Ο Βασίλης Σωτηρόπουλος είναι γνωστός για τις επιτυχίες του στα ελληνικά δικαστήρια, για τις υποθέσεις ΛΟΑΤΚΙ+ ανθρώπων που έχει αναλάβει. Η αναρτήσεις του στα social media οι φωτίζουν τα νομοθετήματα που άπτονται τα ανθρώπινα δικαιώματα και εδώ και χρόνια είναι, επίσης, ο νομικός εκπρόσωπος του ΣΥΔ, του Σωματείου Υποστήριξης Διεμφυλικών.
Ήταν και ο δικηγόρος που κέρδισε την πρώτη υπόθεση στα ελληνικά δικαστήρια -πριν καν αλλάξει ο νόμος σε ευρωπαϊκό επίπεδο-, όπου ένα τρανς αγόρι που δεν είχε υποβληθεί σε χειρουργικές επεμβάσεις κέρδισε το δικαίωμα να αλλάξει τα στοιχεία της ταυτότητας του. Η δικαστική αυτή απόφαση ενέπνευσε και τον νομοθέτη που συνέταξε το νομοσχέδιο για την ταυτότητα φύλου που ψηφίστηκε στην Ελλάδα το 2017.
Εμείς μιλήσαμε μαζί του για το νομικό πλαίσιο που αφορά τους τρανς ανθρώπους στην Ελλάδα και τι πραγματικά συμβαίνει στη ζωή τους.
Βασίλη, δώσε μας ένα χρονικό των νόμων που αφορούν τους τρανς ανθρώπους.
Η νομοθεσία για τα τρανς άτομα ξεκίνησε από το 2013, όταν στον Ποινικό Κώδικα προστέθηκε το ρατσιστικό κίνητρο. Δηλαδή ότι κάθε ποινικό αδίκημα να τιμωρείται βαρύτερα από τη δικαιοσύνη όταν το θύμα είναι ένα άτομο που έχει επιλεγεί από τον δράστη λόγω της ταυτότητας φύλου του. Αυτό σημαίνει ότι αν έχουμε ένα διεμφυλικό θύμα, για έναν ξυλοδάρμο, για μία κλοπή, μία εξύβριση, πρέπει η ποινή να είναι αυστηρότερη, γιατί ο λόγος είναι η διεμφυλικότητα, η ταυτότητα φύλου του ατόμου. Οπότε ξεκινήσαμε από το 2013 να έχουμε νομοθεσία η οποία προστατεύει κάπως τα διεμφυλικά άτομα. Μέχρι το 2013 δεν υπήρχε η λέξη ταυτότητα φύλου στη νομοθεσία. Τότε ήταν η πρώτη φορά που μπήκε, ύστερα και από πίεση της προέδρου του ΣΥΔ, της αείμνηστης Μαρίνας Γαλανού.
Το 2014 είχαμε τον καινούργιο αντιρατσιστικό νόμο, ο οποίος τιμωρεί ως ποινικό αδίκημα όποιον προκαλεί δημόσια υποκίνηση βίας, μίσους ή διακρίσεων κατά ατόμων ή ομάδας ατόμων. Ανάμεσα στις προστατευόμενες ιδιότητες στις οποίες αναφέρεται ο νόμος είναι και η ταυτότητα φύλου, είναι και τα διεμφυλικά άτομα. Και εκεί είχαμε μια πρώτη εφαρμογή, ύστερα από μήνυση της Μαρίνας Γαλανού εναντίον ενός πολύ γνωστού παλαιού ποδοσφαιριστή, ο οποίος είχε δημοσιεύσει στο Facebook μια ανάρτηση που ήταν τρανσφοβική. Για το συγκεκριμένο περιστατικό υπάρχει σε έναν πρώτο βαθμό μια καταδίκη και μια πρώτη εφαρμογή του νόμου του 2014.
