ζηλευτό περιβάλλον.
Η κατοικία βρίσκεται σ’ έναν βυζαντινό οικισμό, στην ανατολική πλαγιά του Ταϋγέτου. Στην άκρη του φαραγγιού του Ανάκωλου ατενίζει τον λακωνικό κάμπο. Για να ανέβει κανείς το φαράγγι περνάει ανάμεσα από γιγάντιους βραχώδεις σχηματισμούς, δίπλα σε τρεχούμενα νερά και αντικρίζει στο βάθος όλο το μεγαλείο του όρους. Η Έλενα Ζερβουδάκη του αρχιτεκτονικού γραφείου z-level γνώριζε καλά τον τόπο πριν αναλάβει αυτό το έργο. Με παραδοσιακές μορφές και φυσικά υλικά, η κατοικία αυτή μεταφέρει στον σύγχρονο κόσμο κάτι από την ψυχή, τη μνήμη και τη μουσική παράδοση του ορεινού αυτού τόπου.
Το καλοκαίρι του 2020 γνωρίσαμε μια κατοικία που ξεχωρίζει σε έναν μεσαιωνικό οικισμό των Κυθήρων. Η παλαιά οικία Αρώνη στα Αρωνιάδικα αποτελεί ένα διακριτό μορφολογικά κτίριο στην περιοχή. «Η μονολιθική του διώροφη υπόσταση με τα μικρά του ανοίγματα και τη χαρακτηριστική αντηρίδα στην κεντρική του όψη του δίνουν μια σχεδόν ανθρωπόμορφη υπόσταση», όπως περιγράφει το αρχιτεκτονικό γραφείο R.C.TECH που σεβάστηκε τη μορφολογία και το ευαίσθητο περιβάλλον του οικισμού ενώ παράλληλα εξασφάλισε την ενσωμάτωση σύγχρονων στοιχείων που το αναβάθμισαν λειτουργικά και αισθητικά. Φωτογραφία: Αθηνά Σούλη.
Δύο κατοικίες στην Άνδρο διεκδίκησαν το 2020 ένα από τα σημαντικότερα βραβεία αρχιτεκτονικής παγκοσμίως: Το υπόσκαφο έργο Nοnagriam Twins του γραφείου Α31 Architecture ξεχώρισε ανάμεσα σε χιλιάδες συμμετοχές -από 100 και πλέον χώρες του κόσμου. Διαγωνίστηκε στα Architizer A+ Awards (στα οποία μπορούσαμε να ψηφίσουμε όλοι), ήταν η ελληνική υποψηφιότητα στην κατηγορία Private House. Και κέρδισε.
Περιηγηθήκαμε μέσα σε ένα σπίτι του 1813 στη Μήλο, σ’ ένα καλοκαιρινό καταφύγιο που συνδυάζει την παράδοση με το σήμερα. Το k-studio που έδωσε στο πέτρινο κτίριο μια νέα ζωή δούλεψε με ντόπιες τεχνικές και υλικά, διατήρησε τον αντιφατικό χαρακτήρα των δύο ορόφων του, το έκανε πιο πρακτικό και διακρίθηκε στα BigSEE Interior Design Awards γι’ αυτό το έργο. Φωτογραφία: Βαγγέλης Πατεράκης.
Μια κατοικία με τέσσερις κήπους είναι το καλύτερο πραγματοποιημένο έργο αρχιτεκτονικής για το 2020: Οι διαφορετικοί προσανατολισμοί των κήπων προορίζονται για να προσφέρουν άνεση σε διαφορετικές εποχές του χρόνου ενώ διαχωρίζουν τους χώρους στο σπίτι που σχεδίασαν οι draftworks*architects και διακρίθηκε στα φετινά Βραβεία Ελληνικής Αρχιτεκτονικής. Ιστορικές αναφορές ταξιδιωτών ήδη από τον 14ο αιώνα έως σημερινές αναφορές από σύγχρονους Κύπριους λογοτέχνες και ιστορικούς περιγράφουν τον κήπο ως ένα σημαντικό μέρος της οικιακής ζωής που διαμορφώνει την αστική ταυτότητα της Λευκωσίας. Φωτογραφία: Μαρία Ευθυμίου – Creative Photo Room.
