Το Αλάτι της Γης (The Salt of the Earth) *****
Γαλλία, Βραζιλία, Ιταλία, 2014, Έγχρωμο
Σκηνοθεσία: Wim Wenders, Juliano Ribeiro Salgado
Πρωταγωνιστούν: Sebastião Salgado, Wim Wenders, Juliano Ribeiro Salgado
Διάρκεια: 110’
Το νέο ντοκιμαντέρ του Wim Wenders αφορά σε έναν από τους πιο ιδιαίτερους εραστές της εικόνας που έχουν περάσει από αυτόν τον κόσμο: τον φωτογράφο Sebastião Salgado. Μέσα από τις αφηγήσεις του ίδιου του φωτογράφου, του γιου του μα και του σκηνοθέτη, πραγματοποιείται μια αναδρομή στο έργο και τη ζωή του, μια ζωή που περιλαμβάνει διαρκή ταξίδια, την εξερεύνηση της ανθρώπινης δυστυχίας καθώς και την επανεύρεση της ευτυχίας στην ομορφιά του περιβάλλοντος. Το αποτέλεσμα, πέρα από στρωτό και εύληπτο (όπως οφείλει να είναι ένα καλό ντοκιμαντέρ), είναι μια εμπειρία υπνωτιστική, γαλήνια αλλά και βάρβαρη, που ξεπερνά την απλή ενημέρωση και καταφέρνει να αναχθεί σε ένα οπτικοακουστικό κομψοτέχνημα.
Για τους εραστές της φωτογραφίας, το όνομα Sebastião Salgado κατά πάσα πιθανότητα δεν αποτελεί ανεξερεύνητη γη, μα μια από τις πιο γνωστές «πρωτεύουσες» που έχουν απαρτίσει τον παγκόσμιο χάρτη του φωτογραφικού φακού. Ένας άνθρωπος που παράτησε την ασφάλεια της καριέρας του στα Οικονομικά και ταξίδεψε στα πέρατα της Γης για να απαθανατίσει τι σημαίνει κόσμος. Ένας άνθρωπος με οικολογικές ανησυχίες που δεν απέχει και πολύ από τον χαρακτηρισμό του χίπη σε σχέση με την προσκόλλησή του στη διάσωση του περιβάλλοντος και στη θεωρία του περί της βλαβερής φύσης του ανθρώπου. Όταν, όμως, άλλοι το παίζουν χίπηδες και το μόνο που κάνουν είναι να καίγονται από τις τζιβάνες τους, ακούγοντας groovy πράγματα και θάβοντας τις πολυεθνικές, αυτός ενεργοποιείται και προσπαθεί να κάνει τη διαφορά, ταυτόχρονα αφυπνίζοντας με τις καλλιτεχνικές του ευαισθησίες.
Ο μεγάλος Wim Wenders, σε συνεργασία με το γιο του Salgado, αποδίδει τον υπέρτατο φόρο τιμής, σε ένα ασπρόμαυρο ντοκιμαντέρ που όμως σου δημιουργεί την αίσθηση ότι έχει μέσα του όλα τα χρώματα του κόσμου. Αφήνει την πράα φωνή του φωτογράφου να αφηγηθεί τη ζωή του, να μιλήσει για το περιεχόμενο του opus του, δημιουργώντας ένα αποτέλεσμα ασύλληπτα ζωντανό, σε βαθμό που μπορεί κανείς να πιστέψει πως οι φωτογραφίες που προβάλλονται σε αυτήν την ταινία είναι ολοζώντανες και μπορούν να μιλήσουν στο θεατή. Αν και στην φόρμα του δεν απέχει πολύ από μια συρραφή φωτογραφιών και βίντεο που αφορούν στον ίδιο τον φωτογράφο με ηχητικό σχολιασμό του ίδιου, δεν μπορεί να χαρακτηριστεί στείρο, εγκυκλοπαιδικό, ενημερωτικό. Ο ήπιων τόνων ρυθμός του, σε συνδυασμό με τις ψυχικές διακυμάνσεις που προσφέρουν οι φωτογραφίες του Salgado, άλλοτε μεγαλειώδεις, άλλοτε αποκαρδιωτικές, άλλοτε τρομακτικές, μα πάντα αισθαντικές, καταλήγουν σε ένα μόρφωμα που περισσότερο βιώνεται παρά απλώς παρακολουθείται. Αν αυτός είναι ο σκοπός του, τότε δεν μπορώ να μην πω πως τον πετυχαίνει 100%.