Το 2016 ψηφίστηκε η νομοθεσία για την ίση μεταχείριση, στον εργασιακό τομέα κυρίως, που απαγορεύει τις διακρίσεις για μια σειρά από λόγους, ανάμεσα στους οποίους είναι και η ταυτότητα φύλου. Δηλαδή, δεν επιτρέπεται ένας εργοδότης να αποκλείσει ένα τρανς άτομο από την πρόσβαση στην εργασία, ήδη από την αγγελία που δημοσιεύει για εύρεση προσωπικού. Δεν επιτρέπεται να υπάρχουν απαγορεύσεις για τα διεμφυλικά άτομα. Βέβαια, αυτός ο νόμος έρχεται σε αντίθεση με άλλους νόμους που υπάρχουν στην Ελλάδα, που δυστυχώς η διεμφυλική ιδιότητα, αυτή η ταυτότητα φύλου, δεν έχει διαγραφεί ακόμα από την ελληνική νομοθεσία από τις λεγόμενες διαταραχές. Η έννοια της διαταραχής της ταυτότητας φύλου που υπάρχει ακόμα και σήμερα απαγορεύει τελικά την πρόσληψη στα σώματα ασφαλείας των διεμφυλικών ατόμων, γιατί δεν έχει γίνει η νομοθετική διόρθωση που να αφαιρεί την ταυτότητα φύλου και τη διεμφυλικότητα από τις διαταραχές. Έχουμε ακόμα αυτή την αντίφαση. Ενώ δηλαδή ο νόμος λέει ότι δεν επιτρέπονται διακρίσεις καθόλου στον εργασιακό τομέα, στον δημόσιο και στον ιδιωτικό για τα διεμφυλικά άτομα, δυστυχώς για τα σώματα ασφαλείας έχουμε ακόμα τη συμπερίληψη της διεμφυλικότητας ως η λεγόμενη διαταραχή ταυτότητας φύλου. Τελείως αντιεπιστημονικό. Έχει διαγραφεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, αλλά η Ελλάδα εξακολουθεί να το διατηρεί στις απαγορεύσεις και στα νοσήματα.
Μετά το 2016, έχουμε τη νομοθεσία του 2017 για τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου. Κάθε διεμφυλικό άτομο μπορεί να απευθυνθεί σε ένα δικαστήριο για να ζητήσει να διορθωθούν τα στοιχεία του, το ονοματεπώνυμο δηλαδή, αλλά και το φύλο όπως είναι καταχωρημένο, όταν το φύλο που καταχωρίστηκε κατά τη γέννηση δεν αντιστοιχεί στην ταυτότητα φύλου, δηλαδή στον προσωπικό και ατομικό τρόπο με τον οποίο το άτομο βιώνει το φύλο του στην καθημερινή ζωή του. Ο νόμος για τη νομική αναγνώριση ταυτότητας φύλου σίγουρα αφορά κάθε ενήλικο άτομο, αλλά έχει ορισμένους περιορισμούς σε σχέση με τα ανήλικα άτομα. Δηλαδή δεν επιτρέπεται στα ανήλικα άτομα να προχωρήσουν σε νομική αναγνώριση ταυτότητας φύλου εκτός από τις ηλικίες από 15 έως 17 έτη, ηλικίες στις οποίες επιτρέπεται ύστερα από γνωμοδότηση μίας διεπιστημονικής επιτροπής που αποτελείται από ειδικούς -ψυχιάτρους, ψυχολόγους, παιδοψυχολόγους- και η οποία πρέπει πρώτα να εξετάσει το άτομο, να γνωμοδοτήσει ότι όντως το άτομο αυτό πρέπει να προχωρήσει σε νομική αναγνώριση ταυτότητας φύλου και με βάση αυτή τη γνωμοδότηση το δικαστήριο όντως να αποφασίσει ότι πρέπει να γίνει η αλλαγή των στοιχειών. Άρα ο νόμος δεν ισχύει για όλα τα ανήλικα άτομα, μόνο για τα ανήλικα ηλικίας 15 έως 17 έτη και μόνο ύστερα από την απόφαση και τη γνωμοδότηση αυτής της επιτροπής. Έχουμε και άλλους περιορισμούς όμως. Δεν επιτρέπεται τα άτομα που είναι έγγαμα να προχωρήσουν σε νομική αναγνώριση ταυτότητας φύλου. Υπάρχει η λεγόμενη προϋπόθεση της αγαμίας και επίσης δεν υπάρχει και η δυνατότητα ενός ατόμου να προχωρήσει σε νομική αναγνώριση ταυτότητας φύλου για πάνω από δύο φορές. Κάτι που δεν υπήρχε πιο πριν.
