Φωτογραφία: Γεράσιμος Δομένικος / FOSPHOTOS
Πολλά τα top 10 που κυκλοφορούν σε blogs και sites και έντυπα κι εφημερίδες και βέβαια στα social media, τόσα πολλά μάλιστα που θα μπορούσε κανείς ακόμα και top 10 των top δεκάδων να βγάλει. Κι επειδή μια επιπλέον λίστα δεν έβλαψε ποτέ κανέναν, στην Popaganda αποφασίσαμε να δοκιμάσουμε μια κατάτι διαφορετική προσέγγιση, αλαφρώνοντας τις λίστες απ’ την υποκειμενικότητα των προσωπικών επιλογών και μπολιάζοντάς τες με λίγο απ’ το έξτρα κύρος που φέρνει η ελιτίστικη πινελιά.
Για να φτιάξουμε τη μία λίστα που θα κυβερνήσει όλες τις υπόλοιπες, συγκεντρώσαμε τις επιλογές των κριτικών κινηματογράφου των ηγετικών τίτλων της κάθε έκφανσης του media-κού τοπίου: ο Χρήστος Μήτσης, επικεφαλής κριτικός του Αθηνοράματος, εκπροσωπεί την εβδομαδιαία μάχη με τις ταινίες, ο Θοδωρής Κουτσογιαννόπουλος από την Lifo δίνει το στίγμα των free press, ο Ορέστης Ανδρεαδάκης, διευθυντής του περιοδικού ΣΙΝΕΜΑ, καταθέτει την εποπτική ματιά του περιοδικού Τύπου, κι ο Ηλίας “Cinemad” Φραγκούλης, ιθύνων νους του freecinema.gr, μπριζώνει τα αποτελέσματα εκπροσωπώντας τα ηλεκτρονικά Μέσα. Της προσκολλήσεως, ο Ιωσήφ Πρωϊμάκης προσθέτει την πινελιά του φεστιβαλικού γυρολόγου της Popaganda.
Επειδή όμως οι λίστες από μόνες τους είναι ένα πράγμα που προσιδιάζει περισσότερο σε λογιστές παρά σε κριτικούς, ζητήσαμε απ’ τον καθ’ έναν τους να μάς διευρύνει τους ορίζοντες, επιλέγοντας και προτείνοντας από έναν κορυφαίο τίτλο, σε μια outsider κατηγορία της δικής του επιλογής.
Τα αποτελέσματα: μια αδιαμφισβήτητη Top 5 λίστα που συγκεντρώνει τις κοινές επιλογές όλων τους, μια πεντάδα από ταινίες που όλοι ξεχώρισαν ακριβώς επειδή δεν χώρεσαν στα συμβατικά μέτρα μιας «λίστας της χρονιάς», και βέβαια οι πέντε προσωπικές τους δεκάδες, για να πάρετε μια ιδέα με ποιανών τα χνώτα ταιριάζετε περισσότερο. Τι καλύτερος τρόπος για να αποχαιρετίσουμε μια εξαιρετική κινηματογραφική χρονιά;
Ι. Το Απόλυτο Top 5
Ο Αστακός / The Lobster, του Γιώργου Λάνθιμου IIIII
Son of Saul / Ο Γιος του Σαούλ, του Laszlo Nemes IIII
Inside Out / Τα Μυαλά που Κουβαλάς, των Pete Docter, Ronnie del Carmen IIII
Star Wars, του JJ Abrams III
Whiplash, του Damien Chazelle IΙI
Ξεκάθαρα η ταινία της χρονιάς, τουλάχιστον για την ελληνική σκηνή, το The Lobster / O Αστακός του Γιώργου Λάνθιμου είναι o μόνος τίτλος που εμφανίστηκε στις λίστες και των πέντε κριτικών, κι ήρθε δικαιωματικά να καθήσει στην κορυφή του Aπόλυτου Top 5, που στις υπόλοιπες θέσεις του έχει κάτι για όλους: Δεν πρέπει να έχουν υπάρξει πιο διαμετρικά αντίθετες ταινίες σε μια χρονιά, στο φάσμα feelgood-feelbad επίγευσης, απ’ τα Inside Out / Τα Μυαλά που Κουβαλάς και Son of Saul / Ο Γιος του Σαούλ, που κλείδωσαν τη δεύτερη και τρίτη θέση της πεντάδας, με ψήφους εμπιστοσύνης από τέσσερις κριτικούς. Παράλληλα, δυο διαφορετικά άκρα καλύπτουν το low budget ανεξάρτητο Whiplash / Χωρίς Μέτρο, που είδαμε στην Ελλάδα λίγο μετά την οσκαρική του κούρσα, και το μεγαθήριο των εκατομμυρίων που είναι το Star Wars: The Force Awakens, και το οποίο έχει ήδη τσακίσει τα ταμεία παγκοσμίως, οδεύοντας προς τη δική του οσκαρική δοκιμασία. Όσκαρ ή όχι, μια θέση στις πέντε καλύτερες ταινίες της χρονιάς κέρδισαν και τα δύο, με τρεις ψήφους προτίμησης από τους πέντε κριτικούς.
