Τζίμης Πανούσης: Αυτή ήταν η ζωή του
Έφυγε σήμερα από τη ζωή ο Τζίμης Πανούσης μετά από ανακοπή καρδιάς, σε ηλικία 64 ετών. Ο διάσημος μουσικός/ τραγουδοποιός μεταφέρθηκε εσπευσμένα στον Ερυθρό Σταυρό όπου παρά τις προσπάθειες ανάνηψης δεν κατάφερε να επανέλθει στη ζωή. Ο Τζίμης Πανούσης είχε στις αρχές του περασμένου Δεκεμβρίου.
Αυτή ήταν η ζωή του όπως καταγράφεται στην ιστοσελίδα του.
«Άλλος θα τον χαρακτήριζε Χατζηπαναγή πεταμένο στις πίστες της Νεοελληνικής διασκέδασης. Ας επιφυλαχτούμε. Λάκκος λεόντων η καλλιτεχνία: Θα επιβιώσει ο μονομάχος μάρτυρας;
Ποιος περίμενε ότι ο νεαρός τσιλιαδόρος αριστεριστών αφισοκολλητών των Βορείων Προαστίων θα όρθωνε μια μέρα το ανάστημα του, θα ‘βγαζε γλώσσα; Γλώσσα αυθάδικη που σμπαραλιάζει, στόμα που φιλάει και δαγκώνει ταυτόχρονα. Ερωτικός και αποκρουστικός. Τον απορρίπτεις ή τον δέχεσαι. Αλλά πάντα πληρώνεις.
Τζίμης Πανούσης, Ελευθεροτυπία Αύγουστος 1985
Ο Τζίμης Πανούσης γεννήθηκε στις 12 Φλεβάρη του 1954 από μικρασιάτες πρόσφυγες γονείς – τον Θεόδωρο και τη Φωτεινή – στην Αθήνα και μεγάλωσε στο Χολαργό.
Το 1972, δύο χρόνια πριν πέσει η Χούντα, στο Χολαργό λειτουργεί ο ΠΟΜΝΕ (Πολιτιστικός Όμιλος Νέων). Ο Τζίμης Πανούσης και ομάδα καλλιτεχνών στήνουν θεατρική ομάδα και φωνάζουν τον Γιάννη Χουβαρδά να κάνει μαθήματα. Στη συνέχεια ανεβάζουν παραστάσεις με έργα του Γ. Σουρή στον κινηματογράφο “Αλόμα”. Μετά το κλείσιμο του ΠΟΜΝΕ η ομάδα μετονομάζεται σε Καλλιτεχνική Εταιρεία και μεταφέρεται σε άλλη γειτονιά του Χολαργού. Εκεί ο Τζιμάκος με την “Χαρούμενη Κουδουνίστρα” παρουσιάζει την παράσταση “Κουλτούρα Ντίνερ”, ένα μιούζικαλ με φασολάδα.
Το καλοκαίρι του 1973 βρίσκει δουλειά, από μικρές αγγελίες, στον περιοδεύοντα Μουσικό Θίασο Κρήτης, ένα μπουλούκι-βαριεττέ. Εκεί ο Τζιμάκος τραγουδάει με τη κιθάρα του και κάνει τον βοηθό ταχυδακτυλουργού και τον κομπέρ του Θιασάρχη Μανωλιού σε περιοδεία σχεδόν σε όλη την Ελλάδα.
Όταν δημιουργείται η Θεατρική Συντεχνία (Χουβαράς, Αρμάος, Αδαμάκη κ.α.) ο Τζίμης συμμετέχει ως ηθοποιός, μουσικός και τραγουδιστής. Ανεβάζουν τον “Αλέκο με τα κυδώνια”, τον “Ερωτόκριτο” με τον Δήμο Αβδελιώδη σε Ελλάδα και Ευρώπη (Σουηδία, Νορβηγία, Αγγλία κ.λπ.). Μετά συμμετέχει για ένα καλοκαίρι στο θέατρο Καισαριανής σε σκηνοθεσία Σταύρου Ντουφεξή όπου παίζει τουμπερλέκι, αντικαθιστώντας τον γέροντα Μαθιό Μπαλαμπάνη, στην “Ιφιγένεια εν Αυλίδι” σε όλη τη διάρκεια του έργου επί σκηνής. Όταν η παράσταση πηγαίνει στην Πολωνία δεν τον παίρνουν επειδή “δεν ήτανε κνίτης”.
