Το να προσπαθείς να εξαλείψεις το στίγμα γύρω από την ψυχική ασθένεια και τα άτομα που την αντιμετωπίζουν καθημερινά είναι πολύ σημαντικό και μπορεί να συμβάλει θετικά στην θεραπεία και αποδοχή τους από την κοινωνία ως ισότιμα μέλη. Το να ενθαρρύνεις, όμως, αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές και να πλαισιώνεις μια «νοοτροπία» γενικευμένης θλίψης, εκλογικεύοντας τα ψυχικά προβλήματα είναι κάτι άλλο.
Συχνά, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα ΜΜΕ απεικονίζουν την ψυχική ασθένεια στερεοτυπικά, συνδέοντας την με την βία και την παράνοια (ως μοναδικές εκφάνσεις της) την ίδια στιγμή που πολλά άτομα αντιμετωπίζουν σοβαρά ψυχικά ζητήματα με απόλυτη εσωστρέφεια και αποφεύγουν να μιλούν ανοιχτά γι’αυτή ή να ζητήσουν βοήθεια. Η ψυχασθένεια ενοχοποιείται και το άτομο παγιδεύεται σε έναν φαύλο κύκλο τύψης και αδυναμίας να αντιδράσει, με αποτέλεσμα να ντρέπεται.
Εδώ έρχεται να πάρει θέση το Tumblr, μια πλατφόρμα για μπλογκ, όπου κυριολεκτικά ο καθένας μπορεί να «ποστάρει» για ό,τι τον ενδιαφέρει, αποκτώντας σταδιακά πολλούς “ακόλουθους”. Ενώ πρόκειται για ένα μέσο που δίνει φωνή στα άτομα του «περιθωρίου» ή μάλλον σε διάφορες κοινωνικές ομάδες που ζουν άνισα ανάμεσα μας, όσον αφορά το ζήτημα της ψυχικής ασθένειας οι απόψεις διίστανται.
Για κάποιους, η πλατφόρμα αποτελεί ένα “safe space” για να μοιραστούν κοινές εμπειρίες και ενίοτε λειτουργεί ως τέτοια. Ωστόσο, πόσο “safe” είναι να μοιράζεσαι τις αυτοκτονικές σου τάσεις με εικόνες σε παστέλ αποχρώσεις, λουλουδάκια και στίχους της Lana del Rey για ξεκάρφωμα;
Η «κουλτούρα», κυρίως των εφήβων, που εκφράζει την θλιβερή πραγματικότητα της ψυχικής ασθένειας ακόμα και μέσα από “memes” έχει γίνει μηχανισμός αντιμετώπισης σε ένα περιβάλλον τελείως διαφορετικό από την καθημερινή ζωή. Δεν πρόκειται για «υγιείς» μηχανισμούς άμυνας αλλά για απειλή αυτών. Διασαφηνίζουν την πολυπλοκότητα της ψυχικής ασθένειας και απέχουν πολύ από το πραγματικό «χάος».
Εικόνες με χαρακιές και χάπια, αναρτήσεις κειμένων που περιγράφουν κάποια αυτοκαταστροφική επιθυμία ή το πως επιχείρησαν να δώσουν τέλος στην ζωή τους είναι μάλλον αντικείμενα προβληματισμού παρά απλά μια προσωπική έκφραση. Ένα τέτοιο “post” είναι πολύ πιθανό να ωθήσει ένα ψυχολογικά καταρρακωμένο άτομο ή και τον ίδιο που το αναρτά σε χειρότερες σκέψεις και πράξεις.
Καθώς όμως τα “reblogs” και οι “followers” αυξάνονται με χιλιάδες “notes”, τα μπλόγκ αυτά αποκτούν ταυτότητα, αισθητική και υποστήριξη, όχι όμως ως προς αυτό που βιώνουν τα άτομα, αφού όσο και αν υπάρχουν παρόμοιες εμπειρίες, οι ίδιοι δεν βρίσκονται σε πραγματικό χώρο παρά μόνο στο διαδικτυακό, όπου όλα είναι ουδέτερα και κανείς δεν μπορεί να βοηθήσει άμεσα τον άλλο. Η υποστήριξη αφορά κυρίως στο υλικό που μοιράζονται μεταξύ τους και στο κατά πόσο ταυτίζονται, χωρίς ουσιαστικές λύσεις.
Υπάρχουν πολλοί λόγοι και τρόποι που βιώνει κάποιος μια ψυχική ασθένεια και αυτοί θα πρέπει να είναι απόλυτα σεβαστοί. Αυτό που χρειάζεται είναι μια υπεύθυνη προσέγγιση που θα προωθεί την (δια)προσωπική συζήτηση ως θεραπευτική μέθοδο και όχι ένας σωρός «φιλό-καταθλιπτικών» αναρτήσεων ως υποκατάστατα άμυνας και αποδοχής του προβλήματος.
Προφανώς στον «πολιτισμό» του Tumblr, ενός ακόμη μέσου κοινωνικής δικτύωσης, όλα αυτά φαντάζουν υπερβολικά (αφού ο καθένας νομίζει ότι κάνει μάλλον την «πλάκα» του εκεί μέσα), αλλά οι συνέπειες τους μπορεί να είναι πολύ πιο ολέθριες από ό,τι νομίζουμε για την ψυχοσύνθεση ενός ατόμου που βρίσκει διαφυγή σε αυτό και καταλήγει απομονωμένος από τον υπόλοιπο κόσμο.
Αυτό που έχουμε ανάγκη είναι πραγματικά και όχι δυνητικά “safe spaces”, όπου τα άτομα δεν θα αποκλείονται και δεν θα βιώνουν διακρίσεις, η ψυχική διαταραχή δεν θα είναι ένοχο μυστικό ούτε θα υποβιβάζεται σε μια τυποποιημένη μορφή στο όνομα κάποιας δημοφιλούς αισθητικής. Τίποτα δεν θα ρομαντικοποιείται. Το ν’ αντιμετωπίζεις μια ψυχική ασθένεια είναι κάτι πολύ δύσκολο που επηρεάζει πολλές πτυχές της ζωής σου και συνεπώς όχι και τόσο “cool” όσο φαίνεται στο Tumblr.
