H Ματούλα Ζαμάνη δεν αντέχει να χτυπιέται κόσμος αναίτια

Με τη Ματούλα, βρεθήκαμε μεσημέρι Κυριακής στα σκαλιά του Στρέφη, μια ώρα που τα Εξάρχεια ακόμη κοιμόντουσαν σε μια εποχή που παλεύει να ξυπνήσει. Πήραμε καφέ, στρίψαμε τσιγάρα και για κάμποση ώρα ξεχαστήκαμε, ανάμεσα σε νέα από την Αμοργό, ονόματα σκύλων και αναπόφευκτες αγκαλιές. Η Ματούλα είναι ολόκληρη καλοκαίρι, είναι το φως του ήλιου όταν ανατέλλει και όταν δύει, είναι φουρτουνιασμένο κύμα που ο ήχος του λειαίνει τον βράχο. Και είπαμε τόσα, που πάλι δεν πρόλαβα να της πω ότι εκείνον τον Σεπτέμβρη του 2016, κάθε μέρα κοίταγα μια πληγή στο πέλμα μου, έχοντας το άγχος μη χαθεί και ξεχάσω ότι δεν θυμόμουν πως την απέκτησα, εκείνο το βράδυ που γράψαμε μικρές ιστορίες αγάπης και έρωτα στην Τεχνόπολη, μη σταματήσω να θυμάμαι ότι έχουμε υπάρξει αληθινά ανέμελοι, λουσμένοι στη φωνή της.

«Λίγο πριν ξεσπάσει η πανδημία, στήναμε μια μεγάλη συναυλία στην Πειραιώς και ετοιμαζόμασταν πυρετωδώς. Ακούγαμε ότι τα πράγματα σοβαρεύουν, αλλά κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί πόσο, ενώ παράλληλα μας είχε συνεπάρει ο ενθουσιασμός αυτού που οργανώναμε. Αρχές Μάρτη, λίγες ημέρες πριν το live, ανακοινώθηκε το κλείσιμο όλων, αφήνοντας μου μια φοβερή απογοήτευση. Επέστρεψα στο σπίτι στην Αμοργό, αναζητώντας την ομορφιά σε μια περίοδο που έβρισκαν χώρο μόνο τα άσχημα. Με ανακούφιζε να χαζεύω μια γιαγιά που κάθε βράδυ έβγαινε και τάιζε πενήντα γάτες, έναν κύριο που πήγαινε και διάβαζε σε ηλικιωμένους. Ξεκίνησα να ζωγραφίζω, να κάνω μαθήματα καλλιγραφίας μέσω Internet, ασχολήθηκα με την κεραμική. Για εμένα η Αμοργός είναι το εμβόλιο κατά της πανδημίας, η πιο σωστή επιλογή που έκανα τέσσερα χρόνια πριν. Παρόλα αυτά, ήταν αδύνατον να μην επηρεάζομαι απ’ όσα μάθαινα απ’ τους ανθρώπους που ζούσαν εδώ, σκοτείνιαζα. Έπειτα, όλη αυτή η στοχοποίση των ανθρώπων που νοσούσαν, η ενδοοικογενειακή βία που εκτινάχθηκε λόγω του εγκλεισμού με έκανε να αισθανθώ πως βρίσκουμε τοίχο, πως βγήκε το άνθος του κακού. Απ’ τη μια στιγμή στην άλλη, έπαψα να είμαι η Ματούλα, έγινα ένα κρούσμα, ένας επικείμενος θάνατος.

Μία η άλλη, δεν είμαστε τίποτα περισσότερο από έναν κόκκο άμμο στο σύμπαν. Επιμένουμε να νιώθουμε άτρωτοι, ενώ είμαστε εντελώς τρωτοί. Αν το θυμόμασταν αυτό συνέχεια, δεν θα είχαμε την ανάγκη να κουβαλάμε έναν καρδινάλιο μέσα μας. Είμαστε μέρος ενός συνόλου της γης, του αέρα, της θάλασσας και του ουρανού που το αγνοούμε επιδεκτικά, καταβροχθίζοντας τα πάντα. Θα ήθελα να ζούμε λίγο πιο βαρετά, πιο ειρηνικά».

