Τι κρύβεται μέσα σε ένα πυροτέχνημα;

Μπορεί στο ελληνικό υποσυνείδητο να είναι συνδεδεμένα με τη χριστιανική ευφορία της Ανάστασης, με ορισμένες delux εκδηλώσεις ή γάμους και γενικότερα να κατατάσσονται βεβιασμένα στην οικογένεια των τεχνολογικών εξελίξεων, αλλά στην πραγματικότητα τα πυροτεχνήματα εμφανίστηκαν στον κόσμο όχι απλώς before it was cool αλλά πολύ πριν το cool υπάρξει σαν ιδέα στον ανθρώπινο εγκέφαλο. Τον 7ο αιώνα μ.Χ. όταν στην Κίνα κυριαρχούσε η δυναστεία Τανγκ, ήταν ιδιαίτερα σεβαστοί κάποιοι κατασκευαστές που σε κάθε επίσημη εκδήλωση με χάρτινους δράκους, κόκκινες λάμπες και πολύχρωμα κιμονό, γέμιζαν τον ουρανό με πολύχρωμες κροτίδες, οι οποίες εκτός από τον αισθητικό εντυπωσιασμό πιστευόταν ότι μπορούσαν να διώχνουν τα κακά πνεύματα και να φέρνουν τύχη.

Χίλια χρόνια αργότερα, τον 17ο αιώνα, οι Ευρωπαίοι συνειδητοποίησαν τι έχαναν και σταδιακά η τέχνη του πυροτεχνήματος εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο. Μάλιστα, τα χημικά κατασκευάσματα έτυχαν τόσο θερμής υποδοχής που σήμερα υπάρχουν πολλές ειδικές οργανώσεις, διαγωνισμοί, ετήσια φεστιβάλ και συμμετοχές στα ρεκόρ Γκίνες. «Παιόνια», «ντάλια», «δαχτυλίδι», «αράχνη», «καταρράκτης» είναι μόνο μερικές από τις ονομασίες στην αργκό των πυροτεχνηματολόγων όσον αφορά το σχήμα και την κίνηση που κάνουν όταν εκρήγνυνται. Τι κρύβεται όμως μέσα σε αυτούς τους «ιπτάμενους διαβόλους»; Η απάντηση, σύμφωνα με το Wired, είναι απλή: χημεία και μόνο χημεία.

Μαύρη σκόνη (μπαρούτι): Πρόκειται για ένα μείγμα από νιτρικό κάλιο, κάρβουνο και θείο που χρησιμοποιείται σε όπλα και εκρηκτικά. Η ανάφλεξη ξεκινά από το κάτω μέρος του πυροτεχνήματος όπου το νιτρικό κάλιο απελευθερώνει οξυγόνο. Το οξυγόνο βοηθάει να καούν και τα άλλα δύο στοιχεία που απελευθερώνοντας θερμά αέρια «ανεβάζουν» το πυροτέχνημα στον ουρανό. Δευτερόλεπτα αργότερα η καύση φτάνει στη μέση του πυροτεχνήματος και απελευθερώνει το φως και τον ήχο.

Μεταλλικά άλατα: Είναι μικρά σφαιρίδια που βρίσκονται στη μέση του πυροτεχνήματος και καθώς καίγονται απελευθερώνουν φωτεινή ενέργεια, με αποτέλεσμα το κόκκινο φως που βλέπουμε όταν το πυροτέχνημα εκτοξεύεται στον ουρανό. Το ποσό της ενέργειας που απελευθερώνεται καθορίζει και το χρώμα του πυροτεχνήματος, δηλαδή για κόκκινο, λευκό και μπλε χρησιμοποιείται χλωριούχος χαλκός, κράμα μαγνησίου και ανθρακικό στρόντιο και για πράσινο, πορτοκαλί και κίτρινο, χλωριούχο βάριο, χλωριούχο ασβέστιο και χλωριούχο νάτριο.

Δεξτρίνες: Μια κολλώδης αμυλούχα ουσία που χρησιμοποιείται για να «δένει» τα στοιχεία μεταξύ τους σε σφαιρίδια που εκρήγνυνται. Η ίδια ουσία χρησιμοποιείται επίσης ως πυκνωτικός παράγοντας σε μπογιές, επεξεργασμένα κρέατα και κόλλα για φακέλους. Μπορεί να αντικαταστήσει ακόμα και το λίπος των γαλακτοκομικών προϊόντων (??).

Τριθειούχο Αντιμόνιο: Σκούρα γκρι σκόνη η οποία προστίθεται στα εκρηκτικά σφαιρίδια για να προκαλεί το εφέ της χρυσόσκονης. Τα σωματίδια της σκόνης μπορούν να προκαλέσουν αναπνευστικά προβλήματα σε περίπτωση εισπνοής καθώς έχει επίσης αποδειχθεί ότι προκαλούν καρκίνο των πνευμόνων σε αρουραίους (!).

Χαρτί: Ίσως το μόνο κατανοητό στοιχείο σε αυτή τη λίστα. Ιδανικό για τη συσκευασία  του πυροτεχνήματος, επιτρέπει στα υλικά να θερμανθούν κατάλληλα μέχρι να εκραγούν, καίγεται γρήγορα και αφήνει ελάχιστα υπολείμματα. Όσο περισσότερο χαρτί (μάλλον χαρτόνι) καλύπτει το χημικό μείγμα, τόσο μεγαλύτερο το μπουμ.