Δηλαδή μόνο μία φορά μπορείς να κάνεις νομική αναγνώριση ταυτότητας φύλου και μια δεύτερη για να άρεις τις συνέπειες αυτές. Όχι όμως τρίτη. Και το τελευταίο είναι ότι αν ένα διεμφυλικό άτομο έχει παιδιά, η νομική αναγνώριση ταυτότητας φύλου, δηλαδή η μεταβολή των στοιχείων, δεν θα συμπεριληφθεί στη ληξιακή πράξη των παιδιών. Δηλαδή τα παιδιά θα είναι υποχρεωμένα με βάση αυτή την νομοθεσία να έχουν για πάντα τα ονόματα των γονέων ανάμεσα στα οποία και τα dead names, δηλαδή τα ονόματα τα οποία έχουν αλλάξει όταν οι γονείς τυχαίνουν να είναι διεμφυλικά άτομα που έχουν κάνει τη νομική αναγνώριση ταυτότητας φύλου.
Μετά, έχουμε μια νομοθεσία του 2019 για την προώθηση της ουσιαστικής ισότητας των φύλων, στην οποία σε διάφορους τομείς όπως είναι η εκπαίδευση, η τοπική αυτοδιοίκηση αλλά και τα μέσα ενημέρωσης, πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τον σεβασμό της ίσης μεταχείρισης για τα διεμφυλικά άτομα. Και τελευταία έχουμε επίσης και μια ειδική νομοθεσία για τον χώρο της εκπαίδευσης, την απαγόρευση του σχολικού εκφοβισμού, που πάλι, ύστερα από ενέργειες του Σωματίου Υποστήριξης Διεμφυλικών, συμπεριλήφθηκε σε αυτό το νομοσχέδιο που έγινε νόμος το 2023 ότι τα σχέδια δράσης του Υπουργείου Παιδείας που εκπονούνται στα σχολεία να λαμβάνουν υπόψη ως μορφή κακοποίησης και την περίπτωση που ένα παιδί κακοποιείται λόγω της διεμφυλικότητάς του. Επομένως, έτσι έχουμε αναγνώριση δικαιωμάτων και για τα διεμφυλικά παιδιά, ότι θα πρέπει και αυτά να προστατεύονται στα σχέδια δράσης για την καταπολέμηση του σχολικού εκφοβισμού, δηλαδή του bullying.
Αυτές είναι λίγο πολύ οι προβλέψεις, όπως και η απόφαση που υπάρχει όσον αφορά στην πρόσληψη διεμφυλικών ατόμων με χρηματική επιχορήγηση των εργοδοτών στον σχετικό προγραμματισμό που υπάρχει από το Υπουργείο Εργασίας αλλά και για συγκεκριμένο αριθμό θέσεων, για περιορισμένο χρονικό διάστημα και με τέτοιου είδους προϋποθέσεις.
Μέσα στη διάρκεια της πανδημίας ψηφίστηκε επίσης μια διάταξη σε υπουργική απόφαση σύμφωνα με την οποία δεν είναι απαραίτητο τα διεμφυλικά πρόσωπα να έχουν προχωρήσει σε νομική αναγνώριση ταυτότητας φύλου όταν επιδεικνύουν την ταυτότητά τους για να μπορέσουν να μπουν σε χώρους που πρέπει να δείχνεις ταυτότητά, και αρκεί η προφορική δήλωση, ότι δηλαδή “είμαι το ίδιο πρόσωπο που βλέπετε στην ταυτότητα και δεν την έχω ακόμα διορθώσει όσον αφορά στα στοιχεία”.
Και τέλος, μια πρόσφατη εξέλιξη είναι ο Σωφρονιστικός Κώδικας, ο νόμος που ισχύει για τις φυλακές, σύμφωνα με τον οποίο τα διεμφυλικά άτομα μπορούν εφόσον είναι κρατούμενα στις φυλακές να εκτίουν την ποινή τους σε χώρους κράτησης που είναι ανάλογα με το φύλο που βιώνουν σύμφωνα με την ταυτότητα φύλου τους. Και όχι δηλαδή οι διεμφυλικές γυναίκες να εκτίουν την ποινή τους μαζί με άντρες.
Ποιές είναι οι διεκδικήσεις των τρανς ατόμων σήμερα για δικαιώματα που δεν καλύπτει η ελληνική νομοθεσία.