Ο πολιτισμός, μπήκε ίσως στην πιο αυστηρή καραντίνα απ’ όλους τους άλλους τομείς, αφήνοντας στην τύχη τους χιλιάδες ανθρώπους. Συζητάμε για το πώς μπορεί να σε απογοητεύσει ένα σύστημα στο οποίο συνειδητά παλεύεις να μην ανήκεις. «Για την πολιτεία, όσοι ασχολούμαστε με την Τέχνη, ήμασταν πάντα δευτεράντζα, γι’ αυτό και ό,τι είχε σχέση με τον αγωγή της ψυχής, ξεριζώθηκε. Μιλάνε για επιδόματα λες και είμαστε ζητιάνοι της αγάπης. Τους ανθρώπους που στοιβάζονται ο ένας πάνω στον άλλον, σε μετρό και τρόλεϊ, τους είδε κανείς; Εκεί γιατί δεν έχουν πρόβλημα;

Γνωρίζω καλά πως ανήκω σε ένα σύστημα ροής, όμως συνειδητά προσπαθώ να με πετάω εκτός της συστημικής γραμμής, επιλέγοντας να τραγουδάω εκεί που θέλω, με τους συνεργάτες που επιλέγω, αποφεύγοντας μεγάλες χορηγίες και τα ιδρύματα. Προφανώς και όλες οι προτάσεις είναι καλοδεχούμενες , ωστόσο και το «όχι» πρέπει να λέγεται ακομπλεξάριστα. Δεν θεωρώ ότι είμαι περιεργάτζα, οπότε δεν με νοιάζει αν κάποιος το πιστεύει για εμένα. Ούτε γαμάτη είμαι. Το μόνο που θέλω είναι αυτό που λέω να συνάδει με αυτό που κάνω.

Ούτε επιτυχία λέω ότι έχω κάνει, για μένα είναι μια μετάβαση που έχει απήχηση σε περισσότερο κόσμο. Η κάθε μία και ο κάθε ένας από εμάς είτε γράφει, είτε κόβει κλειδιά, είτε φτιάχνει παπούτσια, κάνει μια τέχνη. Η μόνη επιτυχία είναι να είσαι άνθρωπος και να διατηρείς καθαρό το κέντρο σου, μέσα στη σκοτεινιά των καιρών.

Έχεις δει κανέναν να λέει στον κόσμο ότι η ζωή δεν είναι μόνο δουλεύω, κοιμάμαι, ξυπνάω, πληρώνω; Μας έχει πει ποτέ κανείς να κοιτάμε κάθε μέρα δέκα λεπτά τον ουρανό, να σκεφτούμε τι ήταν αυτό που δεν μας άρεσε μέσα στη μέρα μας και να φύγουμε απ’ αυτό;».

Από το πρώτο lockdown, μιλούσαμε με τη Ματούλα για την έμφυλη κακοποίηση, για τη βία που αναγκάζονται να βιώνουν θηλυκότητες μέσα στο σπίτι που ζουν. Σχεδόν έναν χρόνο μετά το ελληνικό #metoo, έφερε επιτέλους τα μέσα έξω. «Είναι συγκλονιστικό το πόσο παντού είναι η έμφυλη κακοποίηση. Δεν μπορώ καν να φανταστώ πόση δύναμη χρειάζεται να βρεις για να μιλήσεις γι’ αυτήν, μάλλον συνέβη γιατί δεν άντεχε άλλο η καρδιά. Βαρέθηκα πραγματικά όλες τις σκατοταμπέλες, για το πόσο κοντή ήταν η φούστα και τι ώρα τι φορούσε. Το φαί σου, την tv σου και κάτσε σπίτι να τα κρίνεις όλα. Μπράβο στην κάθε μια και στον κάθε έναν που άντεξε να μιλήσει, ξέροντας πως θα ακούσει και από πάνω ένα κάρο εξευτελιστικά σχόλια.

