Το πιο συναρπαστικό πράγμα που μπορεί να πάθει κανείς ψάχνοντας με τις ώρες τις ιστοσελίδες των ταξιδιωτικών site, εκτός από το να σηκωθεί και να φτιάξει τη βαλίτσα του επιτόπου «για το άγνωστο με βάρκα την ελπίδα», είναι να ανακαλύψει χαμένους παράδεισους, των οποίων την ύπαρξη αγνοεί στον ίδιο του τον τόπο.
Και, ναι, ανάμεσά τους η Ελλάδα η οποία, στο συγκεκριμένο αφιέρωμα, αντιπροσωπεύεται από το εντυπωσιακό, αλλά ελάχιστα γνωστό στο ευρύ κοινό, Παυλοπέτρι Λακωνίας. Δίπλα στα Βιγλάφια, στο τελευταίο χωριό του κάμπου των Βατίκων, λίγο πριν την Ελαφόνησο κι ανάμεσα στην ξηρά και σε μια νησίδα, βρίσκεται βυθισμένη μια αρχαία πόλη ηλικίας 5.000 ετών, με ολοκληρωμένη ρυμοτομία, δρόμους, κτίρια ακόμη και νεκροταφείο! Αν και κάτω από το νερό για χιλιάδες χρόνια, σχεδόν με μυστήριο τρόπο, διατηρεί ανέπαφη τη διάταξή της, λες και το υγρό στοιχείο λειτούργησε ως ασπίδα ενάντια στη φθορά του χρόνου και στις ανθρώπινες παρεμβάσεις.
Η ανακάλυψή της έγινε το 1967 από τον Nicholas Flemming και την ομάδα του, η οποία έμεινε άφωνη με τα διώροφα σπίτια, τα περιτριγυρισμένα από κήπους, τα δημόσια κτίρια, τα μνημεία, τις πλατείες κι από το πολύπλοκο σύστημα διαχείρισης των υδάτων (με κανάλια και υδρορροές). Και πώς να μην εκπλαγούν οι ερευνητές, αφού αυτά τα ευρήματα δεν είναι απλά αρχαία, αλλά ανήκουν στην εποχή του Χαλκού (χονδρικά δηλαδή 2.800 χρόνια π.Χ).
Κι ενώ σχεδόν όλοι συμφωνούν πως πρόκειται για την αρχαιότερη βυθισμένη πόλη του κόσμου, ο τρόπος που καταποντίστηκε αποτέλεσε αντικείμενο έριδας, καθώς οι θεωρίες ξεκίνησαν από την υπόθεση ότι ανέβηκε σταδιακά η στάθμη της θάλασσας, προχώρησαν στο ότι πιθανόν να υποχώρησε σταδιακά το έδαφος, ενώ υπήρξε και μια τρίτη άποψη ότι η πόλη βυθίσθηκε από τσουνάμι. Τέλος, ακολούθησε μια έρευνα η οποία υποστήριξε ότι ο καταποντισμός οφείλεται σε ένα σεισμό που έγινε το 375 μ.Χ. που τότε κατέστρεψε και το Γύθειο. Αυτή η σεισμική δόνηση ήταν αρκετά μεγάλη (7-8 ρίχτερ), ώστε να προκαλέσει αυτό το οποίο οι επιστήμονες ακαταλαβίστικα ονομάζουν «φαινόμενο της ταχείας αμμόθεσης επί του παραθαλάσσιου εδάφους». Σε απλά ελληνικά εννοούν τη μετατροπή, μέσα σε μια στιγμή, αυτής της έκτασης από πόλη σε λιμνοθάλασσα κινούμενης άμμου.
