Το δικαίωμα των προσφύγων και των προσφυγισσών να είναι «πραγματικοί»

Οι άνθρωποι που ο πόλεμος τους εκτόπισε από την χώρα τους, που διώχθηκαν για τις πολιτικές ή και τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις ή επειδή ανήκουν σε κάποια συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα και δεν «έτυχαν» μιας δίκαιης αντιμετώπισης σε επίπεδο υποδοχής και ένταξης , έχουν το δικαίωμα στην «πραγματικότητα».

Προς αποκατάσταση της αλήθειας, οι πρόσφυγες και οι προσφύγισσες από το Αφγανιστάν, τη Συρία και άλλες χώρες που έρχονται στην Ελλάδα, δεν είναι «ψεύτικοί», αλλά τους συμπεριφερόμαστε ως τέτοιους. Η Ελλάδα τον Ιούνιο του 2021 προέβη στην αναγνώριση της Τουρκίας ως «ασφαλούς τρίτης χώρας»-κάτι παρόμοιο είχε επαναληφθεί τον Μάρτιο του 2016 με την Κοινή Δήλωση Ευρώπης – Τουρκίας– για τους πρόσφυγες από την Συρία, το Αφγανιστάν, τη Σομαλία, το Μπαγκλαντές και το Πακιστάν. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως η προστασία των προσφύγων που φτάνουν σε Ευρωπαϊκά εδάφη μετατοπίζεται σεμία τρίτη χώρα, σε αυτή την περίπτωση στην Τουρκία. 

Με απλά λόγια, ένα τεράστιο ποσοστό αιτήσεων για άσυλο στην χώρα μας, απορρίπτονται σχεδόν αυτόματα ως απαράδεκτες και οι αιτούντες/αιτούσες μπαίνουν στην λίστα προς επιστροφή στην Τουρκία-αν αυτή έχει υπάρξει η πρώτη χώρα άφιξης τους. Αυτή η απόφαση είναι, ωστόσο, καταχρηστική. Η Τουρκία στην πραγματικότητα δεν πληροί τα κριτήρια της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως ασφαλή τρίτη χώρα. Για να θεωρηθεί μια χώρα ως τέτοια, θα πρέπει να καθορίζονται ουσιαστικές σχέσεις μεταξύ του αιτούντος/αιτούσας άσυλο και της χώρας αυτής, καθώς και συναίνεση της τρίτης χώρας να δεχθεί πίσω τα άτομα. Η Τουρκία ήδη από τον Μάρτιο του 2020 έχει σταματήσει να δέχεται πίσω πρόσφυγες από την Ελλάδα με αφορμή την πανδημία του κορωνοϊού.

Τα άτομα που ζητούν άσυλο από μη-ευρωπαϊκές χώρες δεν τυγχάνουν διεθνούς προστασίας σύμφωνα με την Σύμβαση για το Καθεστώς των Προσφύγων το 1951, ενώ από τον Μάρτιο του 2021 η Τουρκία έχει αποχωρήσει από την Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης που σημαίνει πως θύματα έμφυλης βίας διατρέχουν σοβαρό κίνδυνο σε περίπτωση επιστροφής τους από την Ελλάδα. Επίσης, δεν πρέπει να λησμονούμε το ιστορικό της Τουρκίας στις επαναπροωθήσεις των προσφύγων σε εμπόλεμες ζώνες. Μόνο τον Φεβρουάριο του 2022 η Τουρκία προέβη στην επαναπροώθηση 150 Σύριων προσφύγων πίσω στην Συρία.