Πρώτη πρώτη διεκδίκηση είναι να μπορούν, με έναν εύκολο, οικονομικό τρόπο, χωρίς να χρειάζεται να πηγαίνουν στα δικαστήρια, να έχουν διορθωμένες τις ταυτότητες με τη νομική αναγνώριση ταυτότητας φύλου. Δηλαδή, πολύ απλά, να μπορούν εξωδικαστικά, με μία απλή δήλωση στο ληξιαρχείο να γίνεται η μεταβολή των στοιχείων σύμφωνα με την ταυτότητα φύλου τους, χωρίς να χρειαστεί να πληρώσουν δικηγόρους, να πληρώσουν γραμμάτια, να πληρώσουν το δικαστικό σύστημα για να εκδοθούν δικαστικές αποφάσεις. Αυτή είναι η πιο βασική διεκδίκηση αυτή τη στιγμή.
Φυσικά υπάρχουν πολλές ακόμα διεκδικήσεις, όπως είναι στον χώρο της υγείας. Υπάρχουν δηλαδή κενά στην ελληνική νομοθεσία, που οδηγούν τελικά τα τρανς άτομα να μην έχουν τα ίδια δικαιώματα με τους υπόλοιπους πολίτες, ακριβώς λόγω της διεμφυλικότητάς τους. Σκεφτείτε ένα τρανς άτομο, το οποίο θέλει να χρησιμοποιήσει ορισμένες υπηρεσίας υγείας που προβλέπονται στο εθνικό σύστημα υγείας, αλλά λόγω της διεμφυλικότητάς του, επειδή έχει μεταβάλλει τα στοιχεία του, να μην μπορούν να του παρασχεθούν οι αντίστοιχες υπηρεσίες, οι οποίες σχετίζονται με τη σωματική ιδιότητα, που όλοι μπορούμε να καταλάβουμε περί τίνος πρόκειται. Εκεί δηλαδή χρειάζεται πρόσθετη νομοθεσία, ώστε το κράτος να καλύψει και αυτές τις ανάγκες. Για παράδειγμα, στον νόμο για την ίση μεταχείριση του 2016, που σας είπα πριν, που απαγορεύονται οι διακρίσεις για τα διεμφυλικά άτομα, αυτές οι διακρίσεις απαγορεύονται μόνο στον εργασιακό τομέα. Δεν απαγορεύονται στον τομέα της υγείας. Δεν απαγορεύονται στον τομέα της εκπαίδευσης. Δεν απαγορεύονται στον τομέα των κοινωνικών παροχών και των συστημάτων κοινωνικής πρόνοιας. Εδώ, δηλαδή, ο νομοθέτης ο ίδιος κάνει τη διάκριση και σε έναν νόμο για την ίση μεταχείριση δεν έχει συμπεριλάβει τα διεμφυλικά άτομα, που είναι ένα πολύ μεγάλο κενό. Υπάρχουν επίσης αιτήματα που αφορούν τον εργασιακό τομέα, όπως για παράδειγμα θετικές δράσεις, τα λεγόμενα θετικά μέτρα, ότι ορισμένες θέσεις πρέπει λόγω του αποκλεισμού που έχουν υποστεί τα διεμφυλικά άτομα όλους τους αιώνες που έχουν προηγηθεί, ότι θα πρέπει ορισμένες θέσεις εργασιακές, προνομιακά, να προβλέπονται για διεμφυλικά άτομα, για να τους δοθούν ακριβώς τα κίνητρα προκειμένου να συμμετέχουν στην αγορά εργασίας. Μια μικρή, δειλή κίνηση έχει γίνει με τη χρηματοδότηση ορισμένων εργοδοτών για την πρόσληψη άνεργων διεμφυλικών ατόμων, αλλά αυτό ήταν περιστασιακό και αφορούσε συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα και μικρό αριθμό ενδιαφερομένων.
