«Εμφύλιες» αντιπαραθέσεις, δικαστικές διενέξεις, απεργιακές κινητοποιήσεις, παραιτήσεις, αποπομπές διευθυντών, εισαγγελικοί έλεγχοι, συλλήψεις για χρέη στο Δημόσιο, ανώνυμες υβριστικές επιστολές, πλαστογραφημένες υπογραφές, στάσεις πληρωμών. Τρεις πρώην καλλιτεχνικοί διευθυντές του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδας, ο Βασίλης Παπαβασιλείου, ο Νικήτας Τσακίρογλου και ο Διαγόρας Χρονόπουλος, με αφορμή το νέο αδιέξοδο στον κορυφαίο θεατρικό θεσμό, εξηγούν στην Popaganda τα αίτια της διαχρονικής -κι ανίατης- κακοδαιμονία του.
Μα τι συμβαίνει στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδας; Δεν χρειάζεται να είσαι Θεσσαλονικεύς ούτε καν συνδικαλιστής του θεάτρου για να αντιληφθείς ότι κάτι πηγαίνει στραβά στον κορυφαίο θεσμό και να θέσεις το απλό και εντελώς προφανές ερώτημα «ποιος φταίει;».
Ο κατάλογος των πιθανών παθογενειών που μπορεί να συνθέσει κανείς είναι ατελείωτος. Μικροφιλοδοξίες και διενέξεις, με «χρώμα» εντοπιότητας. Έριδες μεταξύ διευθυντή και Δ.Σ. Συγκρούσεις με αδιάλλακτα συνδικαλιστικά όργανα. Κακοδιαχείριση. Χρέη «κληρονομημένα», απ’ τον εξ αγχιστείας αποτυχημένο συγγενή που λέγεται Όπερα της Θεσσαλονίκης. Πανάκριβα ενοίκια. Περικοπή της τακτικής κρατικής επιχορήγησης. Καθυστέρηση στην εκταμίευσής της….
Ο νυν καλλιτεχνικός διευθυντής Γιάννης Βούρος (ανέλαβε το 2013) όχι μόνο συνελήφθη για χρέη προς το Δημόσιο, που παρέλαβε από τον προκάτοχό του Σωτήρη Χατζάκη, αλλά, βρισκόμενος αντιμέτωπος και με τη σκληρή πραγματικότητα της στάσης πληρωμών (ενός μηνός για την ώρα), έθεσε την παραίτησή του στη διάθεση του υπουργού Πολιτισμού, χωρίς όμως να γίνει αποδεκτή. Ήταν αναμενόμενες οι στάσεις εργασίας που έγιναν από τα σωματεία και τις συλλογικότητες των εργαζομένων του Κρατικού. Μετά τη ρητή δέσμευση του Υπουργείου ότι θα πληρωθούν τον οφειλόμενο μισθό με έκτακτη εισφορά σε δυο ημέρες (στις 19 του μήνα) υπαναχωρούν και αναστέλλουν τις κινητοποιήσεις. Μέχρι πότε όμως; Όλοι ξέρουν (ακόμη και οι θίασοι του Μιχαήλ Μαρμαρινού και του Γιάννη Λεοντάρη που κάνουν φουλ πρόβες για τις επικείμενες πρεμιέρες της «Αυτοκρατορίας» του Βέλτσου και του «Δον Κιχώτη» του Μπουλγκάκοφ) ότι το μέλλον είναι άδηλο κι η έκτακτη εισφορά απλώς ημίμετρο, στιγμιαίο χάπι, αν όχι placebo για πόνο χρόνιο. Δεν θα αργήσει το ΚΘΒΕ να ξαναβρεθεί αντιμέτωπο με μια νέα στάση πληρωμών. Ποιος, εντέλει, φταίει;
Ο Βασίλης Παπαβασιλείου θεωρεί ότι το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος μπορεί να έχει μέλλον μόνο στην περίπτωση που καταργηθούν δυο «επαγγέλματα»: «Θεσσαλονικεύς και πολιτικός προστάτης των Θεσσαλονικέων», διαπιστώνει σαρκαστικά ο διανοούμενος των σκηνοθετών μας, που διετέλεσε διευθυντής στην «ηλεκτρική καρέκλα» από το 1994 ως το 1998. «Ιστορίες μικρών χωριών ιστορίες,ιστορίες μεγάλης κακίας», προσθέτει με νόημα.