ΙΙ. Τα 5 Outsider της Χρονιάς
Καλύτερη Ταινία Χωρίς Διανομή: The Duke of Burgundy, του Peter Strickland
Οδύσσειες του μυαλού γεννημένες από καταπιεσμένα, απόκρυφα πάθη, οι ταινίες του Peter Strickland διαθέτουν μια βαθύτερη γοητεία από αυτήν που, σε πρώτο επίπεδο, κουβαλούν αυτάρεσκα οι κομψές εικόνες του. Χρώματα, καδραρίσματα, βλέμματα, μουσικές, και κυρίως ήχοι (στο Βερολίνο κέρδισε το Βραβείο Καλλιτεχνικής Επίτευξης για τον ήχο της Katalin Varga / H Εκδίκηση της Καταλίν Βάργκα (2009), στο Berberian Sound Studio (2012) ήρωάς του είναι ένας ηχολήπτης, ενώ για το The Duke of Burgundy (2014) οι Cat’s Eyes απέσπασαν το βραβείο μουσικής της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου) συνδυάζονται μοναδικά, και μετατρέπουν τις αγωνιώδεις ιστορίες του 42χρονου Βρετανού σε αλλόκοτους υπαρξιακούς εφιάλτες, βγαλμένους από τα όνειρα του David Lynch, του Mario Bava, του Luis Bunuel… Αν προσθέσετε και τον Tinto Brass (ναι, τον Tinto – glossy ματάκια – Brass) έχετε μπροστά σας το The Duke of Burgundy, την ιστορία δυο λεσβιών εντομολόγων, που ζουν σε μια απομονωμένη ευρωπαϊκή έπαυλη, και μαζί μια πρωτότυπη μελέτη της σεξουαλικότητας, των ερωτικών σχέσεων εξουσίας, της διαμάχης φυσικών νόμων και ανθρώπινων επιθυμιών, αλλά και των ίδιων των μηχανισμών της κινηματογραφικής αναπαράστασης, σκηνοθετημένη όχι σαν arty ψυχολογικό δράμα, μα σαν soft core ερωτικό θρίλερ των 70s! – Χρήστος Μήτσης, Αθηνόραμα
Καλύτερο Μουσικό Ντοκιμαντέρ: Ο Φίλος μου ο Larry Gus, του Βασίλη Κατσούπη
Ο Φίλος μου ο Larry Gus του Βασίλη Κατσούπη είναι το αγαπημένο μου μουσικό ντοκιμαντέρ του 2015. Το μουσικό ντοκιμαντέρ δεν είναι το πιο δημοφιλές κινηματογραφικό είδος, στις Νύχτες Πρεμιέρας όμως το λατρεύουμε και κατά κάποιο τρόπο έχει γίνει ένα σήμα κατατεθέν του φεστιβάλ μας. Εκεί (τον περασμένο Σεπτέμβριο) έκανε και την πρεμιέρα του Ο Φίλος μου ο Larry Gas. Το αγάπησα από την πρώτη στιγμή που το είδα, καταρχάς διότι δεν μοιάζει με κανένα άλλο. Είναι τολμηρό, αυθεντικό και συγκινητικό. Ακολουθεί την πορεία του μουσικού Larry Gas (Παναγιώτης Μελίδης) από την Βέροια στην διεθνή επιτυχία, και τον αναδεικνύει ως έναν εξαιρετικό μουσικό, αλλά και κινηματογραφικό, χαρακτήρα, αποκαλύπτοντας απρόσμενα μυστικά της προσωπικότητάς του. Αυτό που βλέπουμε στην ταινία δεν είναι ένα απλό πορτραίτο κάποιου μουσικού, αλλά η ίδια η περιπέτεια της έμπνευσης, του πάθους και της τρέλας που έχουν οι γνήσιοι μουσικοί. – Ορέστης Ανδρεαδάκης, ΣΙΝΕΜΑ
Καλύτερη Ταινία που Μίλησε Ελληνικά: Ένας Άλλος Κόσμος, του Χριστόφορου Παπακαλιάτη
