Κι ενώ οι διαμάχες για γάμους και σύμφωνα συμβίωσης ομοφύλων και το δικαίωμα τους στη γονεϊκότητα μαίνονται στο μικρό, ελληνορθόδοξο χωριό μας, η κυβερνητική προχωρά με τον δικό της ρυθμό στην ιδέα της ανθρώπινης βελτίωσης.
Από τα πρώτα εργαλεία, φτιαγμένα με ξύλα και πέτρες, ως τα μπαστούνια για να περπατάμε, τα γυαλιά οράσεως και τα ακουστικά, από τα εμφυτεύματα και τα προσθετικά ως τις γονιδιακές θεραπείες, το ζήτημα είναι ένα: ο ‘εκτεταμένος’ άνθρωπος μεταμορφώνει και επαυξάνει συνεχώς τα όρια της ανθρώπινης κατάστασης, κάνοντας μας να απορούμε: τι άλλο θα κάνουμε για να νιώσουμε ότι νικούμε επιτέλους τον θάνατο;
Εν τω μεταξύ, πεποιθήσεις αιώνων καταρρέουν, με τελευταίο οχυρό την αγία και ομοούσια ιερή οικογένεια.
Η υπερεκτιμημένη αντίληψη ότι όλες οι γυναίκες έχουν γεννηθεί μητέρες. Ότι μόλις νιώσουν το έμβρυο μέσα τους, δεν θα μπορέσουν παρά να το λατρέψουν. Οι λίγες φωνές των γυναικών που έπαθαν κρίση πανικού γιατί νόμιζαν ότι ένα alien μεγαλώνει μέσα τους ή πέρασαν χάλια σε όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης τους ή, ακόμα πιο ανήκουστο, ‘δε νιώθουν τίποτα’ και με ευκολία δανείζουν τη μήτρα τους για κάποια χιλιάρικα, απλά αποτελούν μία περίεργη μειονότητα, που χρειάζεται σίγουρα ψυχολογική ή ορμονική υποστήριξη.
Αντίθετα, ο δωρητής σπέρματος, ως γνήσιος άντρας, δεν δικαιούται φυσικά να έχει τέτοιες συναισθηματικές ανησυχίες. Εκπληρώνει τον φυσικό του προορισμό. Να αφήσει όσο περισσότερους απογόνους μπορεί, χωρίς καμία συναισθηματική εμπλοκή.
Ο ζηλευτός γονεϊκός ρόλος, που όλοι οραματίζονται στη σύγχρονη κοινωνία. Ο τρυφερός, στοργικός, φροντιστικός πατέρας, που θα ξεπλύνει όλα τα εγκλήματα της πατριαρχίας – τον βιαστή, κακοποιητή, απρόσιτο και ψυχρό πατέρα-τέρας.
Κανείς δε θέλει να θυμάται ότι πίσω στη σκιά ελλοχεύει η ιδρυτική πράξη της Πατριαρχίας όπως την περιέγραψε ο μέγας Βorneman: το ιδιοκτησιακό καθεστώς σε γυναίκα και παιδί, ή όπως απεφάνθη ο ιδιοφυής Joyce: ‘Το μέγα ζήτημα του 20ου αι. είναι και θα είναι ‘τίνος είναι το παιδί’”.
Κατ’ αυτήν την έννοια, όποιος μπορεί να πληρώσει σήμερα, μπορεί να ‘νοικιάσει’ μία μήτρα, να εκπληρώσει το όνειρο του να δώσει φροντίδα, αγάπη και να δημιουργήσει μια καινούρια ζωή με το έστω και κατά το ήμισυ ή και καθόλου δικό του DNA. Αρκεί να εγγυηθούν οι θεσμοί ότι το παιδί αυτό θα είναι δικό του. Θα μπορεί να τον κληρονομήσει, να φέρει το όνομα του, και κατά κάποιο τρόπο να αποτελέσει τη συνέχεια του στον κόσμο.
Μέσα στον ορυμαγδό των αφορισμών εκ μέρους της Εκκλησίας και της συντηρητικής μας κοινωνίας που ακόμα φαντασιώνεται ότι τα ομόφυλα ζευγάρια θα κάνουν Σόδομα και Γόμορρα στα παιδιά τους, ως έκφυλα και λάθος πρότυπα, διακρίνονται και κάποιες φαινομενικά ρεαλιστικές φωνές, που λένε ότι το μόνο ηθικό ζήτημα που τίθεται είναι το πλαίσιο που θα καθορίζει την παρενθεσία. Με λίγα λόγια, είναι ηθικά αποδεκτή από φίλη, συγγενή, αυθορμήτως προσφερθείσα από αγάπη, γυναίκα, αλλά όχι ως μέρος ‘εμπορίου οργάνων’. Σε κάθε περίπτωση, θα εξετάζεται το συνολικό ζήτημα και κάποιος, υποθέτουμε κοινωνικός, θεσμός θα δίνει την άδεια.
