Με τη Φόνισσα στα παρασκήνια του Μεγάρου Μουσικής

Η Ειρήνη Τσιρακίδου στο ρόλο της Φόνισσας μαζί με την Ειρήνη Δερέμπεη, Μαρία Μελαχροινού, Μάρθα Μαυροειδή, Μαρία Κώττη

Είναι Σάββατο, 7 το απόγευμα και βρίσκομαι έξω από την αίθουσα «Αλεξάνδρα Τριάντη» στο επιβλητικό Μέγαρο Μουσικής. Έξω βρέχει, έχει κίνηση, κοσμοσυρροή, βαβούρα. Μέσα στο Μέγαρο όμως επικρατεί ησυχία και μόνο λίγοι τυχεροί θεατές, περιμένουν στο φουαγιέ, το κουδούνι που θα σημάνει την έναρξη της πρόβας τζενεράλε της «Φόνισσας», της νέας όπερας του Γιώργου Κουμεντάκη. Βρίσκομαι σε έναν λαβύρινθο με μπερδεμένα καλώδια που με οδηγεί στα παρασκήνια. Εκεί επικρατεί μια αναστάτωση. Τενόροι και υψίφωνοι προβάρουν τα κομμάτια τους λίγο πριν ανέβουν στην σκηνή. Ένα δυνατό φως με κατευθύνει στον χώρο όπου βάφονται και ντύνονται οι ηθοποιοί. Εκεί οι φωνές είναι πιο έντονες, πιο δυνατές, αλλά και ανυπόμονες. Οι τραγουδιστές συνομιλούν μεταξύ τους, γελάν δυνατά. Άλλοι απομακρύνονται από το πλήθος και προβάρουν τα λόγια τους. Κάποιες τελευταίες διορθώσεις γίνονται στα κοστούμια, ενώ οι συντελεστές της παράστασης βγάζουν αναμνηστικές φωτογραφίες. Παρατηρώ τη Μαρίνα Ράμου με τα κατάμαυρα, μακριά μαλλιά να βάφει με μια σκούρα μπογιά τα χέρια της, για την ανάγκη του ρόλου, ενώ μια κυρία βάζει κόλλα στα αυτοσχέδια χάρτινα καπέλα, που θυμίζουν κουνέλι, λύκο και ένα κριάρι. Στον διάδρομο συναντάω την Ειρήνη Τσιρακίδου, τη Φόνισσα, πρωταγωνίστρια της πρώτης θεατρικής πράξης. Είναι κεφάτη και χαμογελαστή, ποζάρει μαζί με τις συναδέλφους της για τον φωτογραφικό φακό του Ανδρέα Σιμόπουλου και έπειτα απομακρύνονται όλες μαζί, συζητώντας κάποιες τελευταίες λεπτομέρειες του έργου. Δεν δείχνουν αγχωμένες, αλλά έτοιμες να ανέβουν στη σκηνή και να δώσουν τον καλύτερό τους εαυτό. Παιδικές τσιρίδες και χαρούμενες φωνές έρχονται από ένα μεγάλο δωμάτιο. Εκεί περιμένουν υπομονετικά τα καστανόξανθα κορίτσια και δύο μικρά αγόρια της παιδικής χορωδίας της ΕΛΣ. Το έργο βασίζεται στη θέση της γυναίκας σε μια ανδροκρατούμενη κοινωνία γι’αυτό και δεν μου κάνει εντύπωση που την παράσταση κατακλύουν γυναίκες. Η ώρα της έναρξης πλησιάζει. Η εκφωνήτρια καλεί τους ηθοποιούς να πάρουν τις θέσεις τους στη σκηνή και τους θεατές να καθίσουν. Πίσω στα παρασκήνια. Εκεί, ένα γιγαντιαίο πανό με χρωματιστά λουλούδια, μια γαλάζια λίμνη, πεταλούσες και δέντρα, το οποίο καλύπτει ολόκληρο τον τοίχο, μας κρύβει από τη σκηνή. Είναι το σημείο όπου περιμένουν υπομονετικά οι καλλιτέχνες προτού εμφανιστούν στη σκηνή. Οι τεχνικοί κάνουν τις τελευταίες παρατηρήσεις, οι χορωδίες τις τελευταίες δοκιμές στα μικρόφωνα, ο μαέστρος λύνει τις απορίες των μουσικών, ακούγονται τα τελευταία γρήγορα βήματα στο ξύλινο πάτωμα του θεάτρου, τα φώτα σβήνουν και η παράσταση ξεκινά.