Δεν θα ξεχάσω μέχρι και να πεθάνω μια ιστορία. Παίζαμε με τον Θανάση στο Άργος Ορεστικό και εγώ όπως πάντα καθυστέρησα, χρησιμοποιώντας ως δικαιολογία ότι το Ζαμάνη στα Τούρκικα είναι Ζαμάν, που σημαίνει χρόνος, οπότε είναι λογικό να αργώ. Έφυγε λοιπόν το βαν και εγώ πήρα κτελ. Στη στάση, καθόταν μια κυρία μεγάλης ηλικίας με περήφανο πρόσωπο, κρατώντας μια τσάντα. Φαινόταν ότι δεν ήταν καλά και επειδή με τους ξένους έχω κάνει τις πιο ωραίες κουβέντες, έχοντας εμπιστευτεί πράγματα σε ανθρώπους που δεν ξαναείδα ποτέ, της μίλησα. Η γυναίκα αυτή την ώρα που την είδα, είχε φύγει απ’ τον άντρα της, μετά από 45 χρόνια που την έδερνε. Μόλις είχαν περάσει τα γενέθλια του γιου της, που έγινε 18 και ένιωσε ότι μπορούσε πλέον να το κάνει. Δεν είχε κανέναν στην Αθήνα που πήγαινε, ήξερε όμως ότι κάτι θα βρει. Το πότε να δραπετεύσει ο καθένας λοιπόν, είναι δική του υπόθεση».

Για να επικοινωνήσεις με τη Ματούλα στην Αμοργό, πρέπει να της δώσεις ραντεβού όταν βγει σε κάποια κορυφή ή ξέφωτο που αναζητά σήμα στο κινητό της, παρόλα αυτά, οι απίστευτες σκηνές κρατικής βίας των τελευταίων μηνών, τη βρήκαν: «Και μόνο η λέξη καταστολή μου φέρνει εμετό. Έχω πάθει σοκ απ’ όσα έχουμε παρακολουθήσει τελευταία, ενώ παράλληλα δεν μου έκανε και εντύπωση. Δεν έχω καταλάβει ακριβώς ποιος είναι τέλος πάντων ο ρόλος της αστυνομίας. Να μας προστατεύει ή να μας χτυπάει; Διαρκώς αναρωτιέμαι αν έχουν καρδιά, όταν τους βλέπω να κοπανάνε κόσμο αναίτια. Όλα ξεκινάνε από το γεγονός ότι δεν υπάρχει δικαιοσύνη, γι’ αυτό είμαστε αναγκασμένες και αναγκασμένοι να τα ζούμε όλα αυτά. Όταν δεν ζεις με όρους αξιοπρέπειας για τόσο καιρό και παράλληλα βλέπεις μια πανταχόθεν ασυδοσία, τι θα κάνεις;

Ζούμε σε μια περίοδο που δάση, βουνά, θάλασσες και ψυχές ξεπουλιούνται, στον βωμό ποιου; Φτάσαμε να διαδηλώνουμε για να μη τρυπήσει το βουνό και φυτρώσει μια βίλα και τρώμε ξύλο. Αυτό είναι ανάπτυξη τελικά;».

Την Κυριακή 11 Απριλίου, η Ματούλα, με τα χρώματα του δειλινού να μας δροσίζουν, θα ρθει ένα τσικ πιο κοντά μας, με ένα αληθινό, θαλασσινό live streaming: «Ήμουν πολέμια του live streaming, με απωθεί όλη αυτή η νέα κανονικότητα της οθόνης. Αποφάσισα όμως να το κάνω, για να βρεθούμε ξανά μαζί σε μια μίνι συνθήκη, για μια μόνο φορά. Χρειάζομαι τις ανάσες στον λαιμό μου, γιατί αυτό νιώθω όταν τραγουδάω. Γι’ αυτό θα το κάνω όπως θέλω εγώ, στη θάλασσα και ας είναι δύσκολο, αν σκεφτείς ότι στο σπίτι μου δεν έχω καν σήμα. Βρεθήκαμε επιτέλους ξανά όλοι μαζί. Ωραία παίζω μόνη μου τόσο καιρό, αλλά μόλις άκουσα τη ζεστασιά των χεριών και είδα τα χαμόγελα των φίλων που παίζουμε μαζί, σκέφτηκα ότι αυτό είναι μουσική. Έχω γράψει διάφορα κομμάτια και θα τα ετοιμάσω σιγά-σιγά.

Να ξέρετε ότι μας λείπετε και το συναίσθημα αυτό δεν αντικαθιστάται από καμία οθόνη. Θέλουμε τις ψυχές σας από κάτω να τραγουδάνε, να λικνίζονται, να μεθάνε και να ερωτεύονται. Αυτό είναι ζωή και θα επιστρέψει».