Υπάρχουν όμως πολύ μεγάλα κενά στη νομοθεσία, που τελικά δεν έχουμε την ίση μεταχείριση όπως έχουμε για όλα τα υπόλοιπα άτομα. Και φυσικά υπάρχουν και διεκδικήσεις, οι οποίες είναι πιο προωθημένες, που αφορούν το οικογενειακό δίκαιο. Αυτή τη στιγμή, αν ένα τρανς άτομο παντρευτεί και αποκτήσει παιδιά, δεν υπάρχει η δυνατότητα να εγγραφεί ως γονέας. Ακόμα και αν ένας τρανς άνδρας γεννήσει ένα παιδί, δεν υπάρχει δυνατότητα να εγγραφεί ως γονέας. Θα εγγραφεί με κακοποιητικούς όρους στη ληξιαρχική πράξη, πιθανώς ως μητέρα, ενώ δεν θα είναι αυτή η περίπτωση. Και εκεί δηλαδή έχουμε κενά, γι’αυτό το αίτημα στο γάμο -ένα μεγάλο κενό που υπάρχει στην ελληνική νομοθεσία- δεν θα λυθεί απλώς αν ψηφιστεί ένας νόμος ο οποίος λέει ότι ο γάμος επιτρέπεται ανεξαρτήτως φύλου, γιατί δεν είναι μόνο αυτό το ζητούμενο. Είναι ότι πρέπει να αλλάξει όλη η δομή της διοίκησης, να εκδοθούν άλλα έγγραφα στα ληξιαρχεία, ώστε να υποδεχθούν το φαινόμενο της τρανς γονεϊκότητας. Όταν ο ένας από τους δύο γονείς ή και οι δύο γονείς είναι τρανς άτομα, θα πρέπει να μπορούν να εγγραφούν με τρόπο που δεν θα προσβάλλει ούτε τα δικαιώματα του παιδιού, αλλά ούτε και τα δικαιώματα των ιδίων ως γονέων. Αυτά είναι, περιληπτικά, τα αιτήματα που υπάρχουν αυτή τη στιγμή.
Η παθολογικοποίηση της τρανς ταυτότητας είναι ένα πολύ σοβαρό ζήτημα. Προσπαθούμε στην Ελλάδα να αποσυνδέσουμε τη διεμφυλικότητα από οτιδήποτε παθολογικό;
Η πρώτη προσπάθεια που έγινε από τον νομοθέτη για να αποσυνδεθεί η τρανς ιδιότητα, η διεμφυλικότητα, από ιατρικές έννοιες και ιατρικές διαδικασίες και εξετάσεις έγινε το 2017. Η νομική αναγνώριση ταυτότητας φύλου αυτή τη στιγμή προβλέπεται χωρίς να είναι υποχρεωμένο το άτομο να υποβληθεί σε ιατρικές εξετάσεις και πολύ περισσότερο σε θεραπείες όπως ήταν η ορμονική θεραπεία ή η ψυχιατρική παρακολούθηση, ακόμα και οι χειρουργικές επεμβάσεις. Τίποτε από αυτά δεν είναι προϋπόθεση σήμερα, ώστε ένα τρανς άτομο να πετύχει τη νομική αναγνώριση ταυτότητας φύλου. Παρόλα αυτά, υπάρχει ακόμα στη λίστα με τα νοσήματα του 2004 η πρόβλεψη της λεγόμενης διαταραχής ταυτότητας φύλου που είναι μια έννοια που η επιστημονική κοινότητα, η ιατρική κοινότητα, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, έχει αποφασίσει από το 2018 ότι δεν αποτελεί κατάσταση νοσηρή, ότι δεν αποτελεί δηλαδή μια διαταραχή. Ότι είναι απλώς μια κατάσταση υγείας, η οποία πρέπει να λαμβάνεται υπόψη σε ορισμένες περιπτώσεις, μόνο όμως προς όφελος του ατόμου και μόνο προκειμένου να του παρασχεθεί από το κράτος η κατάλληλη ιατρική βοήθεια, όταν χρειάζεται, ή η επιχορήγηση ενδεχομένως ιατρικών διαδικασιών. Γεγονός όμως είναι ότι παραμένει η λεγόμενη διαταραχή ταυτότητας φύλου και δυστυχώς τη βλέπουμε και σε δικαστικές αποφάσεις, παρόλο που έχει αλλάξει ο νόμος για τη νομική αναγνώριση ταυτότητας φύλου. Κάποιοι δικαστές που δεν είναι ενήμεροι γράφουν στις αποφάσεις τους ότι το άτομο υποφέρει και πάσχει από διαταραχή ταυτότητας φύλου, το οποίο είναι ανακριβές, αντιεπιστημονικό και δεν προβλέπεται πουθενά. Αυτό που προβλέπεται, δυστυχώς, είναι ότι αυτή η έννοια είναι απαγορευτική για ένα άτομο ώστε να προσληφθεί στα σώματα ασφαλείας, στον στρατό, στην πυροσβεστική, στο λιμενικό σώμα. Και είχαμε τέτοιες περιπτώσεις. Είχαμε περίπτωση τρανς γυναίκας που συμμετείχε στις εξετάσεις για το λιμενικό σώμα και δυστυχώς δεν πήρε τη θέση, παρόλο που πήγε καλά στις εξετάσεις, λόγω του ότι κάποια στιγμή προέκυψε ότι ήταν άτομο που είχε νομική αναγνώριση ταυτότητας φύλου και απορρίφθηκε διότι θεωρήθηκε ότι εμπίπτει στην κατηγορία της διαταραχής ταυτότητας φύλου που απαγορεύει την πρόσληψη σε αυτό το χώρο.