Στη συνέχεια εγκαταλείπει τον θίασο για να δουλέψει ως υπάλληλος στην Εθνική Τράπεζα από την οποία θα παραιτηθεί σε σύντομο χρονικό διάστημα.[1]
Μουσικά δηλώνει αυτοδίδακτος και παίζει λίγο απ’ όλα. Στα μέσα με τέλη της δεκαετίας του ’70 σχηματίστηκαν οι Μουσικές Ταξιαρχίες. Η πρώτη εμφάνιση του Τζιμάκου με τις Μουσικές Ταξιαρχίες σε κοινό έγινε το 1977 στο κλαμπ “Αρχιτεκτονική” επί της Πανεπιστημίου στη “Στοά του Απότσου” με τον Άντριου (τύμπανα), τον Παντελή Φουρνιάδη (μπάσο), τον Τζιμάκο (ακουστική κιθάρα) και τον Δημητρη Μπάθρα (ηλεκτρική κιθάρα), ενώ η μικρή Μάρθα από την τράπεζα έπαιζε σαιξπηρικούς μονολόγους πάνω σ’ ένα τραπέζι. Μετά στο μπάσο έρχεται ο Κώστας Πολιτής, ένας μεγάλος μουσικός, που δυστυχώς “έφυγε” για πάντα, όπως και ο Μπάθρας.
Το 1978-79 στη παράνομη κασέτα Disco Tsoutsouni παίζουν Βαγγέλης Βέκιος (τύμπανα), Άκης Δαούτης (μπάσο), Σπύρος Πάζιος (κιθάρα), Βαγγέλης (Van) Σβάρνας (σαξόφωνο), Δημήτρης Παπανικολάου (πιάνο). Μετά έρχεται ο Γιάννης Δρόλαπας (κιθάρα) και στη θέση του Δαούτη στο μπάσο ο Δημήτρης Δασκαλοθανάσης.
Τους καλούν στο “Skylamb”, στην Πλάκα για μια παράσταση το καλοκαίρι το 1979 και καταλήγουν να παίζουν επί ένα χρόνο κάθε μέρα χωρίς ρεπό. Κατά καιρούς από τις ΜΤ περνάνε αρκετοί μουσικοί όπως ο Γιάννης Γιοκαρίνης (πλήκτρα), ο Άκης Περδίκης (τύμπανα), ο Βασίλης Γκίνος (πλήκτρα), ο Πιέρ Χωρέμης (κιθάρα), ο Γιώργος Καραγιαννίδης (μπάσο) και αργότερα ο Ηλίας Αχλαδιώτης (τύμπανα), ο Τάσσος Καλλινιώτης (κιθάρα), ο Αλέκος Αράπης (μπάσο) κ.α.
Η πρώτη τους δισκογραφική δουλειά είναι ο δίσκος Μουσικές Ταξιαρχίες που κυκλοφόρησε από την MINOS-EMI το 1982. Ακολούθησαν οι δίσκοι Αν η Γιαγιά μου είχε Ρουλεμάν (1984) και Hard Core (ζωντανή ηχογράφηση, 1985). Το 1983 οι Μουσικές Ταξιαρχίες καμουφλάρονται κάτω από το όνομα Alamana’s Bridge και συμμετέχουν στον δίσκο-συλλογή ελληνικού ροκ Made in Greece Vol.1, παρά τις αντιρρήσεις της τότε δισκογραφικής τους εταιρείας. Από τον επόμενο δίσκο Κάγκελα Παντού (1986) ο Πανούσης αποφασίζει να συνεχίσει μόνος του, παρατάει το όνομα Μουσικές Ταξιαρχίες και αποδείχνει περίτρανα ότι είναι μια ομάδα μόνος του. Το 1987 κυκλοφορεί ο τελευταίος δίσκος από την MINOS-EMI Χημεία και Τέρατα. Οι επόμενοι δύο δίσκοι Δουλειές του Κεφαλιού / The Greatest Kitch Live! (1990) και Ο Ρομπέν των Χαζών (ζωντανή ηχογράφηση, 1992) κυκλοφορούν από την Music Box International, ενώ το Vivere Pericolosamente από την Warner το 1993. Η επόμενη δισκογραφική του δουλειά κυκλοφόρησε εφτά χρόνια μετά, το 2000, με τίτλο Με Λένε Πόπη (ζωντανή ηχογράφηση) και κάτω από την αιγίδα της νεοϊδρυθείσας και ιδιόκτητης δισκογραφικής εταιρίας του Τζίμη ΑΦΙΛΟΚΕΡΔΩΣ Α.Ε. Κυκλοφόρησε επίσης μαζί με το περιοδικό Μετρό το 2002 το ολιγόλεπτο CD Δείγμα Δωρεάν με ακυκλοφόρητα τραγούδια από τις τελευταίες παραστάσεις του.