Οι πρόσφυγες και οι προσφύγισσες στην ουσία, έχουν παγιδευτεί μέσα στην χώρα, θεωρούνται παράτυποι με βάση το νόμο και υπομένουν μια κατάσταση παρατεταμένης κράτησης, μεγάλης νομικής αβεβαιότητας, κοινωνικού αποκλεισμού, αστεγίας και ανεργίας/οικονομικής ανέχειας. Συν τοις άλλοις, στις 21 Φεβρουαρίου, η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες τόνισε την ανησυχία της για φαινόμενα επαναπροωθήσεων στα εξωτερικά σύνορα της Ελλάδας με την Τουρκία, έχοντας καταγράψει περίπου 540 τέτοια περιστατικά από το 2020. Ο ΟΗΕ, μη-κυβερνητικές οργανώσεις και αλλά ΜΜΕ κατά καιρούς δημοσιεύουν άρθρα που αποκαλύπτουν σημαντικά φαινόμενα βίας και προσβολής της ανθρώπινης αξιοπρέπειας κατά προσφύγων και μεταναστών από Έλληνες αξιωματικούς κάτι που η Ελλάδα συστηματικά αρνείται.

Είναι θετικό πως η Ελλάδα και η Ευρωπαϊκή Ένωση φαίνονται να είναι διατεθειμένες να διαχειριστούν τις αφίξεις των προσφύγων της Ουκρανίας σαν «πραγματικές». Παρόλα αυτά είναι σημαντικό, αυτή η στάση να είναι η ίδια οριζόντια για όλους. Μια Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ)δεν είναι ικανή να καθορίσει την ανάγκη ενός ανθρώπου για προστασία ως «ψεύτικη». Το ταξίδι και ο ξεριζωμός αυτών των ανθρώπων, είναι απόδειξη της εντελώς πραγματικής ανάγκης τους για άσυλο. Θα πρέπει τουλάχιστον να έχουν την δυνατότητα να το διεκδικήσουν.

***Πληροφορίες για αυτό το άρθρο αντλήθηκαν από το δελτίο τύπου «Greece deems Turkey “safe”, but refugees are not»

Το κείμενο συντάχθηκε από τον Παντελή Αμπουχάνη, φοιτητή του τμήματος Επικοινωνίας Μέσων και Πολιτισμού του Παντείου Πανεπιστημίου, σε συνέχεια του “Σεμιναρίου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα αιτούντων/αιτουσών άσυλο και προσφυγισσών” που πραγματοποιήθηκε από το Κέντρο Διοτίμα στο πλαίσιο του έργου «Do the Human Right Thing». Οι απόψεις που εκφράζονται στο παρόν αποτελούν προσωπικές απόψεις του συντάκτη και δεν απηχούν απαραίτητα τις απόψεις του Χρηματοδοτικού Μηχανισμού του ΕΟΧ ή του Διαχειριστή Επιχορήγησης του Προγράμματος Active citizens fund στην Ελλάδα (Ίδρυμα Μποδοσάκη σε συνεργασία με το SolidarityNow).

Το έργο «Do the human right thing: Υψώνουμε τη Φωνή μας για τα Δικαιώματα των Προσφύγων» με φορέα υλοποίησης το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ) και εταίρους το Κέντρο Διοτίμα, την International Rescue Committee Hellas (IRC) και την Popaganda, υλοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος Active citizens fund.

Το πρόγραμμα Active citizens fund, ύψους € 13,5 εκ., χρηματοδοτείται από την Ισλανδία, το Λιχτενστάιν και τη Νορβηγία και είναι μέρος του χρηματοδοτικού μηχανισμού του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ) περιόδου 2014 – 2021, γνωστού ως EEA Grants. Το πρόγραμμα στοχεύει στην ενδυνάμωση και την ενίσχυση της βιωσιμότητας της κοινωνίας των πολιτών και στην ανάδειξη του ρόλου της στην προαγωγή των δημοκρατικών διαδικασιών, στην ενίσχυση της συμμετοχής των πολιτών στα κοινά και στην προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τη διαχείριση της επιχορήγησης του προγράμματος Active citizens fund για την Ελλάδα έχουν αναλάβει από κοινού το Ίδρυμα Μποδοσάκη και το SolidarityNow. Διαβάστε περισσότερα εδώ: www.activecitizensfund.gr