Φωτογραφία: Γιώργος Μουτάφης
Πόσοι μπορούν να εντοπίσουν στην υδρόγειο με ευκολία χώρες όπως το Κονγκό και η Γουινέα; Ας το παραδεχτούμε, δεν είναι και πάρα πολλοί όσοι γνωρίζουν για την Αφρική περισσότερα πράγματα από την έρημο Σαχάρα και τις χώρες των οποίων τα λιμάνια ακουμπούν στη Μεσόγειο. Των άλλων η ιστορία είναι αιματοβαμμένη από την εποχή των αποικιών, τις εμφύλιες διαμάχες, τα πραξικοπήματα και τις επιδημίες που είναι άρρηκτα δεμένες με τη φτώχια. Ένας πόλεμος που μαίνεται χρόνια τώρα, και έχει αφήσει πίσω του χιλιάδες θύματα και πρόσφυγες. Πόσα χιλιόμετρα άραγε χρειάζεται να διανύσει κανείς από την Αφρική για να φτάσει στην Ευρώπη – την επονομαζόμενη Γη της Επαγγελίας; «Πολλά», θα μας απαντήσουν οι άνθρωποι που έκαναν αυτό το ταξίδι.
Αμέτρητες φυλές ιθαγενών, τροπικά δάση και στέπες, τελετουργίες και μουσικές, ρούχα, πολυποίκιλα κοσμήματα και τατουάζ που στολίζουν τα σώματα των γυναικών και των ανδρών, αγώνες για τα ανθρώπινα δικαιώματα, συγγραφείς, ποιητές, επιστήμονες και ακτιβιστές. Εμείς αυτή την Αφρική γνωρίσαμε μέσα από τα μάτια, τις διηγήσεις, τις μουσικές, τα ποιήματα και τα έργα τέχνης 9 ξεχωριστών ανθρώπων που κατάγονται από εκεί. Όσο μακριά κι αν φτάσει κανείς, πάντα θα κουβαλάει μέσα του τη νοσταλγία για την επιστροφή στην πατρίδα.
Ο Μόρια, ο Ρισάρντ, η Τερέσα, η Ζιζέλ, η Σάρα, ο Σάμι, ο Μόμο, ο Αρμόντ και ο Αμπντούλ έχουν βρει στήριξη μέσα από τα προγράμματα της οργάνωσης στη βόρεια Ελλάδα. Σήμερα μας μιλάνε για την αγάπη τους στην ποίηση, στη ζωγραφική, στη μουσική και στη συγγραφή. Η Τέχνη ήταν και παραμένει ο σύντροφός τους σε όλο αυτό το δύσκολο ταξίδι. Μέσα από αυτήν μπόρεσαν να εξομολογηθούν τον πόνο τους, την οργή τους, τους φόβους τους, αλλά και τα όνειρά τους.
Το #ArtIsMyLife θέλει να μας υπενθυμίσει κάτι πολύ σημαντικό, ότι τίποτα σε αυτή τη ζωή δεν είναι μονοδιάστατο. Τα πάντα έχουν μια δυαδικότητα. Κανείς δεν είναι απλά ένας πρόσφυγας, ή ένας αιτών άσυλο, ή ένας μετανάστης, είναι πάντα και κάτι άλλο. Μπορεί να είναι ένας σπουδαίος ποιητής, ή και ζωγράφος, ή συγγραφέας, ή φιλόσοφος και μουσικός. H Popaganda με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα του Πρόσφυγα (20 Ιουνίου) και την Ευρωπαϊκή Μέρα Μουσικής (21 Ιουνίου), παρουσιάζει 5 από τους 9 αυτούς καλλιτέχνες.