Η Βάσια Ζαχαροπούλου δοκιμάζει το χάρτινο αυτοσχέδιο κριάρι

Τα κορίτσια από τη παιδική χορωδία διασκεδάζουν λίγο πριν ανέβουν στη σκηνή

Τα κορίτσια του χωριού παίζουν δίπλα στο πηγάδι

Η Εθνική Λυρική Σκηνή ανέθεσε πριν 3 χρόνια τη σύνθεση μιας νέας όπερας στον Γιώργο Κουμεντάκη, έναν από τους σημαντικότερους Έλληνες συνθέτες. «Η Φόνισσα» έχει παγκόσμια πρεμιέρα, στις 19 Νοεμβρίου 2014 στο Μεγάρο Μουσικής Αθηνών. Το λιμπρέτο του Γιάννη Σβώλου βασίζεται στο κοινωνικό μυθιστόρημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη που ανήκει στα κορυφαία έργα της Νεοελληνικής λογοτεχνίας και για πρώτη φορά παίρνει τη μορφή όπερας, σε μουσική διεύθυνση Βασίλη Χριστόπουλου και σκηνοθεσία Αλέξανδρου Ευκλείδη. Στην πρώτη σκηνή του έργου, εμφανίζονται μικρά κορίτσια που παίζουν, μια μάνα που στέκεται όρθια με ένα μωρό στην αγκαλιά και η Χαδούλα, η ηλικιωμένη χήρα, η πρωταγωνίστρια του έργου, που τώρα είναι σκυφτή σε μια ξύλινη καρέκλα. Ένα γκρίζο εντυπωσιακό σκηνικό, δίνει την αίσθηση ενός παγωμένου τσιμέντου που όπως υψώνεται θυμίζει βαθύ πηγάδι. ‘’Γιατί να έρθει και αυτό στον κόσμο ετούτο’’, αναρωτιέται με λύπη και πικρία η Χαδούλα. Οι τέσσερις λευκές μοιρολογίστρες με καθηλώνουν. Τα μοιρολόγια θυμίζουν ηπειρώτικα τραγούδια. Το ελληνικό παραδοσιακό μουσικό στοιχείο, άλλωστε είναι καθοριστικό σε όλη την παράσταση. Τα νταούλια και το ακορντεόν κάνουν την εμφάνισή τους στη σκηνή, σε αντίθεση με όλα τα υπόλοιπα όργανα.

Είμαι τώρα σε μια από τις πρώτες θέσεις και παρατηρώ τις ενδυμασίες των ηθοποιών. Τα κοστούμια του Πέτρου Τολούδη και της Ιωάννας Τσάμη αλλά και οι μορφές είναι σαν να ζωντανεύουν μέσα από πίνακα του Λύτρα. Η μουσική και οι φωνές με συνεπαίρνουν και σταματώ για λίγο να σημειώνω στο τετράδιο μου.

Στο διάλειμμα ο μουσικός διευθυντής, Βασίλης Χριστόπουλος, συμβουλεύει τη γυναικεία χορωδία να τραγουδάει πιο εκφραστικά. Βρίσκομαι ξανά πίσω από τη σκηνή. Δύο κοριτσάκια συνομιλούν ψιθυριστά ενώ τα υπόλοιπα τρέχουν ανέμελα. Μπροστά μου περνάει ένας μουσικός που κρατάει μια οκαρίνα και παίζει έναν ωραίο σκοπό. Συνεχίζω την περιήγησή μου και σκοντάφτω πάνω σε ένα αναλόγιο. Δεν είναι μόνο ένα: γύρω μου υπάρχουν δεκάδες όμοια αναλόγια τα οποία χρησιμοποιεί, κατά τη διάρκεια της παράστασης, η χορωδία που τραγουδάει πίσω από τη σκηνή. Δέκα τραγουδίστριες βρίσκονται σε έναν κύκλο, γύρω από το μικρόφωνο και αρχίζουν να ξεδιπλώνουν τις εντυπωσιακές φωνές τους, με το σήμα του μαέστρου. Το κουδούνι χτυπά, όλοι οι θεατές επιστρέφουν στις θέσεις τους και οι κουρτίνες ανοίγουν για την τελευταία και πιο δραματική πράξη του μυθιστορήματος. «Η Φραγκογιαννού βρήκε το θάνατο, εις το ήμισυ του δρόμου μεταξύ τις θείας και της ανθρώπινης δικαιοσύνης.» Αυτή η φράση συνοψίζει το έγκλημα και την τιμωρία της Φόνισσας και η αυλαία πέφτει.

Ο μουσικός διευθυντής Βασίλης Χριστόπουλος συνομιλεί με τους συντελεστές της παράστασης στο διάλειμμα

Η γυναικεία χορωδία τραγουδά πίσω από τη σκηνή υπό τη διεύθυνση του Αγαθάγγελου Γεωργακάτου

Φεύγοντας σκέφτομαι πως η Φόνισσα είναι ένα έργο βαρύ αλλά δικό μας. Ένα ελληνικό παραμύθι, οικείο. Μια παιδοκτόνος, που συγχωρείται για τα εγκλήματά της, όχι μόνο από τους θεατές, αλλά και από τον ίδιο τον δημιουργό της, τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη, που δεν την οδήγησε άλλωστε ποτέ σε δίκη αλλά την άφησε στην κρίση της παντοδύναμης Φύσης.

Η Μαρίνα Ράμου μόλις έχει βάψει μαύρα τα χέρια της για τις ανάγκες του ρόλου της

info

Oι παραστάσεις είναι προγραμματισμένες για τις 19, 21, 23 και 26 Νοεμβρίου 2014, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών – Αίθουσα Α. Τριάντη.

Εισιτήρια προπωλούνται στο www.nationalopera.gr και στο επίσημο site του Μεγάρου Αθηνών: www.megaron.gr