EPA/IAN LANGSDON
Αυτό που συμβαίνει στις συγκεκριμένες γαλλικές προεδρικές εκλογές απλώς δεν έχει προηγούμενο: C’est du jamais vu, όπως λένε οι Γάλλοι. Το πιθανότερο σενάριο δείχνει πως κανένας υποψήφιος των κομμάτων που έχουν κυβερνήσει τη Γαλλία τα τελευταία (αρκετά) χρόνια, δεν θα περάσει στο δεύτερο γύρο.
Το φιάσκο της θητείας Ολλάντ, στον οποίο οι συμπατριώτες του ποτέ δεν συγχώρησαν την αθέτηση των προεκλογικών υποσχέσεών του πως δεν θα συνέχιζε, όπως ο προκάτοχός του Σαρκοζί, να αποτελεί «ουρά» των Γερμανών και της Μέρκελ σε οικονομικά και άλλα ζητήματα, αποτέλεσε ουσιαστικά και την καταδίκη των ελπίδων του Σοσιαλιστικού Κόμματος να χαρίσει στη Γαλλία τον επόμενο Πρόεδρό της. Σχεδόν πρωτοφανές, επίσης, ένας εν ενεργεία Πρόεδρος σε τέτοια ηλικία να μην είναι εκ νέου υποψήφιος. Ηθελημένα ή αθέλητα, καλλιέργησε και την υποψηφιότητα του Εμανουέλ Μακρόν. Ο ίδιος ο Ολλάντ έκανε υπουργό Οικονομικών των νεαρό πρώην τραπεζίτη της Τράπεζας Rothschild, τον ορισμό αυτού που ονομάζουμε golden boy. Για χάρη του μάλιστα έκανε κάτι ακόμα που είχε υποσχεθεί να μην κάνει: προκειμένου να περάσει από τη Βουλή ένα πακέτο από τους, πάντα φιλικούς προς τις επιχειρήσεις, νόμους του Μακρόν, το οποίο έγινε γνωστό με το ίδιο το όνομά του, «νόμος Μακρόν», χρησιμοποίησε τη διαδικασία του Άρθρου 49.3, ενός αντίστοιχου της στα καθ’ ημάς Πράξης Πολιτικού Περιεχομένου, που επιτρέπει στην κυβέρνηση να παρακάμπτει τη διαδικασία της κοινοβουλευτικής ψηφοφορίας όταν είναι αμφίβολο αν θα μπορέσει να επιτύχει την πλειοψηφία για την ψήφιση κάποιου νόμου.
Το φαινόμενο Εμανουέλ Μακρόν φέρει αρκετές ομοιότητες με πολλά άλλα που άνθησαν τα τελευταία χρόνια στο παράδοξο περιβάλλον στο οποίο έχει εξελιχθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση. Όμως το ενδεχόμενο να γίνει Πρόεδρος της Γαλλίας ένας τραπεζίτης ο οποίος σχεδόν δεν έχει πολιτικό κόμμα, παρά μόνο ένα κίνημα, το En Marche!, το οποίο ίδρυσε πριν από μόλις ένα χρόνο, δεν έχει προηγούμενο, και δεν επιτρέπει παρά μόνο μια ερμηνεία: αυτή της κατασκευής της υποψηφιότητάς του από τα ΜΜΕ. Είναι πολλά αυτά που κάνουν εμφανή τα γρανάζια μιας τέτοιας κατασκευής – όχι πως επεχείρησε και κανείς να τα κρύψει. H Monde Diplomatique, ένα μέσον που δεν ανήκει ακριβώς στη ριζοσπαστική αριστερά, σε άρθρο της χαρακτήρισε την υποψηφιότητά του ως «επιθανάτιο σπασμό του συστήματος», και σχολιάζει πως ο Μακρόν δεν παίρνει θέση επί κανενός ζητήματος, ξεκινώντας όμως πάντα τις απαντήσεις του με την τυποποιημένη φράση «Θα είμαι πολύ ξεκάθαρος…»! Μένει να φανεί αν θα δικαιωθούν οι δημοσκοπήσεις που έφερναν ακόμα και στην πρώτη θέση του πρώτου γύρου έναν υποψήφιο που δεν είχε ανακοινώσει καν το πρόγραμμά του μέχρι τις 2 Μαρτίου(!), ή αν θα αποδειχτούν εξίσου άστοχες όπως και πολλές άλλες που μπορεί κανείς να θυμηθεί τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα, την Ευρώπη αλλά και αλλού.
