75ο Φεστιβάλ Καννών: Ο σκηνοθέτης του Boy From Heaven ρισκάρει τη ζωή του κάνοντας σινεμά

Ένα κατασκοπικό θρίλερ που εκτυλίσσεται σε μια από τις πιο απρόσμενες τοποθεσίες, το Boy From Heaven αποτελεί τη νέα ταινία του Ταρίκ Σαλέχ μετά το πολυσυζητημένο Κάιρο Εμπιστευτικό, που τον έκανε persona non grata για την Αίγυπτο. Εδώ διασταυρώνει τη θρησκεία και την κοινωνικοπολιτική περιπλοκότητα της χώρας (ωστόσο, η ταινία γυρίστηκε στην Τουρκία και τη Σουηδία) σε μια από τις πιο ψυχαγωγικές εκπλήξεις του φετινού Φεστιβάλ Καννών.

Όταν του προσφέρεται μια θέση φοίτησης στο κορυφαίο θεολογικό πανεπιστήμιο Αλ Αζχάρ του Καΐρου, που αποτελεί επίκεντρο του σουνιτικού ισλαμικού κόσμου και σημείο αναφοράς για εκατομμύρια Μουσουλμάνους, ο γιος ενός ψαρά (Ταφίκ Μπαρχόμ) αρπάζει την ευκαιρία, αλλά γίνεται πιόνι στα παιχνίδια ισχύος ανάμεσα στην θρησκευτική και πολιτική ελίτ της Αιγύπτου όταν πεθαίνει ο Μεγάλος Ιμάμης, ο ανώτατος θρησκευτικός αρχηγός.

Συναντήσαμε τον σκηνοθέτη αμέσως μετά την παγκόσμια πρεμιέρα της ταινίας του στις Κάννες, όπου μας μίλησε για το πώς το σινεμά που κάνει μπορεί και να βάζει σε κίνδυνο την ίδια του τη ζωή, τις κινηματογραφικές και λογοτεχνικές εμπνεύσεις του για τo Boy From Heaven, αλλά και τις προσδοκίες του για το φεστιβάλ.

Ας ξεκινήσουμε με την προηγούμενη ταινία σας, το Κάιρο Εμπιστευτικό. Είναι αλήθεια ότι σας έδιωξαν από την Αίγυπτο εξαιτίας της;  Τρεις μέρες πριν την έναρξη των γυρισμάτων του Κάιρο Εμπιστευτικό με πέταξαν έξω από την Αίγυπτο και κατέληξα να το γυρίζω στην Καζαμπλάνκα. Τα πράγματα δεν βελτιώθηκαν όταν βγήκε η ταινία. Ήταν περίεργο γιατί τα γεγονότα της εκτυλίσσονται πριν την επανάσταση, οπότε δεν ξέρω τι τους ενόχλησε, η αντίδρασή τους λέει πολλά. Το πιο σουρεάλ είναι ότι η έμπνευση για την ταινία ήταν ο μεγιστάνας Χισάμ Ταλάτ Μουστάφα, ουσιαστικά ο Αιγύπτιος Ντόναλντ Τραμπ, που είχε χτίσει μια πόλη που λεγόταν “Η Πόλη Μου”, είχε σκοτώσει την ερωμένη του και συγχωρήθηκε με προεδρική απόφαση, ενώ η ταινία μου απαγορεύτηκε, γεγονός που ήταν απογοητευτική εξέλιξη. Και τώρα επέστρεψε στην Αίγυπτο, είναι παντού και κυκλοφορεί ελεύθερος ενώ όλοι ξέρουν ότι την σκότωσε. Το παίρνω πολύ στα σοβαρά ότι δεν πρέπει να ξαναγυρίσω στην Αίγυπτο. Έχω ευθύνη ως πατέρας να μείνω ζωντανός για όσο περισσότερο καιρό γίνεται. Δεν θα το ρίσκαρα. Με έχουν αποκαλέσει ‘γενναίο’, αλλά αυτό δεν ισχύει. Έχω σουηδικό διαβατήριο και ζω κάτω από την ομπρέλα της δημοκρατίας που υπάρχει ακόμα εκεί. Δεν ξέρουμε για πόσο ακόμα θα υπάρχει αυτή η ελευθερία. Δεν θεωρώ ότι είναι μεγάλη θυσία να κάνω μια τέτοια ταινία. Λατρεύω την Αίγυπτο και θα ήθελα πολύ να επιστρέψω, αλλά δεν μπορώ να αφήσω κάποιον άλλο να μου πει πώς να κάνω τις ταινίες μου.

