Στο Κίεβο, η τέχνη γίνεται καταφύγιο από την θλίψη

Η πρωτεύουσα της Ουκρανίας βρίσκεται σε πολιορκία από τον ρωσικό στρατό σχεδόν από την αρχή του πολέμου. Η πόλη του Κιέβου είναι ξεκάθαρα σε πόλεμο, αν και οι ζημιές μέχρι στιγμής εντοπίζονται κυρίως στα προάστια στην άκρη της πόλης, τα οποία αποτελούν πια την πρώτη γραμμή του πολέμου. Εκεί, όπου οι ρωσικές και ουκρανικές δυνάμεις έχουν κολλήσει σε ένα άγριο πάρε-δώσε, σε θέσεις από τις οποίες δεν έχουν πραγματικά μετακινηθεί, ούτε οι μεν ούτε οι δε. Αν και οι Ρώσοι έχουν εδραιώσει τις θέσεις τους σε τρία σημεία στις εισόδους του Κιέβου, οι ουκρανοί πολεμιστές έχουν καταφέρει μέχρι και χθες να ανακαταλάβουν κάποιες περιοχές. 

Σχεδόν ένα μήνα μετά την τεράστια στρατιωτική επίθεση των Ρώσων, το Κίεβο επέζησε. Με ποιον τρόπο όμως και με ποιες θυσίες από τους κατοίκους του; Πώς είναι να ζεις σε μια μεγάλη πόλη υπό συνθήκες πολέμου; Τι είναι φυσιολογικό και τι δεν είναι απολύτως φυσιολογικό; Τι φοβάται κανείς περισσότερο; Ερωτήσεις που περνούν από το μυαλό καθενός, όταν αναφέρεται, έστω και για λίγο, σε αυτόν τον παράλογο πόλεμο που συμβαίνει εδώ κι έναν μήνα, στην βόρεια Ευρώπη.

Ο Σουηδός Anders Östlund ζει στο Κίεβο της Ουκρανίας από το 2009 και περιγράφει την κατάσταση στην πολιορκημένη πόλη. Μιλάει για το πώς έχει αλλάξει η ζωή.

Καταρχήν, είναι οι καταστροφές κι ο θάνατος, η φρίκη του ίδιου του πολέμου. Δεύτερον, είναι η νέα κανονικότητα που εγκαθίσταται, κάτι που είναι πολύ παράξενο να βιώνεις μέσα στην καταστροφή. Ο Anders λέει: “Είναι εκπληκτικό πόσο γρήγορα μπορεί κανείς να συνηθίσει σε νέα πράγματα και καταστάσεις, και μπορώ να δω ότι δεν είμαι μόνο εγώ που το νιώθω αυτό. Μετά από δύο εβδομάδες που επισήμως βρισκόμαστε σε πόλεμο, είδα χθες παιδιά να παίζουν στην παιδική χαρά και επίσης είδα έναν μικρό πλανόδιο πωλητή φρούτων και λαχανικών να λειτουργεί τον πάγκο του στην άκρη του δρόμου.” ..

Μετά, η πραγματικότητα εν καιρώ πολέμου, γίνεται ένα θολό αίσθημα περισσότερο, παρά μια αλληλουχία εξωτερικών γεγονότων. Ο Anders Östlund μας μεταφέρει την εμπειρία του: ” Επειτα υπάρχει ο χρόνος και ο τόπος, που έχουν μεταλλαχθεί σε κάτι θολό. Ολοι βρίσκονται περιορισμένοι σε σπίτια ή σε καταφύγια. Δεν βγαίνει κανείς, πια, συχνά έξω και επειδή δεν υπάρχουν κοινωνικές δραστηριότητες και οι περισσότεροι άνθρωποι δεν πάνε στη δουλειά, κάθε μέρα μοιάζει πολύ με την προηγούμενη μέρα και ξεχνάς τελικά ποια μέρα είναι ή τι ώρα είναι. “

Τέλος, το νέο κανονικό περιλαμβάνει μια μεγάλη ποσότητα τρομακτικής αβεβαιότητας. Η αγωνία στην σκέψη της φρίκης που κουβαλά ο εισβολέας, της βαναυσότητας και της βίας που τον ακολουθεί. Οι άνθρωποι περνούν πολύ χρόνο παρακολουθώντας τις ειδήσεις, για να καταλάβουν τι τους επιφυλλάσσει το μέλλον. Και σε τι μπορεί να μοιάζει αυτό.

Στις φωτογραφίες που ακολουθούν, ένας υπόγειος χώρος είχε ανακαινιστεί από καλλιτέχνες για να χρησιμοποιηθεί ως στούντιο, λίγο πριν από τη ρωσική εισβολή. Από τη δεύτερη μέρα του πολέμου, το καλλιτεχνικό εργαστήρι έγινε το καταφύγιο όπου σχεδόν εικόσι πέντε άτομα έχουν την δυνατότητα να μπορούν να κρυφτούν από τους βομβαρδισμούς, καθώς και να ζήσουν και να κάνουν εθελοντική εργασία με διαφορετικούς τρόπους, για να βοηθήσουν τον ουκρανικό στρατό και τους κατοίκους και να τους προμηθεύουν με διάφορα πράγματα που χρειάζονται κατά τη διάρκεια του πολέμου. Το πάρτι γίνεται προς τιμή της Σβετλάνα, μιας από τις ενοίκους του σπιτιού, που έχει γενέθλια εκείνη την μέρα.

Πάρτι γενεθλίων στο καταφύγιο των καλλιτεχνών. Κίεβο, Ουκρανία 20 Μαρτίου 2022.

Ανθρωποι αρχίζουν να συγκεντρώνονται στο καταφύγιο για το πάρτι των γενεθλίων. Τα χριστιανικά εικονίσματα στο ράφι συντροφεύουν τους επισκέπτες. Κίεβο, Ουκρανία, 20 Μαρτίου 2022.

Μια γάτα κάθεται μόνη σε ένα από τα δωμάτια του καταφυγίου. Κίεβο, Ουκρανία, 20 Μαρτίου 2022.

Κάποιοι από τους καλεσμένους του πάρτι στο καταφύγιο χορεύουν. Κίεβο, Ουκρανία, 20Μαρτίου 2022.

Ανθρωποι στο πάρτι γενεθλίων στο καταφύγιο διασκεδάζουν με διάφορα χάπενινγκς μεταξύ τους. Κίεβο, Ουκρανία, 20 Μαρτίου 2022.

Ένας νεαρός άντρας ξεκουράζεται στον καναπέ κι ένας άλλος χαζεύει στο κινητό του τις τελευταίες ειδήσεις από τον πόλεμο, σε ένα στούντιο καλλιτεχνών που μετατράπηκε σε καταφύγιο βομβών μετά τη ρωσική επίθεση στην Ουκρανία. Κίεβο, 20 Μαρτίου 2022.

Ένας άντρας αλλάζει ρούχα στο καταφύγιο, όπου γίνεται ένα πάρτι γενεθλίων. Κίεβο, Ουκρανία, 20 Μαρτίου 2022.

Η Σβετλάνα σβήνει τα κεράκια της τούρτας της, καθώς γιορτάζει τα γενέθλιά της με άλλους μαζί στο καλλιτεχνικό εργαστήρι, που μετατράπηκε σε καταφύγιο. Κίεβο, Ουκρανία, 20 Μαρτίου 2022.

Ανθρωποι που συγκεντρώθηκαν για το πάρτι γενεθλίων της Σβετλάνας, καπνίζουν στον δρόμο έξω από το καταφύγιο. Κίεβο, Ουκρανία, 20 Μαρτίου 2022.