Ο Αμπντούλ, 21 χρονών, τέλειωσε το Λύκειο στη Γουινέα και πέρασε στη σχολή Ασφαλιστικών και Τραπεζικών Σπουδών. Οι σπουδές του διακόπηκαν βίαια καθώς αναγκάστηκε να εγκαταλείψει εσπευσμένα την πατρίδα του. Ο δρόμος τον έφερε πρώτα στη Σάμο. Εκεί ανακάλυψε ότι είχε έφεση στο γράψιμο. Η μοναδική του διέξοδος ήταν να αποτυπώνει στο χαρτί τις σκέψεις του, να εκφράζει τις πικρίες του, όπως μας λέει χαρακτηριστικά. Ο Αμπντούλ έχει υποβάλλει αίτημα για άσυλο στην Ελλάδα. Πρώτο μέλημά του είναι να συνεχίσει τις σπουδές του στις Πολιτικές Επιστήμες. «Έχω όραμα για τη χώρα μου», λέει. Ο Αμπντούλ θέλει κάποια στιγμή να επιστρέψει στη Γουινέα και να βοηθήσει στο να αλλάξει η κατάσταση εκεί. Το όνειρό του είναι να γράψει ένα βιβλίο, για να εμψυχώσει όλους όσοι έχουν τα ίδια βιώματα με εκείνον. «Θέλω να αφήσω τα ίχνη μου, για να μπορέσουν να τα εντοπίσουν όσοι θα συνεχίσουν μετά από εμένα. Θέλω να γράψω ιστορία. Όπως ο Καμαρά Λαγιέ (συγγραφέας από τη Γουινέα) αποτέλεσε ένα είδωλο και σημείο αναφοράς για εμένα, έτσι και εγώ θέλω να αφήσω κάτι αξιόλογο πίσω μου. Η αποστολή που έχω στη ζωή μου είναι να νοηματοδοτήσω την ύπαρξή μου».
Ο Αρμόντ, 36 χρονών, είναι ένας θετικός επιστήμονας και φιλόσοφος -όπως ο ίδιος δηλώνει- που αγαπάει τον Πολ Βερλέν και γράφει ποίηση. Σπούδασε Βιοχημεία στο Πανεπιστήμιο της Κινσάσα (Κονγκό) και Επιστήμες της Γης στη Γαλλία. «Είμαι και φιλόσοφος. Μου αρέσει η φιλοσοφία και να κάνω ερωτήσεις για τη ζωή», λέει. Η ανάγκη αποτύπωσης των σκέψεων και των συναισθημάτων του μέσα από το γραπτό λόγο ξεκίνησε όταν ακόμα ήταν παιδί. Το γράψιμο μπήκε ξανά στη ζωή του, όταν αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την πατρίδα του. Όλα ξεκίνησαν στη Μόρια της Λέσβου, σχεδόν πριν 1,5 χρόνο. «Έχω ανάγκη να εκφραστώ μέσα από τα γραπτά μου, να μιλήσω για τη δυσκολία του να είσαι πρόσφυγας. Εκφράζοντας τη θλίψη μας, είναι ένας τρόπος αποσυμπίεσης όπως λέει ένας φίλος μου, είναι ένας τρόπος να εκφράσεις κάτι, μια φωνή από μια έρημο που θέλει να ακουστεί». «Τα καλύτερα έρχονται», με αυτή τη φράση τελειώνει ένα από τα ποιήματά του. «Είμαι αισιόδοξος και αυτό είναι που με κάνει να στέκομαι όρθιος αυτή τη στιγμή», τονίζει.