H Monde Diplomatique, ένα μέσον που δεν ανήκει ακριβώς στη ριζοσπαστική αριστερά, σε άρθρο της χαρακτήρισε την υποψηφιότητά του ως «επιθανάτιο σπασμό του συστήματος», και σχολιάζει πως ο Μακρόν δεν παίρνει θέση επί κανενός ζητήματος, ξεκινώντας όμως πάντα τις απαντήσεις του με την τυποποιημένη φράση «Θα είμαι πολύ ξεκάθαρος…»!
Για την περίπτωση του υποψηφίου της Δεξιάς Φρανσουά Φιγιόν, τα πράγματα είναι λίγο έως πολύ γνωστά. Αμέσως μόλις πήρε το χρίσμα, θεωρήθηκε ως το απόλυτο φαβορί για την Προεδρία, καθώς οι δημοσκοπήσεις – ναι, πάλι αυτές – προανήγγελλαν το θρίαμβό του και στους δύο γύρους. Κατόπιν, ο πολιτικός που απέτρεπε τους συμπολίτες του από το να στοχεύουν σε κρατικό χρήμα, έγινε γνωστό πως εξαιρούσε από παρόμοιες εξαγγελίες την οικογένειά του. Η άρνησή του να παραιτηθεί μετά τις αποκαλύψεις υπέρ άλλου υποψηφίου – του σεμνού και μάλλον αδιάφθορου Αλαίν Ζιπέ – μάλλον καταδικάζει το κόμμα του να μείνει μακριά από τον προεδρικό θώκο για ακόμη μια πενταετία. Και λέω «μάλλον», γιατί, στοχεύοντας στους συντηρητικούς, παραδοσιακούς και θρησκευόμενους Γάλλους, δεν έχει πάψει να ελπίζει.
Ο Μπενουά Αμόν, είναι ο υποψήφιος των Σοσιαλιστών, και μάλιστα είναι ο εκλεγείς αριστερός υποψήφιος ενός κόμματος που έχει διολισθήσει ανεπανόρθωτα προς τα δεξιά. Κατάφερε να επικρατήσει του συνυποψήφιου του, πρωθυπουργού Μανουέλ Βαλς, παρόλο που οι δημοσκοπήσεις – ναι, ναι, πάλι αυτές – τον έφερναν πολύ πίσω, μέχρι την τελευταία τηλεοπτική αντιπαράθεση (ελληνιστί ντιμπέιτ). Οι προδοσίες που έχει υποστεί εκ των έσω, από το ίδιο του το κόμμα, όπου ο Βαλς ανενδοίαστα δηλώνει υπέρ της προσέγγισης με τη Δεξιά, και πολλοί άλλοι κρυφά ή φανερά υποστηρίζουν τον Μακρόν, θα έκαναν τον ίδιο τον Ιούδα να κοκκινίζει από ντροπή για λογαριασμό τους. Αυτό το γεγονός, σε συνδυασμό με τον ελλιπή χρόνο προετοιμασίας που του άφησαν οι εξελίξεις στο κόμμα του, μάλλον θα στερήσουν από τον Αμόν μια θέση στο δεύτερο γύρο.