Πέρα από τη μουσική o Τζίμης Πανούσης έχει ασχοληθεί κατά καιρούς με το ραδιόφωνο, την τηλεόραση και λίγο με τον κινηματογράφο. Έχει μια δεκαπεντάχρονη ιστορία σαν ραδιοφωνικός παραγωγός στους ραδιοσταθμούς Top FM, Κανάλι 15, Ωχ FM, Flash 9.65, 88 μισό Θεσσαλονίκης ΣΚΑΪ 100,3FM, CITY 99,5, Ράδιο Θέμα και Ράδιο 9. Στην τηλεόραση δεν ήταν ιδιαίτερα τυχερός αφού η εκπομπή του Κορίτσια ο Τζίμης που επρόκειτο να μεταδοθεί από την τότε ΕΤ2 το 1995 τελικά κόπηκε. Υπάρχουν όμως στιγμιότυπα από την εκπομπή αυτή που κατά καιρούς έχει παρουσιάσει κατά τη διάρκεια τηλεοπτικών συνεντεύξεών του. Επίσης έχει εμφανιστεί έκτακτα σε τηλεοπτικές σειρές όπως οι Δέκα Μικροί Μήτσοι του Λάκη Λαζόπουλου. Όσον αφορά στον κινηματογράφο, έχει πρωταγωνιστήσει στην ταινία Ο Δράκουλας των Εξαρχείων (1981) του Νίκου Ζερβού μαζί με τις υπόλοιπες Μουσικές Ταξιαρχίες και έχει εμφανιστεί ως γκεστ σταρ στις ταινίες Ηνίοχος (1995) του Αλέξη Δαμιανού, Προστάτης Οικογένειας(1997) του Νίκου Περάκη και Safe Sex (1999) των Μ. Ρέππα – Θ. Παπαθανασίου.
Ο Τζίμης έχει χρηματίσει και συγγραφέας. Έχουν κυκλοφορήσει μέχρι σήμερα έξι βιβλία του. Πρώτο ήταν το Η Ζάλη των Τάξεων (Γνώσεις, 1989) που περιέχει 40 ιστορίες ραδιοφωνικής φαντασίας που ακούστηκαν από την εκπομπή “Δούρειος Ήχος” στον Top FM την περίοδο 1988-89, ακολούθησαν τα Πικρέ, Μικρέ Μου Αράπη (Opera, 1990) που είναι μια σαπουνόπερα 22 επεισοδίων που ακούστηκε από τον “Δούρειο Ήχο” το καλοκαίρι του 1989 και Το Κυνήγι της Γκόμενας (Opera, 1992) που αποτελείται από 30 σύντομες γυναικείες βιογραφίες. Τέλος το 1996 κυκλοφορεί το Υγιεινή Διαστροφή (Opera) – για τα 20 χρόνια της παρουσίας του – που συμπεριλαμβάνει την έκδοση σε CD του Disco Tsoutsouni και περιέχει το σύνολο των στίχων των τραγουδιών του μέχρι τότε καθώς και συνεντεύξεις, γκάλοπ κ.α. Το 2005, κυκλοφόρησαν δύο ακόμα βιβλία του με τίτλους Μικροαστική Καταστροφή (το οποίο περιέχει ψηφιακές ζωγραφιές και ποιήματα) και Πούστευε και Μη Ερεύνα.
Η ιδεολογική στάση του Πανούση και η καυστική του σάτιρα τον έχει φέρει αρκετές φορές αντιμέτωπο με το δικαστήριο. Οι περιπέτειές του με τη δικαιοσύνη ξεκινάνε από πολύ παλιά. Για την ακρίβεια ξεκινά το 1980 με μία κατηγορία από το Πλημμελειοδικείο Καρδίτσας για περιύβριση κατά της αρχής. Ακολούθησαν αρκετές δίκες με κύρια κατηγορία την αθυροστομία του Τζίμη αλλά και τον καυστικό του στίχο που έθιγε άμεσα και έμμεσα πρόσωπα και καταστάσεις. Είναι γεγονός ότι κατά την περίοδο πριν την κατάργηση της λογοκρισίας (δηλ. περίπου το 1984) οι δίσκοι των Μουσικών Ταξιαρχιών ήταν λογοκριμένοι στα σημεία που υπήρχαν λέξεις που “προσέβαλαν τη δημόσια αιδώ”. Με το δίσκο Δουλειές του Κεφαλιού, σύρεται στα δικαστήρια για περιύβριση εθνικού συμβόλου αφού στο εξώφυλλο του δίσκου εικονιζόταν να ανοίγει τρύπες σε ελληνικές σημαίες. Παρόλα αυτά ποτέ δεν κρίθηκε ένοχος για αυτές τις κατηγορίες.