Φωτογραφία: Γιώργος Μουτάφης
Ο Μόρια είναι 24 χρονών και στις 15 Ιουνίου γιόρτασε τα δεύτερά του γενέθλια στην Ελλάδα. Έχει σπουδάσει μηχανικός, αλλά ποτέ του δεν ασχολήθηκε με το αντικείμενο αυτό. Η μουσική ήταν η μεγάλη του αγάπη. Όπως λέει χαρακτηριστικά «η μουσική στο Κονγκό είναι ότι είναι το ποδόσφαιρο στη Βραζιλία, είναι μέσα στο αίμα μας». Ο Μόρια, μαζί με τους συμπατριώτες του, τον Ρισάρντ και την Τερέσα έχουν δημιουργήσει ένα μουσικό συγκρότημα τους «Perle Music» και παίζουν ρούμπα και γκόσπελ μουσική. Η ζωή στην Ελλάδα για τον Μόρια δεν είναι εύκολη, κυρίως λόγω του ρατσισμού που βιώνει, όπως ο ίδιος μας εξομολογείται. «Την Ελλάδα την αγαπάω, αλλά είναι πολύ δύσκολα για εμάς εδώ. Κατάγομαι από την Αφρική, έχω συγγενείς που νομίζουν ότι επειδή είσαι στην Ευρώπη είσαι πλούσιος και όλα είναι εύκολα. Εγώ δεν έχω παιδιά, αλλά έχω φίλους που έχουν παιδιά και έφυγαν από την Αφρική για να τους προσφέρουν μια καλύτερη ζωή. Οι συγγενείς σε παίρνουν τηλέφωνο και σου ζητάνε χρήματα και εσύ δεν μπορείς να τους στείλεις τίποτα».
«Έχω πίσω τη ζωή μου», λέει ο 33χρονος Σάμι που άφησε το Κονγκό για να έρθει στη χώρα μας. Στην Ελλάδα βρίσκεται από το Δεκέμβριο του 2016. Στο Πανεπιστήμιο σπούδασε διακόσμηση εσωτερικών χώρων. Όταν αποφοίτησε δημιούργησε τη δική του μικρή εταιρία. «Η ζωή στη Βόλβη) ήταν δύσκολη. Ήμουν πολύ αγχωμένος. Ήθελα να δουλέψω αλλά δεν μπορούσα να το κάνω» επισημαίνει. Κάποιοι άνθρωποι ανακάλυψαν το ταλέντο του στη ζωγραφική και τον ενθάρρυναν να δημιουργήσει μερικά έργα τέχνης. Εκείνοι επέμειναν πολύ κι έτσι ο Σάμι, προκειμένου να τον αφήσουν ήσυχο, ζωγράφισε τρία έργα. Όλοι ενθουσιάστηκαν με το ταλέντο του. Η θετική αποδοχή των έργων του, του έδωσε το κίνητρο και το κουράγιο να συνεχίσει να παράγει περισσότερη τέχνη. «Όταν δεν αισθάνομαι καλά, η τέχνη με βοηθάει», σημειώνει.
Ο Μόμο είναι 26 χρονών, κατάγεται από το Κονγκό, και είναι πολυτάλαντος. Έχει σπουδάσει Επικοινωνία, είχε δικό του ραπ συγκρότημα, έχει δουλέψει ως γραφίστας, γυρίζει τα δικά του βίντεο, ζωγραφίζει και έχει σχεδιάσει τη δική του σειρά ρούχων. «Ποιος είσαι τελικά;», τον ρωτάμε αυθόρμητα. «Είμαι όλα αυτά», μας απαντάει χαμογελώντας. Ο Μόμο για ένα χρόνο ζούσε στο χώρο φιλοξενίας στη Βόλβη, ο οποίος βρίσκεται πολλά χιλιόμετρα μακριά από τη Θεσσαλονίκη. Προσπαθώντας να βρει διέξοδο στις καλλιτεχνικές του ανησυχίες, ξεκίνησε να κατασκευάζει πράγματα και να ζωγραφίζει. Στο παρελθόν, ο πατέρας του στο χωριό της φυλής τους, δημιουργούσε μάσκες από ξύλο και διάφορα άλλα γλυπτά. Στη Βόλβη, μην έχοντας υπολογιστή, παρά μόνο ένα μικρό σημειωματάριο και ένα μολύβι ξεκίνησε, πάλι να κάνει σκίτσα, όπως παλιά. Ο Μόμο θα ήθελε να πάρει το πτυχίο του και να εργαστεί σε μια διαφημιστική εταιρία. Πέρα από αυτό, όνειρό του είναι να δημιουργήσει και τη δική του ανδρική σειρά ρούχων, η οποία θα ονομάζεται Shashengi Concept. «Αυτό το όνομα σημαίνει ο αρχηγός της φυλής», μας ενημερώνει.
