Όλα Θα Πάνε Καλά (Every Thing Will Be Fine) *****
Γερμανία, Καναδάς, Γαλλία, Σουηδία, Νορβηγία, 2015, Έγχρωμο
Σκηνοθεσία: Wim Wenders
Πρωταγωνιστούν: James Franco, Rachel McAdams, Charlotte Gainsbourg
Διάρκεια: 118’
Ο Thomas έμελλε να αλλάξει τις ζωές πολλών ανθρώπων όταν ένα χειμωνιάτικο βράδυ σκότωσε σε ατύχημα ένα μικρό αγόρι. Όσο περνά ο καιρός (12 χρόνια), τα τραύματα δε δείχνουν σημάδια επούλωσης, αντιθέτως ο Thomas δεν μπορεί να το αφήσει πίσω του και να προχωρήσει. Η συγγραφική του ικανότητα έχει μειωθεί, όπως και η θέλησή του για ζωή. Θα έρθει, άραγε, η στιγμή που όλα αυτά θα ανήκουν στο παρελθόν και θα πάψουν να ρίχνουν αλάτι στα τραύματά του; επίπεδος και εκτός φόρμας, ο Wenders παράγει ένα μεγαλεπήβολο έργο που στερείται του βασικότερου συστατικού που θα το κάνει να λειτουργήσει, φιλμικά και εγκεφαλικά: ψυχή.
Δεν ξέρω γιατί γράφω αυτές τις γραμμές. Θα μπορούσα να κρατήσω την απογοήτευση που ήρθε πακεταρισμένη με τους τίτλους τέλους, να γράψω δύο λόγια για αυτό το συναίσθημα και να τελειώσω, λακωνικά κι απέριττα. Είναι και Αύγουστος, γιατί να τριγυρίζω τον εγκέφαλό μου και τα μάτια σας με σκέψεις για μια αδιάφορη ταινία; Ούτως ή άλλως, ποτέ δεν είχα τον Wim Wenders σε ιδιαίτερη εκτίμηση. Δεν είχε ούτε την υπνωτιστική καταδίκη των ταινιών του Herzog, ούτε την ιδιοφυή, avant-garde (με μπρεχτική ούγια) αλληγορία για τις σχέσεις εξουσίας του Fassbinder. Ήταν, υποκειμενικά μιλώντας, ο πιο αδιάφορος από τους τρεις μεγάλους του Νέου Γερμανικού Κινηματογράφου. Έστω κι έτσι, δεν έπαψε να είναι ένα κεφάλαιο μόνος του στην ιστορία του κινηματογράφου, ίσως αν ήταν συγγραφέας να ήταν ο Kerouac της 7ης τέχνης. Ακόμα και αν δεν μου κάνει, δεν μπορώ να προσπεράσω τη συνεισφορά του. οφείλω να πω πως μετά το μαγευτικό Αλάτι της Γης, θεώρησα πως η όρεξή του θα τον βρει ανανεωμένο και στη μυθοπλασία, εν αντιθέσει με τα τελευταία του καμώματα αυτής της κατηγορίας που, και να μην είχαν παραχθεί, δε θα είχε καμία σημασία.
Η αλήθεια διέφερε. Τίποτα Δεν Πάει Καλά. Όχι μόνο στη ζωή του πρωταγωνιστή του, αλλά και στο ίδιο του το δημιούργημα. Πρόκειται για ένα πρότζεκτ που περισσότερο νοιάστηκε για το πώς θα αυξηθούν τα πλουσιοπάροχα μέσα παρά με το ναστερεοποιηθεί και να μετατραπεί σε ένα, παλιάς σχολής μεν, έντιμο μελόδραμα δε. Η δικαιολογία του ψυχικού δράματος δεν επαρκεί για να δώσει νόημα στις ποιοτικές ταλαντώσεις του σεναρίου και στα άπειρα ανεκμετάλλευτα (αν όχι ανεξερεύνητα) μονοπάτια που προσφέρονται αλλά δεν αξιοποιούνται. Όχι, οι χαρακτήρες του παραμένουν εύθραυστοι, και όχι με την έννοια των αντιηρώων ενός Mizoguchi που ο θεατής νομίζει πως θα λυγίσουν σύντομα από τις περιστάσεις. Με την έννοια του ότι, αν «σειστούν» λίγο δια της διερεύνησης τους, θα «σπάσουν» και θα φανούν ότι δεν είχαν τίποτα κάτω από το πολυτελές περιτύλιγμα βασανισμού στο οποίο είχαν ενδυθεί. Αέρας κοπανιστός.