Βασίλη, οι νόμοι που μας παρέθεσες παραπάνω εφαρμόζονται στην πραγματικότητα;
Η πραγματικότητα είναι τελείως διαφορετική από αυτά που βλέπουμε στην νομοθεσία, ακόμα και στην ελληνική νομοθεσία, που προβλέπει κάποιες διατάξεις για τα τρανς άτομα. Στην πραγματικότητα, τα τρανς άτομα είναι υποχρεωμένα κάθε φορά να διεκδικούν από την αρχή τα αυτονόητα, σαν να μην υπήρχε στην πραγματικότητα η νομοθεσία. Δηλαδή, είναι υποχρεωμένα, ακόμα και όταν έχουν υποβληθεί σε νομική αναγνώριση ταυτότητας φύλου και έχουν αλλάξει την ταυτότητά τους, να πάνε στην εφορία, στην τράπεζα, στα πανεπιστήμια με την δικαστική απόφαση στο χέρι και με τη νέα ληξιαρχική πράξη γέννησης, γιατί η απόφαση είναι απόρρητη, και να εξηγούν σε κάθε δημόσια υπηρεσία και σε κάθε ιδιωτικό τομέα ότι τα στοιχεία που είχαν μέχρι τώρα έχουν μεταβληθεί, γιατί η ταυτότητα φύλου τους είναι αυτή. Αυτό είναι ένας τεράστιος αγώνας, είναι φοβερά ψυχοφθόρο, είναι μία μάχη κάθε φορά με τις τράπεζες, με τις δημόσιες υπηρεσίες, με τις ασφαλιστικές υπηρεσίες, ακόμα και με τις υπηρεσίες κινητής τηλεφωνίας, να πρέπει να εξηγήσεις ότι είσαι το ίδιο πρόσωπο και ότι δεν είσαι ελέφαντας. Αυτό είναι μια τεράστια προβληματική που υπάρχει σε αυτό το θέμα. Πολύ περισσότερο στο θέμα της αγοράς εργασίας. Τα τρανς άτομα είναι αποκλεισμένα από την αγορά εργασίας, παρόλο που η νομοθεσία δεν επιτρέπει τις διακρίσεις λόγω της ταυτότητας φύλου. Πολύ συχνά βλέπουμε άτομα που όταν προβαίνουν σε νομική αναγνώριση ταυτότητας φύλου, είναι υποχρεωμένα να παραιτηθούν από τη δουλειά τους, γιατί ξέρουν ότι ο εργοδότης δεν θα μπορέσει να αφομοιώσει το γεγονός της νομικής αναγνώρισης ταυτότητας φύλου. Έχω να σας πω, ας πούμε, μια ιστορία ενός τρανς αγοριού, το οποίο εργαζόταν ως γυναίκα αναγκαστικά σε ένα κατάστημα παιχνιδιών. Όταν ολοκληρώσαμε τη διαδικασία με την οποία πήρε την ταυτότητά του ως αγόρι, μου είπε ότι τώρα πρέπει να παραιτηθώ, γιατί ο εργοδότης είναι εξαιρετικά τρανσφοβικός και δεν θα δεχτεί ποτέ να εξυπηρετώ παιδιά και γονείς με μία άλλη ταυτότητα φύλου. Αυτό είναι συγκλονιστικό. Nα έχεις κάνει όλη τη διαδικασία που προβλέπει ο νόμος, να έχεις κάνει όλα τα έξοδα -γύρω στα 1000 ευρώ είναι το κόστος- για τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου και ταυτόχρονα να ξέρεις ότι έχεις να ανταβάλλεις με μια ολόκληρη κοινωνία, η οποία είναι αντίθετη στην ίδια σου την ύπαρξη. Χρειάζεται πάρα πολύ η αλλαγή της κουλτούρας, οι παραστάσεις. Δηλαδή να εμφανιστούν άτομα τρανς και να εξηγήσουν σε διάφορους εργασιακούς χώρους την ταυτότητά τους, ότι αυτή η ταυτότητα είναι απόλυτα ισότιμη με οποιαδήποτε άλλη ταυτότητα φύλου, ότι δεν συνδέεται με παραβατικές συμπεριφορές, ότι δεν έχει κανείς να φοβηθεί τίποτα από την ταυτότητα φύλου ενός τρανς ατόμου, ότι δεν χρειάζεται να εξηγούμε κάθε φορά τα αυτονόητα και ότι πρέπει πάρα πολύ απλά, όπως κάθε άλλος πολίτης, έτσι και αυτός ο πολίτης, να συμμετέχει στις κοινωνικές διαδικασίες και στην επαγγελματική ζωή.
