Την περασμένη εβδομάδα, η δημοσιοποίηση έρευνας που πραγματοποιήθηκε στη Γαλλία, έφερε στην επιφάνεια ευρήματα που αφορούν την σεξουαλική κακοποίηση και την παιδοφιλία στη γαλλική Εκκλησία. Σύμφωνα με αυτή, τα τελευταία 70 χρόνια, η Ανεξάρτητη Επιτροπή για τη Σεξουαλική Κακοποίηση στην Εκκλησία έχει διαπιστώσει ότι τουλάχιστον 216.000 παιδιά έχουν υποστεί κακοποίηση από Καθολικούς ιερείς. Όπως εξέφρασε η επιτροπή, η σεξουαλική εκμετάλλευση εντός της εκκλησίας και των συνδεδεμένων με εκείνη ιδρυμάτων, αποτελεί ένα «μαζικό φαινόμενο». Με εξαίρεση μάλιστα το άμεσο οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον, τα ποσοστά σεξουαλικής βίας στους κόλπους της Εκκλησίας ξεπέρασαν εκείνα σε οποιοδήποτε άλλο περιβάλλον κοινωνικοποίησης για τα παιδιά.
Ευτυχώς, ο Πάπας Φραγκίσκος έσπευσε να τοποθετηθεί στον απόηχο των αποκαλύψεων, δηλώνοντας πως πρόκειται για «μια στιγμή ντροπής» για την Καθολική Εκκλησία, ενώ παραδέχτηκε ότι τα περιστατικά αυτά θα πρέπει να γίνουν ο καταλύτης για μία εκτεταμένη, ριζική μεταρρύθμιση των πρακτικών και της κουλτούρας της. Φυσικά, τα ευρήματα αυτά δεν έρχονται σαν κεραυνός εν αιθρία, αποτελούν όμως τις τελευταίες εξελίξεις μιας απίστευτα αποκαρδιωτικής σειράς αποκαλύψεων.
Πέρυσι, σχετική έρευνα είχε διαπιστώσει ότι η καθολική εκκλησία στην Αγγλία και την Ουαλία απέτυχε να αντιμετωπίσει επαρκώς τα φαινόμενα σεξουαλικής κακοποίησης που διαπράττονταν επί δεκαετίες από κληρικούς και ανθρώπους του χώρου της εκκλησίας. Όπως είχαν τονίσει οι συντάκτες της έκθεσης, οι εκκλησίες έδωσαν προτεραιότητα στη διασφάλιση της φήμης τους, έναντι της υποστήριξης των θυμάτων κακοποίησης. Σε αντίστοιχα συμπεράσματα έχουν καταλήξει σχετικές έρευνες και στις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ιρλανδία, τη Γερμανία, τη Χιλή, την Αυστραλία και την Πολωνία.
Αξίζει να σημειωθεί πως οι αποκαλύψεις για μέγεθος της «κουλτούρας της συγκάλυψης», έχουν διαπεράσει τα ανώτερα κλιμάκια της εκκλησίας και έχουν εισέλθει στη συνείδηση της δημόσιας σφαίρας, απογοητεύοντας εκατομμύρια Καθολικούς. Η ζημιά που έχει προκληθεί στην αξιοπιστία της ως ηθικός θεσμός, μοιάζει να είναι ανεπανόρθωτη.
Η προκλητική αδιαφορία για τις μαρτυρίες των ανήλικων θυμάτων, σε αντιδιαστολή με τη διψασμένη επιθυμία να αποσιωπηθεί το σκάνδαλο με κάθε κόστος, έχει απεικονιστεί σε ταινίες όπως το βραβευμένο με Όσκαρ Spotlight, η υπόθεση του οποίου έχει βασιστεί σε αποκαλύψεις σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών που σημειώθηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 2000 από ιερείς στην περιοχή της Βοστώνης.
Άλλες δημοφιλείς ταινίες όπως το πολωνικό Tell No One και το γαλλικό By the Grace of God, αφηγούνται την ίδια τρομακτική ιστορία: Εκείνη μιας κουλτούρας απαξίωσης, που αγνοεί επίμονα το τραύμα των κακοποιημένων παιδιών, τη στιγμή που προσφέρει μυστικότητα, συγκάλυψη και οδούς διαφυγής στους κακοποιούς τους.
Όταν εκλέχτηκε Πάπας το 2013, ο Φραγκίσκος είπε ότι η εκκλησία πρέπει να «ενεργήσει αποφασιστικά» για να ξεριζώσει από τα θεμέλιά της τις πάσης φύσεως κακοποιητικές συμπεριφορές. Έκτοτε, ορισμένα απαραίτητα βήματα έχουν σημειωθεί. Πριν από δύο χρόνια, ο ίδιος έγινε ο οικοδεσπότης της Συνόδου Κορυφής του Βατικανού για τη σεξουαλική κακοποίηση παιδιών, στην οποία – επιτέλους – δόθηκε στα θύματα το βήμα για να ακουστούν. Ακόμη, οι μέχρι τότε υπάρχοντες κανόνες απορρήτου που εμπόδιζαν τη διεξαγωγή ερευνών για τους ιερείς – θύτες, άρθηκαν, ενώ τον περασμένο Δεκέμβριο, οι αλλαγές στον κώδικα του Κανονικού Δικαίου (εκκλησιαστικό δίκαιο), επρόκειτο να ποινικοποιήσουν αυστηρά τη σεξουαλική κακοποίηση, την παροχή φροντίδας σε ανήλικους με απώτερο σκοπό το σεξ, την κατοχή παιδικής πορνογραφίας και τη συγκάλυψη της κακοποίησης – δίχως ωστόσο να έχουν ακόμη εφαρμοστεί.
Έπειτα από τις τελευταίες αποκαλύψεις, ο Πάπας Φραγκίσκος οφείλει να λάβει επίσης υπόψη τις εκκλήσεις της γαλλικής επιτροπής, για μεγαλύτερη συμμετοχή απλών ανθρώπων στη διακυβέρνηση της εκκλησίας. Οι γυναίκες, ιδίως, θα πρέπει να έχουν αυξημένη επιρροή στη διαδικασία της μεταρρύθμισης, ενός θεσμού που έχει επενδύσει στην αντρική παρουσία και τη σύνδεσή της με την εξουσία.
Ο πρόεδρος της γαλλικής επιτροπής, Jean-Marc Sauvé, επεσήμανε πως η «ιεροσύνη του άντρα» που χαρακτηρίζει τον κλάδο της θεολογίας, έδωσε το πάτημα στους ιερείς να πιστεύουν ότι είναι υπεράνω του νόμου και να νιώθουν πως η εκκλησία αποτελεί έναν ασφαλή χώρο για τους ίδιους και τις κακοποιητικές συμπεριφορές τους. Για να διαμορφωθεί σταδιακά μία υγιής εκδοχή της εκκλησίας, έπειτα από τις τελευταίες αποκαλύψεις που ήρθαν να προστεθούν στο βούρκο των περιστατικών κακοποίησης, απαιτείται πολιτιστικός μετασχηματισμός – συμπεριλαμβανομένης της μεγαλύτερης διαφάνειας, του πλουραλισμού και του σεβασμού.
Με πληροφορίες από τους New York Times και τον Guardian