«Το Κρατικό Θέατρο είναι ένα πολύ μεγάλο ρούχο για να μπορεί να το φοράει το φτωχοποιημένο ελληνικό δημόσιο», επισημαίνει ο Νικήτας Τσακίρογλου, καλλιτεχνικός διευθυντής του από το 2004 ως το 2009, ο οποίος αποχώρησε υπό δυσμενέστατες συνθήκες, μέσα από μεγάλες αντιπαραθέσεις. Ο τότε υπουργός Πολιτισμού, και νυν πρωθυπουργός, Αντώνης Σαμαράς, ζήτησε την παραίτησή του για τον «διευκολύνει».
Όταν μιλάει για «μεγάλο ρούχο» ο πρωταγωνιστής αναφέρεται στον μαξιμαλισμό των σκηνών:«Όταν ξεκινούσε το Κρατικό, τη δεκαετία του ’60, και το υπηρετούσα με την ιδιότητα του ηθοποιού, διέθετε μια σκηνή μόνο. Την Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών. Με τα λεφτά της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας τού φορτώθηκαν το Βασιλικό Θέατρο και η Μονή Λαζαριστών, ήτοι , 600000 ευρώ ετήσιο ενοίκιο. Είναι τρέλα! Όταν αναλάμβανα διευθυντής είπα «basta». Τρόμαξα! Είναι σαν να έχεις ένα μεγάλο σπίτι αλλά να μην μπορείς να το επιπλώσεις. Τόσο μεγάλες και κοστοβόρες σκηνές προϋποθέτουν άλλες επιχορηγήσεις. Και τι γίνεται; Βαθμηδόν η επιχορήγηση κόβεται! Ε, όταν δεν φτάνουν τα λεφτά –κι όχι τώρα, που φτάσανε στο έσχατο, στη στάση πληρωμών – προκαλείται γκρίνια και φαγωμάρα. Αυτός είναι ο λόγος που δεν μπορεί να στεριώσει διευθυντής», υπογραμμίζει. Αναγκαζόταν, θυμάται, να κατεβαίνει, όπως κάνει σήμερα ο Γιάννης Βούρος, κάθε βδομάδα στην Αθήνα, επαιτώντας για έκτακτη οικονομική βοήθεια από το Υπουργείο.
Δεν είναι ωστόσο ο μοναδικός λόγος που οδηγείται με μαθηματική ακρίβεια ο θεσμός κάθε τόσο σε ύφαλο, προσθέτει στη λίστα με τα προβλήματα, εκτός από τις κόντρες με τα σωματεία, το ίδιο το υπουργείο («συμμετέχει και ο Yπουργός στον εσωτερικό εμφύλιο αν θέλει να τοποθετήσει δικό του πρόσωπο, όπως ο Σαμαράς που ήθελε πριν τον Χατζάκη τον Καρρά») και – στη δική του περίπτωση – ακόμα και τον Νομάρχη, προσθέτει και την τοποθέτηση «ασχέτων» στην θέση του προέδρου του Δ.Σ. «Στη δική μου θητεία ο πρόεδρος δεν είχε ιδέα από θέατρο, αλλά ήθελε να επεμβαίνει. Δεν είχε ξαναμπεί στο Κρατικό ούτε ως θεατής και ήθελε να το παίξει παράγων».
Ο Κώστας Τζαβάρας, προτού αναλάβει ο Σωτήρης Χατζάκης, του ζήτησε να επανέλθει στο Κρατικό. Η απάντηση τού Τσακίρογλου τον ξάφνιασε: «Όχι. Σας ευχαριστώ. Θα ήτανε ανέκδοτο». Ποια θα ήτανε μια λύση για τη βασανισμένη σκηνή; «Αυτό που είπα αποχωρώντας: «Κλείστε το και ξανανοίξτε το με νέο καταστατικό και υγιείς δομές». Πρέπει να κλείσει και να ξανανοίξει. Και η Πολιτεία να αναλάβει επιτέλους τις ευθύνες της απέναντι στον ιστορικό θεσμό».
Ο Διαγόρας Χρονόπουλος, τρία χρόνια διευθυντής στο ΚΘΒΕ (από το 1998 ως το 2001) δεν αντιμετώπισε, υποστηρίζει, τα προβλήματα των υπολοίπων διευθυντών. «Είχα μόνο 5-6 άτομα που επειδή δεν τους έκανα τα χατίρια και είχαν ενοχληθεί μού κάνανε πόλεμο». Τις πταίει για τις ταραχές; «Πρέπει κανείς να αντιλαμβάνεται τι ζητάει ο εργαζόμενος και να τον προλαβαίνει. Παρόλα αυτά δεν μπορεί η κυβέρνηση να μην ενισχύει το Κρατικό Θέατρο. Ιδίως όταν γνωρίζει ότι τα χρέη του δεν οφείλονται σε αποτυχία των διευθυντών του αλλά στην αποτυχία της βραχύβιας Όπερας».