Ο Ζαν Λυκ Μελανσόν, ο ραγδαία ανερχόμενος δημοσκοπικά (ό,τι κι αν σημαίνει αυτό) αριστερός υποψήφιος, μοιάζει να διεκδικεί με αξιώσεις μια θέση στο δεύτερο γύρο. Αποτελώντας μια αριστερή αντισυστημική διέξοδο για τους πολλαπλά απογοητευμένους Γάλλους, δεν αποκλείεται να το επιτύχει. Άλλωστε το γεγονός πως ο Αμόν θα χρειαστεί χρόνο για να αποκαταστήσει το τρωθέν αριστερό (;) προφίλ των Σοσιαλιστών, λειτουργεί υπέρ του. Στη χώρα μας συζητήθηκε η δήλωσή του πως «δεν θα καθόταν όπως ο Τσίπρας να διαπραγματευτεί επί 17 ώρες με κάποιους που τον προσβάλλουν»: προφανώς ξεχνάμε πως άλλη διαπραγματευτική ικανότητα έχει η Γαλλία, 2η οικονομία της Ευρώπης, κι άλλη η Ελλάδα του 2% της ευρωπαϊκής οικονομίας.
Όλες οι τελευταίες αναμετρήσεις σε εθνικό ή τοπικό επίπεδο έχουν δείξει πως μάλλον το κόμμα της είναι το πρώτο στη Γαλλία σήμερα. Κι επίσης, πως στο γαλλικό πολιτικό σύστημα υπάρχει μια έννοια-κλειδί που ονομάζεται συγκατοίκηση: ψάξτε το λίγο.
Τελευταία έμεινε αυτή που, παρόλο που η τελική της εκλογή στον προεδρικό θώκο είναι μάλλον ελάχιστα πιθανή, είναι ενδεχόμενο να αποτελέσει την κρυφή νικήτρια: η Μαρίν Λεπέν. Το μομέντουμ, άλλωστε, μετά κι από την νέα τρομοκρατική επίθεση στο Παρίσι, μάλλον την εξυπηρετεί. Το ωραιοποιημένο – και γι αυτό εξαιρετικά επικίνδυνο – πρόσωπο της Άκρας Δεξιάς στην Ευρώπη έχει χαρακτηριστικά που είναι εν πολλοίς γνωστά, και δεν θα ήθελα να κουράσω. Μόνο μια επισήμανση: η Λεπέν θεωρείται ως η πιθανότερη να περάσει στο β’ γύρο, όπου αναμένεται να χάσει από τον αντίπαλό της, κι αν αυτός είναι ο Μακρόν, οι δημοσκοπήσεις (ναι, ξέρω, πάλι αυτές) υπολογίζουν το αποτέλεσμα σε 60%-40%. Αν θυμηθεί κανείς πως, τρεις αναμετρήσεις νωρίτερα, ο πατέρας της σημερινής προέδρου του Εθνικού Μετώπου είχε ηττηθεί από τον Σιράκ με 80%-20%, αντιλαμβάνεται πως ένα τέτοιο ενδεχόμενο δεν επιτρέπει θριαμβολογίες. Αντιθέτως, όλες οι τελευταίες αναμετρήσεις σε εθνικό ή τοπικό επίπεδο έχουν δείξει πως μάλλον το κόμμα της είναι το πρώτο στη Γαλλία σήμερα. Κι επίσης, πως στο γαλλικό πολιτικό σύστημα υπάρχει μια έννοια-κλειδί που ονομάζεται συγκατοίκηση: ψάξτε το λίγο.
Μπορεί αυτά που συμβαίνουν στις φετινές γαλλικές προεδρικές εκλογές να είναι κοσμογονικά, όμως δεν αποτελούν και τρομερή έκπληξη για όποιον έχει παρακολουθήσει έστω και στοιχειωδώς τα γαλλικά πράγματα. Προσωπικά, έχοντας ακούσει φίλους μου, μεγαλύτερούς μου, παραδοσιακά αριστερούς γάλλους, κάποιους μάλιστα και με δραστηριότητα στο Μάη του ’68, να μου εκμυστηρεύονται πως «ποτέ δεν θα ψήφιζαν Λεπέν, αλλά ενδόμυχα εύχονται να βγει για να τελειώνει επιτέλους το αίσχος με την ΕΕ», ήξερα πως τίποτα δεν θα είναι πια όπως το ξέρουμε στη Γαλλία.