Είδαμε πως μια παραθεριστική κατοικία διατηρεί τον αρχιτεκτονικό της χαρακτήρα και ξυπνά μνήμες. Με μία σύγχρονη απόδοση του λεξιλογίου του μοντερνισμού των ’60s, το διαμέρισμα που ανακαίνισαν οι AK-A Αρχιτέκτονες στη Βάρκιζα αποπνέει τη χαλαρότητα ενός καλοκαιρινού απογεύματος κοντά στη θάλασσα, το οικείο που έχει ένα εξοχικό κοντά στην Αθήνα. Η κάτοψη είναι απλή και λειτουργική, η κίνηση στους χώρους είναι περιμετρική. Φωτογραφία: Γιώργης Γερόλυμπος.
H ανακαίνιση ενός διαμερίσματος που χτίστηκε τη δεκαετία του 1950 παρουσίασε τόσο προκλήσεις όσο και ευκαιρίες στον σχεδιασμό του αρχιτέκτονα, Κώστα Χατζηγιάννη. Το παρκέ, το μωσαϊκό, το μάρμαρο, τα σκαλιστά ξύλινα κουφώματα και οι γύψινες διακοσμήσεις της οροφής ανανεώθηκαν και συνδυάστηκαν με ένα λαμπερό μπλε δωμάτιο, με κομμάτια τέχνης, design αντικειμένα και καρέκλες καφενείου.
Ένα διαμέρισμα του ’30 ανανεώθηκε με έμπνευση από έργα τέχνης και το πολύχρωμο σύμπαν του Γουές Άντερσον. Οι Amalgama Architects δημιούργησαν μια θεατρική είσοδο, σχεδίασαν custom έπιπλα, αποκατέστησαν και γυαλίσαν τα μωσαϊκά, μετέτρεψαν μια παλιά αποθήκη σε ντουζ και συνδύασαν πολλά διαφορετικά χρώματα φτιάχνοντας ένα υπέροχο σπίτι.
Ήταν η χρονιά που κοιτάξαμε μέσα σε ένα διαμέρισμα στου Παπάγου που φτιάχνει τη δική του μπύρα. Πρόκειται για έναν μοναδικό συνδυασμό κατοικίας και οικιακού ζυθοποιείου, ένα διαφορετικό και άκρως λειτουργικό διαμέρισμα σχεδιασμένο από τον Ιωάννη Εξάρχου. Η παλαιά αισθητική του διαμερίσματος -το οποίο είχε ανακαινιστεί προ 40 ετών- με τα σκουρόχρωμα ξύλα, τους ρελιέφ τοίχους και το πέτρινο δάπεδο ήταν ξεπερασμένη και είχε κουράσει τους κατοίκους του, κατά τον αρχιτέκτονα. «Η νέα τάξη όφειλε να φέρει ηρεμία στο εσωτερικό, φυσικό φως και λειτουργικότητα». Φωτογραφία: Σύλβια Διαμαντοπούλου.
Σε μια τυπική πολυκατοικία της δεκαετίας του ’60, ένα μικρό διαμέρισμα ανακαινίστηκε και γέμισε με φυσικό φως, απέκτησε στοιχεία που μεταβάλλονται. Βρισκόμαστε μέσα σε ένα σπίτι που παρουσιάζει συνεχείς αντιθέσεις, που κρύβει μια έκπληξη. Ο σχεδιασμός του αρχιτέκτονα Δημήτρη Σαγώνα (DSArchitecture) τονίζει την έντονη γραμμική μορφή του διαμερίσματος, χωρίζοντάς το σε κατά μήκος ενότητες, ξεκινώντας με τον χώρο του καθιστικού, την κουζίνα και την τραπεζαρία, καταλήγοντας σε μια «φωλιά», στο υπνοδωμάτιο. Φωτογραφία: Παναγιώτης Βουμβάκης.
Aυτό το έργο αφορά την ανακαίνιση ενός άδειου υπογείου μιας αθηναϊκής πολυκατοικίας, ενός χώρου που λειτουργούσε ως αποθήκη και μετατράπηκε από τους αρχιτέκτονες σε ένα μικρό διαμέρισμα 40 τετραγωνικών μέτρων. Η εμπειρία της καραντίνας ήταν πρόσφατη για τους αρχιτέκτονες του SOUTH που επηρεασμένοι από την εποχή και έχοντας λίγα τετραγωνικά στη διάθεσή τους προβάλλουν τον έξυπνο σχεδιασμό ενός μικρού, αστικού, πλήρως εξοπλισμένου και ευέλικτου σπιτιού στον Λόφο του Λυκαβηττού. Φωτογραφία: Αλίνα Λέφα