Όσο όμορφα και να παραμένουν τα σκηνικά –ίσως τα συνέκρινα ως προς τη χρήση τους και με την Αυγή του Murnau-, αυτά και μόνο είναι ο λόγος παρακολούθησης της ταινίας. Βλέπετε, μετά από την πολύχρονη εμπειρία του, ο πονηρός Wenders έχει αναδειχτεί σε μάστορα της σκηνογραφίας. Το Αλάτι Της Γης το αποδεικνύει αυτό· πως ξέρει να αφήνει τον χώρο να μιλά, να αφηγείται μια ενδιαφέρουσα ιστορία, έστω κι αν αυτή ανήκει σε κάποιον άλλον (τον Salgado επί του προκειμένου). Όμως εδώ μολύνει το τοπίο με ανούσια θλιμμένους χαρακτήρες, οι οποίοι φλυαρούν για τη θλίψη και ανάγουν μια τραγική κατάσταση σε μεγεθυσμένη τραγωδία. Είναι φανερό το δίδαγμα του γιατρού-χρόνου ήδη από την αρχή, αλλά για να γεμίσει φιλμικό χρόνο πρέπει να τραβήξει στα όρια τις καταστάσεις. Για να φέρει, τελικά, τη προβλεπόμενη κάθαρση με έναν τρόπο απλούστατο και σε καμία περίπτωση αντάξιο ενός τεράστιου ονόματος. Δεν είναι τόσο πολύπλοκο δα όσο θέλει να φαντάζεται. Ο «μέντορας» του Wenders, Yasujiro Ozu (δείτε πως μιλά γι’ αυτόν στο ντοκιμαντέρ Tokyo-Ga που ο ίδιος σκηνοθέτησε προς τιμήν του και θα καταλάβετε), είχε πει πως για να κάνεις ένα σωστό δράμα, πρέπει να το απογυμνώσεις από τις δραματικές καταστάσεις και απλά να δείξεις έναν θλιμμένο άνθρωπο. Αυτό είναι ένα πάγιο μάθημα που ο Wenders σε καμία περίπτωση δεν το τηρεί, ή μάλλον το τηρεί μέχρι να το παρακάνει από την υπερβολή.
Με κίνδυνο να ακουστώ εμπαθής, λέω πως η τοποθέτηση του νάρκισσου James Franco στον κεντρικό ρόλο λέει πολλά για το ποιόν της ταινίας. Όσο δανδής και αυτάρεσκος «χομπίστας» αποδεικνύεται ο ηθοποιός, άλλη τόση εγωπάθεια παρουσιάζει ο ρόλος του και η οπτική ολόκληρης της ταινίας. Ούτε ηθικά, ούτε ρεαλιστικά ευδοκιμούν τα όσα υποστηρίζει και πασάρει ως βάσανο ενός ανθρώπου. Και η ερμηνεία του δε στέκεται αντάξια των αντίστοιχων προσδοκιών, ούτε, όμως και οι υπόλοιποι καταφέρνουν να δώσουν λίγη παραπάνω ουσία στους χαρακτήρες που υποδύονται. Εξαιρουμένης, ίσως, της Charlotte Gainsbourg –και αυτής με μέτρο-, όλοι ψάχνουν να βρουν τα στοιχεία των χαρακτήρων τους που θα τους δώσουν το κατάλληλο πάτημα. Ας όψεται η μουσική του Desplat που κάνει το soundtrack έναν αυτόνομο, ολοκληρωμένο δίσκο πολλαπλών μελαγχολικών ακροάσεων.
Βέβαια, αυτή είναι απλά μια γνώμη. Κάποιος άλλος μπορεί να έβρισκε απόλυτη ουσία και σοφία στον γηρασμένο Wenders, μιλώντας περί «ώριμου» αριστουργήματος. Είμαι της γνώμης πως θα διχάσει, αν και πολλοί μεταγενέστεροι κατάφεραν να φανούν πιο ικανοί στα συγκεκριμένα θεματικά νταραβέρια.
______________________________________________________________________________________________________________________________
Μαθήματα Οδήγησης (Learning to Drive) *****
Ηνωμένο Βασίλειο, ΗΠΑ, 2014, Έγχρωμο
Σκηνοθεσία: Isabel Coixet
Πρωταγωνιστούν: Patricia Clarkson, Ben Kingsley, Grace Gummer
Διάρκεια: 90’
Η Wendy και ο Darwan είναι δύο άνθρωποι με εντελώς διαφορετικά backgrounds. Η μια πρόσφατα χωρισμένη και Νεοϋορκέζα που αναζητά την ανεξαρτησία της, ο δεύτερος ευγενέστατος Ινδός, έτοιμος να παντρευτεί με προξενιό. Η Wendy θέλει να μάθει να οδηγεί και θα προσλάβει για «δάσκαλο» τον Darwan. Όσο τα μαθήματα προχωρούν και το μεταξύ τους δέσιμο ισχυροποιείται, εκείνη σε αντάλλαγμα θα του μάθει πώς να σταματήσει να είναι ντροπαλός με τις γυναίκες και να τις προσεγγίζει. Γλυκιά και ξέγνοιαστη κομεντί, ρομαντικού περιεχομένου που προσπαθεί να κοιτά με αισιοδοξία και ανάλαφρη διάθεση τη ζωή στη μεγαλούπολη και τα μικρά ζητήματα που μας απασχολούν. Όχι η εκ νέου ανακάλυψη της φωτιάς στο είδος, αλλά ούτε και αδιάφορη. Με μια λέξη, λειτουργική.
______________________________________________________________________________________________________________________________
3 Γάμοι Σ’ Ένα Μήνα (Tres bodas de más) *****
Ισπανία, 2013, Έγχρωμο
Σκηνοθεσία: Javier Ruiz Caldera
Πρωταγωνιστούν: Inma Cuesta, Martiño Rivas, Quim Gutiérrez
Διάρκεια: 94’
Η Ruth μετά το χωρισμό της και τη συναισθηματική της κατάπτωση ζει την απόλυτη τραγική ειρωνεία: λαμβάνει τρεις προσκλήσεις γάμου από πρώην εραστές της που παντρεύονται μέσα στον ίδιο μήνα. Μετά το πρώτο σοκ και ως απόδειξη του ότι μπορεί να συνεχίσει τη ζωή της, θα αποφασίσει να υψώσει το κεφάλι και να παρευρεθεί και στις τρεις τελετές. Χοντροκομμένη, χωρίς αυτό να συμβάλλει στο χιούμορ της, ανώριμη και με έλλειψη ανάπτυξης του κάθε gag. Βιαστική και τσαπατσούλικη, ως τηλεταινία για χάζι κάτι θα έλεγε.
______________________________________________________________________________________________________________________________
Η Κυρία Από Την Σαγκάη (The Lady From Shanghai)
ΗΠΑ, Μεξικό, 1947, Ασπρόμαυρο
Σκηνοθεσία: Orson Welles
Πρωταγωνιστούν: Orson Welles, Rita Hayworth, Everett Sloane
Διάρκεια: 87’
Η Elsa δέχεται επίθεση από τρεις άνδρες στο Central Park και σώζεται από τον τσαμπουκά Ιρλανδό ναύτη Michael. Εκείνη, μαζί με τον άντρα της, θα προσφέρουν μια δουλειά στον Michael στο γιωτ τους, κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού που θα πραγματοποιήσουν στο Σαν Φρανσίσκο. Στο ταξίδι, ο George, συνέταιρος του συζύγου της Elsa, θα πείσει τον Michael να σκηνοθετήσουν μαζί το θάνατό του, ώστε με το μερίδιο των χρημάτων που θα αποκομίσουν να το σκάσει με την Elsa. Ο μαιτρ Welles παρουσιάζει τις εκπληκτικές του σκηνοθετικές και σεναριακές ικανότητες σε μια κλασσική ταινία όπου χαρακτήρες και σασπένς συνέρχονται εις σάρκα μια για να παραδώσουν ένα από τα παντοτινά αριστουργήματα του αμερικάνικου (και παγκόσμιου) Κινηματογράφου. Όσοι έχετε παραλείψει, αδράξτε την ευκαιρία.