Το 1997 άρχισε νέος κύκλος δικαστικών αναμετρήσεων αυτή τη φορά για συκοφαντική δυσφήμηση, με αντίδικο τον Γιώργο Νταλάρα τον οποίο ο Τζίμης Πανούσης περιέπαιζε κατά τη διάρκεια παραστάσεών του για τη στάση του σχετικά με τις αφιλοκερδείς συναυλίες του. Ο Γιώργος Νταλάρας κατέθεσε ασφαλιστικά μέτρα εναντίον του, που ίσχυσαν μέχρι την εκδίκαση της υπόθεσης, και απαίτησε από τον Πανούση να σταματήσει να χρησιμοποιεί τη φωνή και την εικόνα του στις παραστάσεις του, με πρόστιμο αν το έκανε ενός εκατομμυρίου δραχμών για κάθε αναφορά! Αργότερα, στις 10 Σεπτέμβρη 1997, με αγωγή ζήτησε ποσό αποζημίωσης εκατό εκατομμυρίων δραχμών για ηθική βλάβη αλλά τελικά η υπόθεση έληξε με καταδίκη του Πανούση σε φυλάκιση πέντε μηνών με αναστολή από το τριμελές Πλημμελειοδικείο Αθηνών (απόφαση 8002/1998). Ο Πανούσης στις 27 Μαΐου 1999 κατέθεσε έφεση η οποία απορρίφθηκε από το εφετείο Αθηνών στις 21 Δεκέμβρη του 2000 (απόφαση 3040/2001). Η απόφαση επικυρώθηκε ξανά από το Τριμελές Εφετείο Αθηνών το Μάη του 2002 και τελεσίδικα τον Απρίλη του 2004 από τον Άρειο Πάγο.
Ένα εξώφυλλο στο περιοδικό Κλικ το 1999 πού έδειχνε τον Τζίμη ντυμένο αρχιεπίσκοπο να δαγκώνει ένα μήλο κρατώντας την κιθάρα του ήταν η αιτία για την κατηγορία αυτού και των εκδοτών του περιοδικού για καθύβριση θρησκεύματος. Οι κατηγορούμενοι έφυγαν ομόφωνα αθώοι από το ακροατήριο. Μια από τις πιο γνωστές κατηγορίες που αντιμετώπισε ο Πανούσης και αναπαράχθηκε πολύ από τα ΜΜΕ (όπως και αυτή με τον Νταλάρα) ήταν η κατηγορία για προσβολή εθνικού συμβόλου, αιτία της οποίας αυτή τη φορά ήταν η αφίσα της παράστασης Της Πατρίδας μου η Σημαία η οποία έδειχνε την ελληνική σημαία με ένα σφυροδρέπανο στη θέση του σταυρού. Αρχικά καταδικάστηκε στις 23 Οκτώβρη του 2000 σε εξαγοράσιμη ποινή τεσσάρων μηνών φυλάκισης αλλά τελικά αθωώθηκε δευτεροδίκως από το 5ο Τριμελές Πλημμελειοδικείο Αθηνών στις 5 Δεκέμβρη του 2001. Στις αρχές του 2005 ο Πανούσης θα καταδικαστεί, ερήμην, από το πρωτοδικείο Πάτρας για εξύβριση αστυνομικού επειδή κατά τη διάρκεια παράστασής του στην πόλη έκανε τηλεφωνική φάρσα σε συνταξιούχο αστυνομικό.
Ο Τζίμης Πανούσης ήταν για χρόνια παντρεμένος με τη Λίλη και έχει ένα γιό, τον Άρη. Η Λίλη έχει τραγουδήσει το κομμάτι SOS: Πεντάγωνο καλεί Μόσχα (Νύχτες της Μόσχας) στον δίσκο Disco Tsoutsouni. O Άρης έχει τραγουδήσει ντουέτο με τον πατέρα του, μέσα από video wall, ένα τραγούδι με (άτυπο) τίτλο Το τραγούδι του Άρη στην παράσταση Με λένε Πόπη Νο2: Η Επιστροφή.
Ο Τζίμης μαζί με την γυναίκα του την Αθηνά, έχουν μια κόρη, τη Φωτεινή.