Σε μία ήρεμη γειτονιά όσο πρέπει απομακρυσμένη από τον χαμό της πλατείας Νέας Σμύρνης, εδώ και οχτώ μήνες άνοιξαν οι Σαΐτες –ένα συνεταιρικό καφενείο-παντοπωλείο με κασονάκια στους τοίχους, γεμάτα ελληνικά και ξένα προϊόντα δίκαιου εμπορίου προς πώληση, καθαρό και γαλαντόμο σε κεράσματα και επιτραπέζια παιχνίδια.
Εμπνευστές του μαγαζιού έξι νέοι άνθρωποι, δύο Μαριάννες, μία Μαρία, η Φωτεινή, ο Γιώργος και ο Στέλιος, πρώην αγρότης από τη Σάμο. «Άλλοι σπούδαζαν, άλλοι δούλευαν, εγώ εργαζόμουν ως γραφίστας» μου λέει ο Γιώργος «αλλά σταδιακά καταλήξαμε όλοι άνεργοι. Αποφασίσαμε λοιπόν να πάρουμε την κατάσταση στα χέρια μας, να κάνουμε κάτι δικό μας κι έτσι προέκυψαν οι Σαΐτες. Ένα μαγαζί με νοοτροπία κολεκτίβας που λειτουργεί ισότιμα για όλα τα μέλη, χωρίς να έχουμε κάποιο αφεντικό πάνω από το κεφάλι για να μας υπενθυμίζει πως κανείς δεν είναι αναντικατάστατος. Το όνομα του μαγαζιού μας παίδεψε λιγάκι. Ήμασταν πολλά άτομα και άντε να συνεννοηθούμε. Μια μέρα κάποιος πρότεινε τις Σαΐτες, όνομα αθώο, παιδικό και ταξιδιάρικο σαν τη φάση μας κι έτσι κατοχυρώθηκε».
«Στο καφενείο μας όλοι τα κάνουμε όλα, δεν υπάρχουν πόστα για να έχουμε ελαστικότητα στα ωράρια. Κάνουμε τις συνελεύσεις μας για τη διαχείριση του μαγαζιού και συνεργαζόμαστε συνειδητά με τον συνεταιρισμό Συν Άλλοις που προωθεί τις αρχές του αλληλέγγυου εμπορίου, το περιοδικό “Σχεδία” και το πρόγραμμα “Ένας καφές σε περιμένει”, σύμφωνα με το οποίο μαζί με τον καφέ που παραγγέλνεις, μπορείς να πληρώσεις ακόμη έναν για να προσφερθεί σε έναν συνάνθρωπό σου που δεν έχει τη δυνατότητα να τον αγοράσει. Όλα τα προϊόντα μας προέρχονται από μικρούς παραγωγούς χωρίς μεσάζοντες –ο καφές ζαπατίστικος από το Μεξικό (1, 8 ευρώ -φρέντο εσπρέσο), τσίπουρο από τον Τύρναβο (1,80 ευρώ), κρασάκι χύμα από την Πελοπόννησο, βαρελίσια μπύρα από την Ρόδο και ψημένη ρακί και τσικουδιά (1 ευρώ) κατευθείαν από την Κρήτη. Στο τετράδιο-κατάλογο (με μεζέδες από 3-6 ευρώ) θα βρεις μικρά πιάτα, χειροποίητα πάντα, ποτέ κονσέρβας, με πρώτες ύλες από φίλους παραγωγούς -απάκι και καπνιστό λουκάνικο από τον Μιχάλη Καλογρίδη που έχει έδρα στο χωριό Βουλγάρω της Μαριάννας, φρέσκο χταποδάκι σχεδόν καθημερινά, γραβιέρα από τον συνεταιρισμό αγροτικών προϊόντων Λέσβου Λεσβικάλ, γίγαντες, κρεμμυδοτηγανίτες, παστουρμαδόπιτα, ρεβύθια, χούμους- αλλά και γλυκά ανάλογα με τις διαθέσεις -πορτοκαλόπιτα και σοκολατόπιτα από την Μαριάννα και γλυκά κουταλιού από τις μαμάδες, όταν καλοκαιριάσει στα κέφια μας φτιάχνουμε και τσιζκέικ. Τα αναψυκτικά από συνεταιρισμούς κι αυτά –γκριν κόλα από τον συνεταιρισμό Θράκης, βυσσινάδα και αναψυκτικό mast (θυμίζει γκαζόζα με γεύση μαστίχας) από τη Χίο και μπύρες από μικρές ζυθοποιίες στην Ελλάδα όπως η Ζέος, η Argos Star σε τιμές από 2 ευρώ μέχρι 6».
«Στα ράφια διατίθενται προς πώληση ζυμαρικά Μανιατοπούλα που φέρνει η Μαρία από το Γύθειο, φρέσκος καφές Compañero, κακάο, ζάχαρη, σοκολάτες pepita -μαύρη με κακάο 90%, 75%, με πορτοκάλι, με πράσινο τσάι, με καυτερή πιπεριά από τον ιταλικό συνεταιρισμό Libero Mondo και φοβερές μαρμελάδες από τον Mr. Juke που είναι και γείτονας του μαγαζιού -χειροποίητες με απίστευτους συνδυασμούς -carrot cake με ανανά, αχλάδι, καρότο, και μπαχαρικά, gojiliscious με βατόμουρα και γκότζι μπέρι, kinky strawberry με φράουλα, ροζ πιπέρι και βαλσάμικο και strawberry daiquiri με φράουλα, καστανή ζάχαρη και ρούμι».
Ο κόσμος πως σας υποδέχτηκε τον ρωτάω. «Με μεγάλη αγάπη» μου εξηγεί «κάθε μέρα έρχονται άτομα όλων των ηλικιών από 18 έως 45, μουσική χαλαρή για να μην ενοχλούμε τους γείτονες και όλα καλά. Παράπονο δεν έχουμε μας έχουν στηρίξει. Το μαγαζί από μόνο του άλλωστε είναι στην πράξη φιλοσοφία ζωής, ένα εγχείρημα που μας έδωσε την ευκαιρία να δοκιμάσουμε τους εαυτούς μας στην κρίση, μία κολεκτίβα ναι μεν, αλλά πάνω από όλα ένας επαγγελματικός χώρος για βιοποριστικούς λόγους αλλά και συναισθηματικούς γι’ αυτό και επιλέξαμε την συγκεκριμένη περιοχή στην πλατεία Ηρώων και όχι κάποια πιάτσα, θέλαμε πολύ να ενισχύσουμε τη γειτονιά.»
Εκτός από τους καφέδες και τους μεζέδες, οι Σαΐτες οργανώνουν συχνά πυκνά συναυλίες, ενώ μέσα στο Μάιο θα γίνουν και κάποιες προβολές ντοκιμαντέρ.
Σαΐτες, Ιωνίας 45, Νέα Σμύρνη, τηλ. 211 0122.594, Από τις 10.30 μέχρι τις 1.30. Η κουζίνα λειτουργεί μέχρι τις 12.00.