Εμείς, οι κριτικοί, είδαμε πολλά εγχώρια «φρούτα» μέσα στο 2015, εσείς από την άλλη… όχι, διότι ακόμη κι αν χτυπηθούμε κάτω (και κάνουμε και ασκήσεις ρυθμικής γυμναστικής, να σου πω…) για μια καλή ταινία που ομιλεί την ελληνική, οι θεατές θα εξακολουθούν να μην περνούν ούτε απ’ έξω ή, στην καλύτερη περίπτωση, θα κόψουν 15.000 εισιτήρια και θα λέμε πως εμφανίστηκε το μέγα blockbuster της χρονιάς! Φαντάσου, λοιπόν, το σοκ της διαπίστωσης ότι η καλύτερη ελληνική ταινία της χρονιάς όχι μόνο έχει ξεπεράσει ήδη τα 300.000 εισιτήρια, όχι μόνο βαράει στομάχια, καρδιές και συνειδήσεις σαν σάκους του μποξ με θεματολογία απολύτως σημερινή, όχι μόνο βγάζει τον κόσμο από τις αίθουσες με λυγμούς και κάπως πιο συνειδητοποιημένο για την κρίση των ημερών (στην Ευρώπη, γενικότερα), αλλά υπογράφεται και από τον… Χριστόφορο Παπακαλιάτη! Εάν δεν επιμένεις να το «παίζεις» διαφορετικός, εάν ξεπεράσεις τον κυνισμό της «ανώτερης» φυλής σου κι αν κάτι μέσα σου θέλει ακόμη να υποστηρίξει την ελληνική παραγωγή που τολμά πέρα από «παραξενιές», ουζάδικα και Κλέαρχους, δες το Ένας Άλλος Κόσμος. Δεν είναι ανάγκη να σε πείσει. Απλά, δες το. Επειδή στη ζωή κάποιοι άνθρωποι μπορούν και γίνονται καλύτεροι. Μαζί τους και το ελληνικό σινεμά, ελπίζω. – Ηλίας Φραγκούλης, freecinema.gr
Καλύτερο Κινηματογραφικό Είδος της Χρονιάς: Τα Χρυσά Κινούμενα Σχέδια
Δεν το έχουμε συνειδητοποιήσει εντελώς, αλλά προφανώς διανύουμε τον “χρυσό αιώνα” των κινουμένων σχεδίων. Με την έκρηξη της ψηφιακής τεχνολογίας, όχι μόνο ευνοήθηκαν οι μεγάλες παραγωγές, που μπορούν πλέον να υλοποιήσουν ό,τι βάζουν στο μυαλό τους, αλλά ευαισθητοποιήθηκαν και οι πιο χειροποίητες απόπειρες, με αποχρώσεις που χωνεύουν όλη την κουλτούρα του animation: από την Αμερική ως την Ιαπωνία, με ενδιάμεσους σταθμούς τους τοπικούς θρύλους, από την προφορική παράδοση ως την λογοτεχνία. Τα Μυαλά που Κουβαλάς, του Pete Docter είναι, σε όλα τα επίπεδα, ένα θαύμα, που σώζει την φθίνουσα τιμή της ιστορικά αξιότιμης Pixar, μετά από διάφορα sequels και την αναγκαστική δημιουργική κάμψη που νιώσαμε όλοι. Την ίδια ώρα, στο Song of the Sea ο Tomm Moore συνεχίζει το παραδοσιακό κινούμενο σχέδιο του The Secret of the Kells, με ακόμη πιο εντυπωσιακά χρώματα, υπέροχη μουσική, σε ένα “ταπεινό” ιρλανδέζικο παραμύθι σπάνιας υφής και ευαισθησίας. Οι επιρροές του από τον δάσκαλο Hayao Miyazaki είναι εμφανείς, αλλά φαντάζεστε πόσο πιο παρούσες είναι στο Tale of Princess Kaguya του Isao Takahata: Tαινία τόσο μαγευτική όσο και το Song of the Sea, είναι ντροπή που το περασμένο Όσκαρ παίχτηκε ουσιαστικά ανάμεσα σε δύο σαφώς κατώτερες αμερικάνικες, με νικήτρια το Big Hero 6 — ευχάριστη, ελαφρώς ηρωική, τίποτε παραπάνω. Ο Μικρός Πρίγκηπας, από την άλλη, σε σκηνοθεσία Mark Osborne, ορθότατα προσθέτει έξτρα υλικό στην πασίγνωστη αλλά λιανή νουβέλα του Saint-Exupery, και γίνεται μια χορταστική περιπέτεια