«Η πρώτη σκηνή του John McClane στο Die Hard δείχνει το αριστερό του χέρι να σφίγγει με δύναμη το μπράτσο του καθίσματος, καθώς το αεροπλάνο προσγειώνεται στο αεροδρόμιο του Los Angeles. Βλέπουμε ότι φοράει βέρα. Ο διπλανός του συνεπιβάτης του δίνει μια ασυνήθιστη συμβουλή για να αντιμετωπίζει το φόβο των πτήσεων: μόλις καθίσει, να βγάζει παπούτσια και κάλτσες και να κάνει «γροθιές» με τα δάχτυλα των ποδιών του. Μετά, σηκώνεται για να φτάσει το ντουλαπάκι των χειραποσκευών, αποκαλύπτοντας ένα όπλο μέσα σε θήκη στη μέση του.» Ο Skott Tobias της Guardian αναπολεί τις πρώτες στιγμές της ταινίας για να συνεχίσει με τον αφορισμό του.
Όλα αυτά είναι γνωστά πράγματα. Αλλά είναι και ένα εξαιρετικό παράδειγμα γιατί το Die Hard παραμένει η μεγαλύτερη αμερικανική ταινία δράσης από τότε που κυκλοφόρησε πριν από 30 χρόνια.
Σκεφτείτε όλα όσα έστησε ο σκηνοθέτης John McTiernan και οι σεναριογράφοι του Jeb Stuart και Steven E de Souza σε αυτή τη σύντομη σκηνή. Αν και ο Bruce Willis παίζει τον McClane ως τον σύγχρονο αμερικανό καουμπόη, τον Roy Rogers με άποψη, οι κινηματογραφιστές επιλέγουν να τονίσουν πρώτα το πόσο ευάλωτος είναι. Ο φόβος του για τις πτήσεις μας προετοιμάζει για τα χτυπήματα και τις μώλωπες που θα υπομείνει όλη τη νύχτα, όταν μια φάλαγγα τρομοκρατών καταλαμβάνει ένα Χριστουγεννιάτικο πάρτι στο Nakatomi Plaza.
Η πιο σημαντική ποιότητα του McClane δεν είναι η σκληράδα του, αλλά η ανθρώπινη-από-σάρκα-και-αίμα-διάστασή του, κάτι που αδυνατούν να πετύχουν τα περισσότερα σίκουελ της ταινίας. Η συμβουλή που παίρνει από τον συνεπιβάτη του, του δίνει έναν λόγο να είναι ξυπόλητος σε όλη τη δοκιμασία, συμπεριλαμβανομένης μιας σκηνής όπου οι κακοί πυροβολούν ένα τζάμι για να τραυματίσουν τα γυμνά του πόδια. Το όπλο τον καθιστά έναν από τους καλύτερους της Νέας Υόρκης και το δαχτυλίδι υποδηλώνει τη δέσμευση του στο γάμο του, κάτι που η σύζυγός του Holly (Bonnie Bedelia), όπως σύντομα μαθαίνουμε, δεν συμμερίζεται.
Δεν υπάρχει χαμένη στιγμή στο Die Hard, δεν υπάρχει στιγμή που να δημιουργεί σύγχυση στο κοινό για το ποιος είναι ποιός, ή τί συμβαίνει, ή που τοποθετούνται οι χαρακτήρες ο ένας σε σχέση με τον άλλον. Μπορεί αυτό να φαίνεται σαν το απλούστερο, πιο κοινότυπο κομμάτι μιας ταινίας, αλλά πρέπει να είναι το πιο δύσκολο, μια και η συντριπτική πλειοψηφία των κινηματογραφιστών δράσης, ακόμη και των πιο καλών, δεν το καταφέρνουν πλήρως.
Το σενάριο των Stuart και De Souza είναι ένα άψογα επεξεργασμένο παζλ με χιλιάδες μικροσκοπικά κομμάτια. Το Die Hard έχει τουλάχιστον πέντε βασικούς κακούς, ξεδιπλώνεται σε πολλαπλά επίπεδα δράσης, και καταγράφει πλήρως το περίπλοκο σχέδιο του Gruber να κλέψει 640 εκατομμύρια δολάρια σε διαπραγματεύσιμα ανώνυμα ομόλογα (δεν είναι απλός κλέφτης, είναι ένας εξαίρετος κλέφτης) και τις αυτοσχέδιες προσπάθειες του McClane να τον σταματήσει. «Πάντα μου άρεσε ο μοντελισμός όταν ήμουν παιδί», λέει ο Gruber σε ένα σημείο, με τα σχολαστικά μπερδεμένα αγγλικά ενός Γερμανού. «Η ακρίβεια,η προσοχή σε κάθε δυνατή λεπτομέρεια»”. Εδώ περιαυτολογούν οι σεναριογράφοι!