Ακούμε πάρα πολύ συχνά το επιχείρημα της “ώριμης κοινωνίας” ως προϋπόθεση για τον νομοθέτη. Οφείλει όμως ο νόμος να είναι προοδευτικός και να εκπαιδεύει την κοινωνία και όχι να την ακολουθεί; Γιατί η ίδια η έννοια αυτή είναι ασαφής.
Τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν είναι θέμα πλειοψηφίας. Τα ανθρώπινα δικαιώματα προβλέπουν ότι κάθε άτομο, ακόμα και ένα άτομο, πρέπει να έχει τη δυνατότητα να απολαύσει αυτές τις ελάχιστες ελευθερίες που αναγνωρίζονται σε κάθε ανθρώπινη ύπαρξη. Αυτή είναι μια αρχή από την Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων των Ανθρώπων από το 1948. Λοιπόν, ο νόμος οφείλει και για το τελευταίο άτομο σε μια κοινωνία, ανεξάρτητα από το αν ανήκει σε μια πλειοψηφία ή σε μια μειοψηφία, να του εξασφαλίζει τα ελάχιστα για να μπορέσει να ζήσει σαν ανθρώπινη ύπαρξη μέσα στην κοινωνία. Η κοινωνία περιλαμβάνει και τα τρανς άτομα. Δεν περιλαμβάνει μόνο τα τρανσφοβικά άτομα. Περιλαμβάνει και τους ανθρώπους εκείνους που έχουν ανάγκη να προστατευτούν από διακρίσεις ενός πλήθους το οποίο μπορεί να είναι φοβικό, μπορεί να είναι επιθετικό και τελικά καταστροφικό για τη ζωή κάποιου άλλου. Εδώ χρειάζεται ο νόμος. Να δείχνει το παράδειγμα και να προβλέπει δυνατότητες όπως η τρανς γονεϊκότητα που λέγαμε πριν, που μπορεί να μην έχουμε κάποια εικόνα αυτή τη στιγμή από ένα τρανς ζευγάρι που να έχει φέρει παιδιά στη ζωή. Πρέπει ο νόμος να είναι εκείνος που να έχει προβλέψει ότι αυτό είναι ένα πολύ πιθανό περιστατικό που μπορεί να συμβεί και να έχει ετοιμάσει το έδαφος για να γεννηθεί αυτό το παιδί χωρίς να υποστεί καμία διάκριση στην ζωή του.
Άρα, βεβαίως και ο νόμος είναι αυτός που πρέπει να δίνει το παράδειγμα, να λειτουργεί παιδαγωγικά θα λέγαμε, εκπαιδευτικά προς την κοινωνία. Και γι’ αυτό κάθε φορά που έρχεται ένα τέτοιο νομοθέτημα στη Βουλή γίνεται μια τεράστια δημόσια συζήτηση όπου δυστυχώς ακούμε τις ίδιες φωνές μίσους κάθε φορά, αλλά κάποιες φορές δυστυχώς αυτές οι φωνές μπαίνουν και μέσα στο κοινοβούλιο και αλλάζουν τα δικαιώματα. Γι’ αυτό όλα τα νομοθετήματα που σας είπα για τα τρανς άτομα έχουν σοβαρά κενά. Τα κενά αυτά είναι το πολιτικό κόστος που δεν έχουν δεχτεί οι πολιτικοί, η κυβέρνηση, η πλειοψηφία μέσα στη Βουλή να αναλάβει προκειμένου να εξασφαλίσει το 100% των δικαιωμάτων για όλους τους πολίτες.
