«Το απαγορευμένο κλειδί του Χ. Φ. Λάβκραφτ» μας οδηγεί σε παράξενους κόσμους υψηλών νοημάτων και αρχετυπικών δυνάμεων

«Εάν αγαπάς τη ζωή δεν διαβάζεις, ούτε πας στον κινηματογράφο», έχει ισχυρισθεί ο οξυδερκής Γάλλος συγγραφέας Mισέλ Oυελμπέκ, «γιατί ό,τι και αν λένε, το καλλιτεχνικό σύμπαν είναι κυρίως για εκείνους που βρίσκουν τη ζωή ανιαρή». Σε αυτήν την κατηγορία εμπίπτει -με κάθε βεβαιότητα- ο Λάβκραφτ, ο οποίος είχε σιχαθεί τη ζωή του, από πολύ νωρίς, όταν -ύστερα από έναν νευρικό κλονισμό- αναγκάστηκε να κλειστεί για μία ολόκληρη δεκαετία στο σπίτι του.

Με την καθημερινότητα να τον αφήνει σταδιακά αδιάφορο, αλλά και τον εγκλεισμό να τον καθηλώνει σε μία ομοιομορφία παραστάσεων άρχισε -με την πάροδο του χρόνου- να επινοεί έναν δικό του τρομακτικό, φρικώδη κόσμο, ακολουθώντας μία ιδιαζόντως σκοτεινή στρατηγική που υποδήλωνε μια ασυνήθιστη και νοσηρή διάνοια.

O Xάουαρντ Φίλιπς Λάβκραφτ γεννήθηκε στις 20 Αυγούστου του 1890 στην Αμερική, στο Πρόβιντενς του Pόουντ Aϊλαντ και από πολύ νωρίς έδειξε σημάδια μιας ξεχωριστής ευφυΐας – ήταν, θα έλεγε κανείς, ένα παιδί θαύμα: Μπορούσε να απαγγέλλει ποίηση σε ηλικία μόλις δύο ετών, ενώ στα έξι του συνέθετε εκτενή ποιήματα. O παππούς του τον ενθάρρυνε να διαβάζει κλασική λογοτεχνία αλλά -πάνω απ’ όλα- του προκάλεσε ένα πρώιμο ενδιαφέρον για το παράξενο, λέγοντάς του ιστορίες γοτθικού τρόμου.

Κάπως έτσι, ο Λάβκραφτ ξεκίνησε να γράφει φανταστική λογοτεχνία, αλλά σύντομα την παραμέρισε για χάρη της ποίησης και των δοκιμίων. Τελικά, όμως, επέστρεψε στο φυσικό του χώρο καταφέρνοντας κάτι μοναδικό: Να αποτυπώνει τον υπαρξιακό τρόμο μέσα από μία ιδιότυπη και αστείρευτη επινοητική δύναμη.

Άλλωστε, η έμπνευση του μεγαλύτερου μέρους του έργου του προερχόταν από τους εφιάλτες του, ενώ οι εγγενείς προσανατολισμοί του τον οδήγησαν στο να αναπτύξει βαθιά εκτίμηση για τα έργα του Έντγκαρ Άλαν Πόε, τα οποία επηρέασαν εμφανώς τις πρώτες του ιστορίες με θέμα το μακάβριο.

Ήταν, ωστόσο, η εξοικείωσή του με το έργο του Άρθουρ Mάχεν -του οποίου τα άριστα δομημένα διηγήματα σχετίζονταν με την επιβίωση του αρχέγονου Κακού- που θα τον προσανατόλιζε προς αντιλήψεις περισσότερο μυστικιστικές: Είχε αρχίσει να πιστεύει ότι πίσω από την επιφανειακή τάξη της πραγματικότητας κρύβονταν περίπλοκα μυστικά.

Παρ’ όλα αυτά, ο Λάβκραφτ κατάφερε να βρει το δικό του συγγραφικό ιδίωμα με συστατικά την αποστροφή της ανθρωπότητας, τη βαθιά περιφρόνηση και το μίσος που έτρεφε γι’ αυτήν, αλλά και μια πινακοθήκη από απειλητικά όντα -η ύπαρξη των οποίων υπονοείται σε πανάρχαιους μύθους και θρύλους- που επιζητούν να εισβάλουν και να κυριαρχήσουν μέσα από μία τρομακτική αίσθηση αληθοφάνειας.