Στη δεκαετία που ακολούθησε, το Die Hard έγινε το πρότυπο της σύγχρονης ταινίας δράσης, όπου το “Die Hard σε ένα …” θα γίνει το δικό του υποείδος: Die Hard σε ένα λεωφορείο (Speed), Die Hard σε ένα πλοίο (Speed 2: Cruise Control, Under Siege), Die Hard σε ένα αεροπλάνο (Passenger 57, Εκτελεστική απόφαση), Die Hard σε ένα φορτηγάκι παγωτού που πρέπει να παραμείνει κάτω από 50 βαθμούς Φαρενάιτ (Chill Factor).
Η εμβληματική τοποθεσία, ο καθημερινός ήρωας, ο φανταχτερός τρομοκράτης – μερικές ταινίες αντέγραψαν σωστά ένα-δυο στοιχεία της συνταγής, άλλες έμοιαζαν με ξεθωριασμένες φωτοτυπίες, αλλά καμία δεν ήταν ικανοποιητικά ολοκληρωμένη. Από τη στιγμή που ο Michael Bay έκανε το The Rock – Die Hard στο Alcatraz – η γλώσσα των ταινιών δράσης άρχισε να μετατοπίζεται σε μια πιο καταιγιστική παράθεση εικόνων, μια αίσθηση χωρίς πλαίσιο. Και η άνοδος του CGI (Computer Generated Imagery) από το Matrix και μετά, με τις απεριόριστες δυνατότητες που παρέχει, έκανε στη δράση στο Die Hard να μοιάζει ακόμα περισσότερο παρελθόν. (Η εξέλιξη – ή η επιδείνωση – του είδους μπορεί να εντοπιστεί στα σίκουελ του Die Hard, τα οποία τελικά μετατρέπουν τον McClane σε υπερήρωα χωρίς τη μπέρτα και το spandex).
Είναι παράξενο να σκεφτόμαστε το Die Hard ως ένα παλιό κλασικό, αλλά έχουν περάσει 30 χρόνια από τότε που βγήκε στις αίθουσες, το καλοκαίρι του 1988 και κυριάρχησε όλη την υπόλοιπη χρονιά. Για να το βάλουμε σε προοπτική, το Vertigo του Alfred Hitchcock, το Touch of Evil του Orson Welles και το Hidden Fortress του Akira Kurosawa κυκλοφόρησαν 30 χρόνια πριν από το Die Hard, και η απόσταση μεταξύ των εποχών μοιάζει ακόμα πιο βαθιά. (Στο Die Hard υπάρχει ένα αστείο πάνω στο θέμα, όταν δύο τύποι του FBI κάνουν κύκλους γύρω από το κτίριο με το ελικόπτερο: «Ακριβώς όπως στη Saigon, ε, καλό;» «Ήμουν στο γυμνάσιο, βλάκα.”) Και όπως σε κάθε κλασσική ταινία, αν τη δεις πολλές φορές θα προσέξεις αναφορές και μικρά παιχνίδια του επαγγέλματος, όπως, απόδοση τιμών σε άλλες ταινίες (ο διευθυντής του ξενοδοχείου ονομάζεται Mr Ozu -σ.σ. Yasujirō Ozu, Ιάπωνας σκηνοθέτης- και «η έβδομη σφραγίδα» ανοίγει την κρύπτη) ή την άγρια παρωδία της live τηλεόρασης, όπου ένας μαϊντανός φλυαρεί για το βιβλίο του Τρομοκράτης Ομήρων, Όμηρος Τρομοκράτη: Μια Μελέτη της Δυαδικότητας.
Όλες οι ορίτζιναλ στιγμές και ατάκες παίζουν ακόμα: ο McClane να σέρνεται μέσα στον αεραγωγό ή να πηδάει από την οροφή με τη μάνικα δεμένη γύρω από τη μέση του, οι πονηρά διατυπωμένοι μονόλογοι του Alan Rickman: “Θα χρειαστούμε περισσότερους τύπους από το FBI, υποθέτω”, “Yippie ki-yay, motherfucker”. Το μάθημα του Die Hard, ωστόσο, είναι ότι οι μικρές, τυχαίες λεπτομέρειες είναι εξίσου σημαντικές – και συνήθως ακριβώς αυτό είναι που λείπει από τις ταινίες που προσπάθησαν να το μιμηθούν.
Πηγή: The Guardian