Ελπίζουμε μόνο, αυτός ο θεσμός να μην εγκαταλείψει αυτές τις ευαίσθητες νεότευκτες οικογένειες, που θα έχουν να παλέψουν με τη γενναιόδωρη πράξη τους, αιώνες ριζωμένες ιδιοκτησιακές σχέσεις, δικαιώματα και επιθυμίες που μπορεί να προβληθούν στους μικρούς ώμους ενός παιδιού.
Ελπίζουμε επίσης, να είναι η αρχή για την αποδοχή, και στη χώρα μας, της πολυπόθητης διευρυμένης οικογένειας, που θα αντικαταστήσει τη γνωστή μας πυρηνική, με τους αυστηρά προκαθορισμένους της ρόλους, που τόσα τραύματα συνεχίζει να μας τροφοδοτεί.
Εν τω μεταξύ, στην επιστημονική φαντασία αφθονούν οι ιστορίες ότι η τεχνολογική πρόοδος θα οδηγήσει σε μια κοινωνία εχόντων και μη, ενώ το νέο ρομπότ optimus gen 2 θέλει να κάνει τον Υπεράνθρωπο του Νίτσε να ωχριά. Είναι βέβαια σημείο των καιρών, πριν την αρχή της πτώσης ενός πολιτισμού, να φουσκώνουν τα ηθικολογικά παραληρήματα περί ‘ύβρεως’, όσο και οι υπερβολικές προσδοκίες.
Η ίδια ψευδαίσθηση που μας κάνει να κραυγάζουμε ότι η ένωση ομοφύλων και το δικαίωμα τους στη γονεϊκότητα αντίκειται στους φυσικούς νόμους -την ίδια στιγμή που η κοινωνία μας έχει γίνει κάτι περισσότερο από ζούγκλα- συμβαίνει και σ’ εκείνους που δαιμονοποιούν την τεχνολογία.
Ερμηνεύουν την ίδια τη φύση κατ’ εικόνα και ομοίωση τους. Όπως κανείς δεν έχει μπει στον κόπο να δει την ρευστότητα των φύλων και της γονεϊκότητας σε διάφορα είδη του πλανήτη, έτσι το ίδιο δεν έχει μπει στον κόπο να φανταστεί ότι η ένωση μας με την τεχνολογία μπορεί, αντίθετα απ’ ότι πιστεύουμε, να μας οδηγήσει σε μια πιο σφιχτή ένωση με τη φύση. Να ακούμε όπως τα δελφίνια ή να έχουμε υπέρυθρη όραση όπως ορισμένα έντομα, να έχουμε ανθεκτικό δέρμα όπως οι σκαραβαίοι ή να μπορούμε να νιώσουμε το μεγαλείο του σύμπαντος βουτώντας στο meta-verse.
Πίσω από όλα αυτά όμως, κρύβεται η πιο βαθιά αλήθεια: Ο φόβος μας, ότι η αγάπη δεν φτάνει. Δεν φτάνει να νικήσει τον θάνατο, το απρόβλεπτο, το τυχαίο, το ανεπανόρθωτο. Ότι τα παιδιά μας, δεν είναι παιδιά μας. Ότι όσο και να ‘θυσιαστούμε’, αυτά μπορεί να μη μας αγαπήσουν, να μην αναγνωρίσουν τις θυσίες μας – είτε γεννήθηκαν με παρένθετη μητέρα είτε όχι. Ότι πάντα ελλοχεύει η ψυχική ασθένεια, ο αδικαιολόγητος θυμός, η λάθος παρέα, η λάθος επιρροή, το λάθος τραίνο….
Ότι τα παιδιά μας δεν γεννιούνται για να μας δικαιώσουν και να μας κάνουν περήφανους, και σύντομα δεν θα θυμούνται αν τρέχαμε να τους βρούμε την καλύτερη δραστηριότητα, γιατί η πιο αγαπημένη τους δραστηριότητα θα είναι να βρουν τον εαυτό τους.
Ίσως τότε εκτιμήσουμε την ανακούφιση της προσδοκίας, εκ μέρους της τεχνολογίας, μιας τεχνητής μήτρας που θα συμπαρασύρει όλες τις προβολές του εαυτού μας στους μελλοντικούς απογόνους μας, μαζί πιθανά θα σημάνει και τη συντριβή της υπεραξίας της εγωιστικής μας ατομικότητας. Αλλά τότε θα έχει ανατείλει ένας άλλος ‘γενναίος κόσμος’.
Η Βαρβάρα Δούκα είναι Καλλιτεχνική Διευθύντρια στο ΔΗΠΕΘΕ Κέρκυρας.