Στα «Βουνά της τρέλας» (1936) -για παράδειγμα- αναδεικνύει με συναρπαστικό τρόπο το κλίμα του παράδοξου, του τρόμου και του μακάβριου, με το σκηνικό των ιστοριών του να εκτείνεται από τις παγωμένες ερήμους της Aνταρκτικής μέχρι μια σκοτεινή σοφίτα σε μια αφιλόξενη πόλη. Απ’ την άλλη, το «Κάλεσμα από το Υπερπέραν» (1935), περιγράφει με ανατριχιαστική ζωντάνια τη μεταφορά ενός ανθρώπου σε έναν άλλο χωρόχρονο και την παρεπόμενη φοβερή μεταμόρφωσή του.

Και, βέβαια, ξεχωρίζει «H περίπτωση του Tσαρλς Nτέξτερ Γουόρντ» (1941) -το μοναδικό μυθιστόρημα του X. Φ. Λάβκραφτ- ένα έργο ωριμότητας που μας αποκαλύπτει όλη τη συγγραφική δεινότητα του δημιουργού του: Το αίνιγμα και η βεβαιότητα, ο τρόμος και η φρίκη εναλλάσσονται σε αυτό το οριακό έργο, που ξεπερνά ακόμη και τη συνήθη αληθοφάνεια και αποκτά υφή αυθεντικού γεγονότος.

Από ένα ιδιωτικό ψυχιατρείο εξαφανίστηκε ένα εντελώς ιδιόμορφο άτομο. Το όνομά του ήταν Tσαρλς Nτέξτερ Γουόρντ και για τον εγκλεισμό του είχε φροντίσει -με πολλή απροθυμία- ο περίλυπος πατέρας του, που είχε παρακολουθήσει τη διανοητική διαταραχή του γιου του να εξελίσσεται και να μεταμορφώνεται από απλή εκκεντρικότητα σε σκοτεινή μανία με φονικές τάσεις. Το μυθιστόρημα αυτό εμπεριέχει όλες τις μονομανίες του Λάβκραφτ, όλους εκείνους τους εφιάλτες που τον κατέτρεχαν μες τη μισανθρωπία και τον απομονωτισμό του, το αδυσώπητο χάσμα ανάμεσα στον εαυτό του και τον κόσμο, τη γραφή και τη ζωή.

Όσο για το «Το απαγορευμένο κλειδί του Χ. Φ. Λάβκραφτ» είναι μία συναρπαστική συλλογή τριών χαρακτηριστικών ιστοριών που ξεδιπλώνουν τη μυστικιστική διάσταση του συγγραφέα και μας ταξιδεύουν σε παράλληλους κόσμους υψηλών νοημάτων και αρχετυπικών δυνάμεων όπου το «κλειδί» παρουσιάζεται ως ο μόνος τρόπος για να «ξεκλειδώσει» ένα μυστικό.

Πρόκειται για τα διηγήματα «Ο Τύμβος» (1917), «Το Ασημένιο Κλειδί» (1926) και «Μέσα από τις Πύλες του Ασημένιου Κλειδιού» (1933) – μερικά από τα πλέον ζοφερά διηγήματα του συγγραφέα, ενώ στο τελευταίο της συγκεκριμένης συλλογής γίνεται αναφορά στη μυθολογία Κθούλου και στο βλάσφημο Νεκρονομικόν, το πιο διαβόητο εγχειρίδιο του σκότους.

«Ζούμε σε ένα νησί άγνοιας, που βρίσκεται στη μέση μαύρων ωκεανών. Κάποια μέρα θα μας αποκαλυφτεί μια τόσο τρομακτική πραγματικότητα που ή θα τρελαθούμε αντικρίζοντάς την ή θα επιστρέψουμε στην ασφάλεια ενός νέου Μεσαίωνα» είχε πει κάποτε ο Λάβκραφτ. Αυτήν την άλλη τρομακτική πραγματικότητα μοιάζει να επισκέφτηκε ο ίδιος για ακόμη μία φορά, να τη συνέλαβε και να την κατέγραψε μέσα από μία παράξενα οραματική, αλλά και γοητευτικά αινιγματική αφήγηση. Και εμείς -με τη σειρά μας- καλούμαστε όχι μόνο να τη θαυμάσουμε, αλλά και να την αποκρυπτογραφήσουμε…

Χάουαρντ Φίλιπς Λάβκραφτ
«Το απαγορευμένο κλειδί του Χ. Φ. Λάβκραφτ»
Επίμετρο – εισαγωγή: Γιώργος Ιωαννίδης
Εκδόσεις: Πηγή
Σελίδες: 124

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Γιατί φωνάζει τόσο ο σκηνοθέτης; Αυτός ο δάσκαλος γιατί με κάνει να αισθάνομαι απαίσια; Γιατί μιλάει έτσι στις συμφοιτήτριές μου για την εξωτερική τους εμφάνιση;»