Οι έρευνες, προφανώς, για τους παραπάνω λόγους δεν σταμάτησαν ούτε λεπτό, φέρνοντας στην επιφάνεια συνεχώς νέα και πιο εντυπωσιακά στοιχεία. Μάλιστα, αυτή που έγινε το 2009 βοήθησε σε πολύ μεγάλο βαθμό να χαρτογραφηθεί πλήρως η πόλη και να αναδημιουργηθεί ψηφιακά σε τρεις διαστάσεις, με περιθώριο σφάλματος μικρότερο από τρία εκατοστά! Αυτό το τρισδιάστατο μοντέλο της βυθισμένης πολιτείας (δημιούργημα του Πανεπιστημίου του Nottingham) έγινε το 2011 ένα υπέροχο ντοκιμαντέρ για το βρετανικό BBC 2, αποδεικνύοντας ότι η πόλη με το άγνωστο σε εμάς όνομα, για την οποία μίλησε πρώτος το 1904 (!) ο γεωλόγος Φωκίων Νέγρης, ίσως είναι πιο σημαντική από όσο θα μπορούσε κανείς να φανταστεί.
Αυτός ο λησμονημένος τόπος ήταν ένα ακμαίο λιμάνι με έντονη κοινωνική διαστρωμάτωση, αλλά και ένα τρόπο ζωής που έκανε τον επί κεφαλής των ερευνών δρ. Henderson να μιλήσει για μια ελληνική Πομπηία. Για αυτή τη διαδικασία, στην οποία χρησιμοποιήθηκε εξοπλισμός που προορίζεται για στρατιωτικούς σκοπούς και για υποθαλάσσιες έρευνες για πετρέλαιο, συνεργάστηκε με την βρετανική αποστολή και ο Ηλίας Σπονδύλης της Εφορείας Ενάλιων Αρχαιοτήτων του ελληνικού Υπουργείου Πολιτισμού, ενώ το εγχείρημα χρηματοδοτήθηκε από το Ινστιτούτο Αιγαιακής Προϊστορίας, το Πανεπιστήμιο του Nottingham και τη Βρετανική Αρχαιολογική Σχολή Αθηνών.
Παρόλα αυτά, το ντοκιμαντέρ δεν προβλήθηκε ποτέ επίσημα στην Ελλάδα, ενώ ποτέ επίσης δεν ανακοινώθηκαν από κρατικό φορέα τα αποτελέσματα των ερευνών. Και η υπόθεση της ανάδειξης της βυθισμένης πολιτείας περιπλέκεται ακόμη περισσότερο καθώς σε αυτή προστίθεται τόσο το θολό σκηνικό που επικρατεί σχετικά με την ανάπτυξη των δυνατοτήτων του καταδυτικού τουρισμού στη χώρα, αλλά και τη γραφειοκρατία που, μέχρι το 2005, κρατούσε την Ελλάδα σε ένα καταδυτικό μεσαίωνα.
Ο συντάκτης του άρθρου του αμερικάνικου site, παρόλο που φανερά εντυπωσιασμένος σημειώνει ότι η βυθισμένη πολιτεία στο Παυλοπέτρι άνθησε δύο χιλιάδες χρόνια πριν από τη γέννηση του δυτικού πολιτισμού (σήμερα αποτελεί ένα από τα πλουσιότερα σε ιστορία μνημεία, υπό την αιγίδα της UNESCO), δεν παραλείπει να τονίσει ότι το μέρος είναι «σχετικά απρόσιτο», χρησιμοποιώντας ένα απλό χαρακτηρισμό, για να πει ότι, λίγο –πολύ, η κατάδυση σε αυτό το μέρος ουσιαστικά απαγορεύεται. Κι αμέσως μετά στρέφει την προσοχή του στο παλάτι της Κλεοπάτρας στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου και στο θαλάσσιο πάρκο του Πορτοφίνο στην Ιταλία. Και τα δύο επισκέψιμα, αφού, μάλλον, οι αρχαιολογικές έρευνες, όπου έχουν χρειαστεί, έχουν ολοκληρωθεί…..
Info:
Το άρθρο του αμερικάνικου site θα το βρείτε εδώ