Πώς αποφασίσατε να απεικονίσετε τη σημερινή Αίγυπτο σαν θρίλερ;  Μου αρέσουν πολύ τα αστυνομικά μυθιστορήματα και είμαι μεγάλος φαν του Τζον Λε Καρέ, όπως μπορεί ίσως να υποψιαστεί όποιος δει την ταινία. Με ενέπνευσε πολύ και το Όνομα του Ρόδου του Ουμπέρτο Έκο. Ήθελα να δω αν μπορώ να πω κι εγώ μια ιστορία με αυτό τον τρόπο. Αρχίζεις να παίζεις με τους κανόνες αυτού του κόσμου και συνειδητοποιείς ότι είσαι ο πρώτος που τον γνωρίζει. Έμαθα πώς να γράφω με τη βοήθεια του Στιγκ Λάρσον, με τον οποίο δουλεύαμε μαζί. Μου έλεγε ότι ο πρώτος που φτάνει στο λιβάδι μαζεύει τα ωραιότερα λουλούδια. Έτσι ένιωσα γράφοντας αυτό το σενάριο. 

Αναφέρατε το Όνομα του Ρόδου, που εκτυλίσσεται σε ένα αββαείο, αλλά και το Boy From Heaven έχει ένα παρόμοιο σκηνικό, ένα επιβλητικό κτίριο.  Σε επίπεδο αισθητικής και είδους, σκεφτόμουν τις ταινίες με φυλακές. Ήθελα στην αρχή να γράψω βιβλίο, επειδή δεν μου αρέσει η απλοποίηση που αναγκάζεσαι να κάνεις ως σκηνοθέτης. Είμαι τελειομανής και φοβόμουν ότι θα τρέλαινα όλους τους συνεργάτες μου, οπότε προτιμούσα το μυθιστόρημα. Επέμεναν όμως όλοι να το κάνω ταινία και τελικά το αποτέλεσμα μάς ενθουσίασε.

Θα κάνατε την ταινία αν δεν είχατε εκδιωχθεί;  Είναι πολύ καλή ερώτηση. Δεν άξιζε τον κόπο αλλά έπρεπε να το κάνω, γιατί έτσι είναι η ζωή. Αν δεν μου είχε απαγορευτεί η είσοδος στην Αίγυπτο δεν θα είχα κάνει την ταινία. Λυπάμαι πολύ που δεν μπορώ να πάω και δεν μπορώ να δείξω στις κόρες μου τη δεύτερη πατρίδα μου. Έχω πρόβλημα με τις μορφές εξουσίας.

Περιμένατε η ταινία σας να είναι υποψήφια για τον Χρυσό Φοίνικα;  Εξεπλάγην που η ταινία μπήκε στο Διαγωνιστικό των Καννών, αλλά όλοι γύρω μου ήταν σίγουροι. Είναι μια genre ταινία και δεν ακολουθεί τους κανόνες της παραδοσιακής “ταινίας των Καννών”, όπως το σινεμά που κάνουν οι συνάδελφοί μου Ρούμπεν Έστλουντ και Αλί Αμπάσι, για παράδειγμα, που διαγωνίζονται φέτος με τις νέες ταινίες τους.

Η Popaganda καλύπτει το 75ο Φεστιβάλ Καννών με την ευγενική χορηγία της Aegean Airlines.