Βιβλία στη Βιτρίνα 

Με χρονικό πλαίσιο αναφοράς τις τρεις τελευταίες δεκαετίες, ζητούμενο αυτού του εξαιρετικού έργου αναφοράς, αποτελεί η χαρτογράφηση της ιδιαίτερης πορείας της ελληνικής πόλης σε μια κρίσιμη περίοδο κατά την οποία καταγράφονται σημαντικές μεταβολές στις συνθήκες ανάπτυξης των ευρωπαϊκών πόλεων, στο πλαίσιο της αστικής διακυβέρνησης, αλλά και στους προσανατολισμούς της αστικής πολιτικής. Ο συσχετισμός της εγχώριας συζήτησης με το αντίστοιχο ευρωπαϊκό πλαίσιο διατρέχει όλο τον τόμο. Η διερεύνηση πραγματοποιείται με επίκεντρο την Αθήνα ως μήτρα αφομοίωσης αλλά και αμφισβήτησης των πολιτικών από τον διεθνή χώρο στο εγχώριο πλαίσιο. Συνάμα, η Αθήνα κατέχει κυρίαρχη θέση στο ελληνικό αστικό φαινόμενο και τις δυναμικές της αστικοποίησης σε όλο το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα, με χαρακτηριστικές και ιδιαίτερες πτυχές που σχετίζονται με τη μητροπολιτική κλίμακα.

«Όλα τα ζώα είναι ίσα, αλλά ορισμένα ζώα είναι πιο ίσα από τα άλλα». Αυτή η φράση του Τζορτζ Όργουελ από την κλασική, πια, «Φάρμα των Ζώων» έχει περάσει στην Ιστορία και στην κοινή συνείδηση πολλών και διαφορετικών λαών, από διαφορετικές κουλτούρες, μιλώντας στην καρδιά όλων των σκεπτόμενων ανθρώπων που ξέρουν να εκτιμούν τα αγαθά της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Αλληγορική νουβέλα, γραμμένη το 1945 (μόλις τρία χρόνια πριν από το «1984»), η «Φάρμα των Ζώων» εμπνέεται από τα τεκταινόμενα και τις συνέπειες της Ρωσικής Επανάστασης του 1917: πώς το όραμα για μια κοινωνία ίσων πολιτών μεταβλήθηκε σταδιακά σε ένα εφιαλτικό, απολυταρχικό καθεστώς που φυλάκιζε και εξόντωνε αντιφρονούντες.

Ο Φίλιπ Λάρκιν (1922-1985) είναι χωρίς αμφιβολία ένας από τους κορυφαίους Άγγλους ποιητές της μεταπολεμικής περιόδου, και σίγουρα ο πιο δημοφιλής. Αν και ολιγογράφος, κατάφερε να καθιερωθεί ως η πιο αυθεντική και στιβαρή φωνή της γενιάς του. Ο ανά χείρας τόμος περιέχει πενήντα ποιήματα, μια εκτενή επιλογή όχι µόνο από τις τέσσερις συλλογές που δημοσίευσε ο Λάρκιν στη διάρκεια της ζωής του, αλλά και από τα αθησαύριστά του. Τα ποιήματα του Λάρκιν διακρίνονται για τη σφιχτή δομή τους, την άρτια τεχνοτροπία τους, την ιδιοφυή χρήση της οµοιοκαταληξίας, το στωικό χιούμορ τους, που πολλές φορές μετατρέπεται σε ανηλεή αυτοσαρκασμό, αλλά και τον βαθύ σκεπτικισμό τους, που φτάνει στα όρια της ακραίας απαισιοδοξίας. 

Στις έντεκα μυθοπλαστικές διηγήσεις που συνθέτουν τη συλλογή, σκηνοθετούνται συνομιλίες διαφορετικών μορφών με συγγραφείς, ήρωες και λογοτεχνικά κείμενα: μπορεί συγγραφείς να μετασχηματίζονται με μυθοπλαστικά πρόσωπα και εμβληματικοί ήρωες και ηρωίδες να συνεχίζουν τον βίο τους καταθέτοντας μια διαφορετική ερμηνεία για τον εαυτό τους και τον κόσμο, ή μπορεί ακόμη να περνούν φευγαλέα μέσα από τις σελίδες ως επισκέπτες προσφέροντας περισσότερο την αφορμή και το πρόσχημα για την ανάπτυξη μιας ιστορίας. Μια σειρά σύντομων αφηγήσεων που παίζουν κυρίως με την ιστορία της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας.