Όλα τα έμβια όντα (ή τα περισσότερα τέλος πάντων, μη σας λέω ό,τι να ‘ναι, δεν έχω εντρυφήσει στο θέμα, μια εισαγωγή προσπαθώ να κάνω ο άνθρωπος) έχουν την ανάγκη να αφήνουν όπου σταθούν κι όπου βρεθούν (κατά βάση όπου τους καπνίσει) το στίγμα τους. Άλλα εκπέμποντας ήχους και άλλα αναδίδοντας χαρακτηριστικές οσμές, άλλα ουρώντας και άλλα τρίβοντας το τρίχωμά τους σε κάθε λογής επιφάνεια. Το πιο ζημιογόνο όλων, ο άνθρωπος, προτιμά κάτι πιο καταστροφικό (όλε) αφού στην καλύτερη περίπτωση παίρνει έναν μαρκαδόρο ανά χείρας και… όποιον πάρει ο χάρος –στη χειρότερη, όπου αντί για μαρκαδόρο βάλτε κοπίδι.
Φυσικά τα παραπάνω ουδεμία σχέση έχουν με το γκράφιτι, την υπέροχη αυτή μορφή αστικής τέχνης που μετατρέπει άχαρους, μουντούς, βρώμικους τοίχους σε έργα τέχνης που ο καθένας μπορεί να θαυμάσει στην καθημερινότητά του. Θα μπορούσε να υποστηρίξει κανείς όμως πως προσφέρει στον άνθρωπο τη δυνατότητα να αφήσει κάπου το σημάδι του, έστω κι αν αυτό γίνεται με ευγενή σκοπό και καλαίσθητο τρόπο –δεν χρειάζεται και πολλή αναμόχλευση για να θυμηθούμε τους κάφρους που κατέστρεψαν, προσωρινά ευτυχώς την κουκουβάγια του Μεταξουργείου.
Μετά από τα παραπάνω, πιστεύετε ότι το γκράφιτι ως προσέγγιση θα μπορούσε να υλοποιηθεί ψηφιακά κι αν ναι, με ποιον τρόπο; «Ψεκάζοντας» με το ποντίκι μας μέσα από το Photoshop ή έστω το MS Paint την οθόνη του υπολογιστή μας, ας πούμε;
“Digital graffiti”
Το ψηφιακό γκράφιτι ή digital graffiti υπάρχει, μόνο που δεν έχει καμία σχέση με αυτό που –βάζουμε στοίχημα πως- φαντάζεστε. Αποτελείται από ψηφιακά μηνύματα (κείμενα, εικόνες, βίντεο, λοιπό multimedia περιεχόμενο κ.α.) που είναι «δεμένα» με συγκεκριμένες τοποθεσίες όπως μνημεία, σημεία ενδιαφέροντος, σταθμούς, λιμάνια, γέφυρες ή ακόμα και τοίχους! Να ξεκαθαρίσουμε κάτι: δεν έχουν καμία σχέση με το γκράφιτι ή την οριοθέτηση μιας περιοχής από κάποιον. Το ψηφιακό γκράφιτι ονομάστηκε έτσι, περισσότερο διότι έρχεται και εφαρμόζει σαν ένα έξτρα επίπεδο (layer, σαν να λέμε) σε μία ήδη υπάρχουσα τοποθεσία, με τη διαφορά ότι αυτό το επίπεδο δεν είναι φυσικό –σαν τη μπογιά των σπρέι ή το μελάνι ενός μαρκαδόρου- αλλά ψηφιακό.
Θέλετε παραδείγματα τώρα, ε; Πώς θα σας φαινόταν οι οδηγοί που βρίσκονταν σε μία συγκεκριμένη εμβέλεια από ένα τροχαίο ατύχημα να λάμβαναν αυτόματα ενημερωτικό μήνυμα με οδηγίες παράκαμψης; Οι υπάλληλοι και τα στελέχη που έφταναν σε μία αίθουσα συνεδριάσεων για ένα προγραμματισμένο meeting να έπαιρναν SMS με τη νέα τοποθεσία και ώρα της συνάντησής τους μόλις άνοιγαν την πόρτα; Ψηφιακό γκράφιτι μπορεί να είναι και η πλαισίωση ενός μνημείου ή θεάματος με χρήση της τεχνολογίας, από ένα tablet που ίσως να βρίσκεται πλάι σε έναν πίνακα ενός μουσείου, μέχρι VR headsets που θα μπορούσαν να περιμένουν τους επισκέπτες στον βράχο της Ακρόπολης, επιτρέποντάς τους να ατενίσουν από ‘κει ψηλά την αρχαία Αθήνα…
Το παράδειγμα της Φλωρεντίας
Στο ψηφιακό γκράφιτι κατέφυγαν οι δημοτικές αρχές της Φλωρεντίας για να προστατέψουν ένα από τα διασημότερα μνημεία της πόλης, τον καθεδρικό ναό της –το περίφημο Duomo di Firenze. Θυμάστε τι λέγαμε στην αρχή για ‘κείνη τη ρημάδα ανάγκη του ανθρώπου –μεταξύ άλλων- να αφήνει το σημάδι του όπου σταθεί κι όπου βρεθεί; Ε, δεν ήταν και λίγοι εκείνοι που θεωρούσαν εξαιρετική την ιδέα να γράψουν κάτι στους τοίχους ή τη μεγάλη καμπάνα, προφανώς για να πληροφορήσουν τους επόμενους ότι τους είχαν προλάβει.
Βλέποντας τον ναό να την έχει βγάλει τόσους αιώνες (μέχρι κι ο περίφημος Τζιότο είχε εργαστεί για την ανέγερσή του) και να κινδυνεύει από τη βλακεία των τουριστών του 21ου, το ίδρυμα που είναι υπεύθυνο για τη συντήρησή του προχώρησε σε μια ενδιαφέρουσα λύση: εγκατέστησε στην κορυφή του καμπαναριού τρία tablets στα οποία καλούσε τους έχοντες ανέβει τα 414 σκαλοπάτια του επισκέπτες, να αφήσουν το μήνυμά τους! Προσφέροντας μια σειρά από εφέ (χάραγμα σε ξύλο ή μάρμαρο, μαρκαδόρος κλπ), η πλατφόρμα μετέφερε τα μηνύματα αυτούσια σε website με την εγγύηση ότι θα φυλάσσονταν για πάντα. Κάπως έτσι έγινε μια τελευταία προσπάθεια καθαρισμού του χώρου, οι πύλες άνοιξαν ξανά και… μπουμ! Το πρώτο τριήμερο, περισσότεροι από 3.000 επισκέπτες άφησαν 304 ψηφιακά μηνύματα. Πόσα κρούσματα βανδαλισμού αναφέρθηκαν; Μηδέν!
Γκράφιτι παντού
Το Duomo της Φλωρεντίας σώθηκε σε μεγάλο βαθμό από τους ασυνείδητους επιδειξίες, ακριβώς επειδή οι άνθρωποι που είναι επιφορτισμένοι με τη συντήρηση και την προστασία του, εκμεταλλεύτηκαν την προσέγγιση του ψηφιακού γκράφιτι. Σε κάποιους ίσως να είχε κάνει εντύπωση η μόδα με τα τσιμεντωμένα σε τοίχους USB sticks. Ξέρετε κάτι; Κι αυτό μιας μορφής ψηφιακό γκράφιτι είναι! Ανέκαθεν η σύνδεση ψηφιακού και φυσικού κόσμου ήταν κάτι που συνάρπαζε, όσο δύσκολη κι αν ήταν η υλοποίησή της. Με τον χώρο ως σταθερά όμως, τα πράγματα απλοποιούνται, έτσι δεν είναι; Εμείς δεν λέμε συχνά-πυκνά πως «η τεχνολογία εισβάλλει στις ζωές μας»; Ε, μπορείτε να σκεφτείτε πιο κυριολεκτικό τρόπο απ’ αυτόν;