απόδρασης στο όνειρο, στο άπιαστο, με πολύπλοκες διαδρομές και πάντα στρωτή αφήγηση. Σαν να μην έφταναν αυτά, ο ανίκητος Charlie Kaufman, μαζί με τον Duke Johnson, έκαναν τη μεγάλη έκπληξη στο φεστιβάλ Βενετίας με ένα ενήλικο animation, το Anomalisa, που συγκεράζει μοναξιά, μελαγχολία, χαμηλή αυτοπεποίθηση, ένα σουρεαλιστικό εύρημα ανάλογο του Being John Malkovich, και μια εφιαλτική πλοκή, σε ένα από τα αριστουργήματα της χρονιάς, που ελπίζω να δούμε σύντομα και στην Ελλάδα. – Θοδωρής Κουτσογιαννόπουλος, LiFO
Καλύτερα Genre Ντεμπούτα Που (Μάλλον) Δεν θα Δεις Ποτέ: Blind Sun της Joyce Nashawati και Classroom 6 του Jonas Odenheimer
Υπάρχουν εκείνες οι φορές που το μόνο που θέλεις να δεις να απλώνεται σε οθόνη μπροστά σου, είναι κάτι που να σε αγκαλιάζει με οικειότητα, χρησιμοποιώντας μοτίβα που ξέρεις, που έχεις φάει με το κουταλάκι, που όσο κι αν σ’ έχουν κουράσει όσοι τα έχουν μεταχειριστεί αποτυχημένα, τα ίδια τα αφηγηματικά κολπάκια εξακολουθούν να σε έχουν δεμένο με μάγια. Το Classroom 6, το τρομοντεμπούτο του Jonas Odenheimer, είναι μια καραμπινάτη τέτοια περίπτωση κινηματογράφου είδους, όπου ο πρωτοεμφανιζόμενος σκηνοθέτης χρησιμοποιεί τα τερτίπια του found-footage τρόμου, μεταφέροντας το Blair Witch Project στη στοιχειωμένη αίθουσα ενός επαρχιακού σχολείου κάπου στα βάθη της αμερικανικής βλαχιάς. Αυτή τη βλαχιά και την μικροαστική δεισιδαιμονία της αποφασίζει να κανιβαλίσει φιλόδοξη νεαρή δημοσιογράφος, η οποία καταλήγει να ξεκοκαλίζεται από μια πολύ πιο υπαρκτή εκδοχή του μεταφυσικού απ’ όσο είχε υπολογίσει, σ’ ένα σφιχτό θρίλερ χαμηλών φιλοδοξιών αλλά υψηλών αποτελεσμάτων, που θα σου προκαλέσουν αρκετά σαλτοκοπίδια στον καναπέ σου, για να αποζημιώσουν τον κόπο σου να εντοπίσεις την ταινία. Την οποία πιθανότατα θα βρεις πιο εύκολα απ’ ότι το Blind Sun / Καύσωνας της Joyce Nashawati, ένα άκρως απορροφητικό παιχνίδισμα με τους μηχανισμούς του μετα-Αποκαλυπτικού ψυχολογικού θρίλερ, στην ατμόσφαιρα του οποίου η πρωτοεμφανιζόμενη σκηνοθέτις (που κέρδισε το βραβείο FIPRESCI στο περασμένο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης) στήνει έναν ολόδικό της κινηματογραφικό κόσμο, βουτηγμένο στην παράνοια και ηλεκτρισμένο με την κοινωνική καταστροφή που περιμένει να συμβεί. Μια μεστή, εύστοχη και πολυεπίπεδη κρυστάλινη αλληγορία για το τρίγωνο των εξουσιών (πολιτική ηγεσία – πολυεθνικά κονγκλομεράτα – κρατική καταστολή) και το παιχνίδι του λαϊκού διχασμού δια της καταπίεσης, το Blind Sun, είναι ακριβώς αυτό που ψάχνεις σε μια ταινία είδους, κι είναι ακριβώς το είδος της ταινίας που αξίζει να ψάξεις. Ξέρεις, στα γνωστά ψαχτήρια. – Ιωσήφ Πρωϊμάκης, Popaganda.gr
Στην επόμενη σελίδα: Δείτε αναλυτικά το top 10 του κάθε σινεκριτικού