Σε δεύτερο επίπεδο, αφήνει ως τέταρτο, υποσυνείδητο αφηγητή τη μουσική επένδυση της ταινίας, μια ατμοσφαιρική μουσική που ντύνει τα κρύα σώματα των φωτογραφιών και μοιάζει να πηγάζει από τα φυσικά τοπία που η ύστερη περίοδος του δημιουργού απαθανατίζει. Ίσως, μάλιστα, να ήταν προτιμότερο να χαρακτηρίσω την ταινία όχι με κινηματογραφικούς όρους, μα με μουσικούς: ambient. Και όχι απλά ένα είδος ambient, μα σχεδόν όλα τα υποϊδιώματα του συγκεκριμένου ήχου, από τις industrial/dark ambient στιγμές των φλεγόμενων πετρελαιοπηγών μέχρι τις ethereal ambient στιγμές των Γκαλαπάγκος, δια μέσω της Dead Can Dance υπερβατικής Κηδείας των πτωμάτων στη Ρουάντα.
Αν και στα ντοκιμαντέρ αποφεύγω να βάζω βαθμούς, η καλλιτεχνική ρίζα, μαζί με την ενημέρωση που παρέχει αυτό εδώ το πόνημα το μετατρέπουν σε μια «κανονική» ταινία. Και πιστέψτε με όταν σας λέω πως δεν είχα ιδέα ποιος ήταν ο Sebastião Salgado μέχρι που άκουσα γι’ αυτήν εδώ την ταινία. Κι αν ο Ιωσήφ Πρωιμάκης μίλησε περί αστοχίας της τελευταίας «κανονικής» ταινίας του Wenders, τουλάχιστον έχουμε αυτό εδώ να μας υπενθυμίζει γιατί δεν πρέπει να αυτοσυνταξιοδοτηθεί ακόμη.
Το Τραγούδι του Φοίνικα (Phoenix) *****
Γερμανία, Πολωνία, 2014, Έγχρωμο
Σκηνοθεσία: Christian Petzold
Πρωταγωνιστούν: Nina Hoss, Ronald Zehrfeld, Nina Kunzendorf
Διάρκεια: 98’
Αφού επέζησε του Ολοκαυτώματος με φρικτές πληγές, η Nelly επιστρέφει στο Βερολίνο και υφίσταται χειρουργική ανάπλαση στο πρόσωπό της. Στα συντρίμμια της πατρίδας της, αγνώριστη εμφανισιακά, αναζητά το χαμένο της σύζυγο. Όταν τελικά τον βρίσκει, εκείνος αναμενόμενα δεν την αναγνωρίζει, αλλά της προτείνει να υποδυθεί την «εκλίπουσα» γυναίκα του, προκειμένου να διεκδικήσουν την περιουσία της. Εκείνη θα δεχθεί, μα όσο περνά ο καιρός, μυστικά θα αρχίσουν να αποκαλύπτονται. Τυπικό παράδειγμα ταινίας που ο δημιουργός πρώτα σκέφτηκε το (στιλάτο) τέλος και κατόπιν θέλησε να γράψει την υπόλοιπη ταινία. Κατάληξη; Ένα μετέωρο σενάριο, γεμάτο μελόδραμα, μερικά ωραία βομβαρδισμένα σκηνικά με μια εσάνς γοητευτικής παρακμής και πληκτικό ρυθμό. Σε καμία περίπτωση τόσο ενδιαφέρον όσο η κεντρική του ιδέα.
Στην επόμενη σελίδα: The November Man / Insurgent / Η Αρχαιολόγος / Shaun the Sheep Movie
