Όσοι χρησιμοποιούμε το Tinder χρόνια, γνωρίζουμε ότι το να βρούμε πληροφορίες για τον άνθρωπο με τον οποίο ταιριάξαμε δεν είναι πάντα εφικτό. Τα πρώτα χρόνια που ήταν υποχρεωτικό να συνδεθεί κάποιος μόνο μέσω του λογαριασμού του στο Facebook υπήρχε μια πιο ξεκάθαρη εικόνα μιας και μπορούσαμε να βρούμε με το ονοματεπώνυμό του και τη φωτογραφία του απευθείας το προφίλ του εκεί και να ψαχουλέψουμε ώστε να έχουμε μια ιδέα πριν συναντηθούμε. Όταν όμως δόθηκε η δυνατότητα δημιουργίας προφίλ στο Tinder μόνο με το νούμερο του κινητού τηλεφώνου, τα πράγματα έγιναν πιο θολά. Πλέον μπορεί ο καθένας να βάλει όποιο όνομα και όποια φωτογραφία θέλει και να γίνει «αόρατος» στο διαδίκτυο. Από την άλλη, ποντάροντας στη ματαιοδοξία και στη λατρεία της υπερέκθεσης πολλών χρηστών, επέτρεψε να συνδέει κάποιος το προφίλ του, αν θέλει, με τον λογαριασμό του στο Instagram ή και στο Spotify και αυτό βοήθησε σε μια πιο ενδελεχή έρευνα αλλά κυρίως στο να δούμε αν όντως μοιάζει με τις φωτογραφίες του Tinder ή αν ακούμε τις ίδιες μουσικές (για την ακρίβεια αν θα τσακωθεί ο Leonard Cohen με τον Snik ή αν θα τα βρούμε με μία Dua Lipa κάπου στη μέση).
Οι εποχές που απλώς ρωτούσαμε τους γνωστούς μας αν γνωρίζουν περισσότερες πληροφορίες για κάποιον που μας ενδιαφέρει έχουν περάσει έτσι κι αλλιώς και όλοι λίγο-πολύ θα γκουγκλάρουμε το αντικείμενο του πόθου μας για να δούμε πόσο σκοτεινό ή φωτεινό είναι. Αυτό που σίγουρα δεν κάνουμε (εκτός αν δουλεύουμε στην ΕΥΠ, στην ΕΛ.ΑΣ ή σε κάποια άλλη υπηρεσία που έχει πρόσβαση σε απόρρητες πληροφορίες) είναι να ελέγχουμε το ποινικό μητρώο κάποιου. «Καλησπέρα Βασίλη, θα ήθελα να δω αν έχεις καταδικαστεί για βιασμό» είναι σίγουρα μια πρόταση που δεν θα ρωτήσουμε κάποιον που μόλις γνωρίσαμε. Οι υπεύθυνοι του Tinder όμως αλλά και άλλων εφαρμογών γνωριμιών της Match Group βρήκαν τον τρόπο να το κάνουν. Πριν λίγες ημέρες, στις Ηνωμένες Πολιτείες, η εταιρεία ανακοίνωσε την επερχόμενη σύνδεσή της με τη μη κερδοσκοπική πλατφόρμα Garbo, η οποία επιτρέπει στους χρήστες που γνωρίζουν μόνο το όνομα και το τηλέφωνο κάποιου – δύο στοιχεία που σίγουρα θα ζητήσουμε από κάποιον πριν τον συναντήσουμε – να κάνουν έναν έλεγχο στο ποινικό παρελθόν του. Επενδύοντας σε αυτή τη συνεργασία με τη Garbo, ελπίζουν ότι θα κάνουν τους χρήστες να νιώθουν πιο ασφαλείς (ή πιο εκτεθειμένοι ανάλογα σε ποια πλευρά βρίσκονται). Η πληροφορία αυτή δεν θα διατίθεται δωρεάν, κάτι που το κάνει ιδιαίτερα προβληματικό μιας και αυτομάτως υπάρχει ταξική διάκριση και κατά συνέπεια αν κάποιοι πέσουν θύματα βιασμού ή κακοποίησης από κάποιο πρόσωπο που γνώρισαν στο Tinder και δεν είχαν τη δυνατότητα να διαθέσουν χρήματα για να κάνουν πριν τον έλεγχο, τότε κινδυνεύουν να κατηγορηθούν ως υπεύθυνοι για την κατάληξη, με τη γνωστή φράση: «Τα ήθελε και τα έπαθε που βγήκε ραντεβού με κάποιον χωρίς να ελέγξει πρώτα το ποινικό του μητρώο».
Η πρόθεση του Garbo είναι καλή, αυτό το καταλαβαίνουμε εύκολα από τη στιγμή που ιδρύθηκε από μια νέα γυναίκα που επέζησε από σεξουαλική επίθεση. Σκοπός της είναι να αποφευχθούν αντίστοιχα περιστατικά στο μέλλον. Ο έλεγχος που γίνεται στο παρελθόν κάποιου δεν αφορά συλλήψεις που προέκυψαν από πρόστιμα της τροχαίας ή από χρήση ναρκωτικών ουσιών μιας και όπως λέει η ίδια: «Δεν υπάρχουν στοιχεία που να συνδέουν τη χρήση ναρκωτικών ουσιών με επιθέσεις βίας με βάση το φύλο». Σκοπός είναι να μπορούμε να ελέγξουμε αν κάποιος έχει καταδικαστεί για σεξουαλική παρενόχληση ή κακοποίηση, βιασμό, ρατσιστικές επιθέσεις. Εκτός από τον έλεγχο που θα προκύπτει από τις βάσεις δεδομένων της Αστυνομίας, θα υπάρχουν και αντίστοιχα στοιχεία που μπορεί να βρει η πλατφόρμα γι’ αυτό το άτομο στο διαδίκτυο.
Τι ακριβώς όμως γίνεται με τα προσωπικά δεδομένα; Πριν από τέσσερα χρόνια η Γαλλίδα δημοσιογράφος Judith Duportail που συνεργάζεται με την εφημερίδα Guardian ζήτησε με τη βοήθεια του δικηγόρου της να της γνωστοποιήσει το Tinder τον φάκελο με τα προσωπικά της δεδομένα που έχει συλλέξει όσα χρόνια το χρησιμοποιεί (ναι, όλοι εμείς που το χρησιμοποιούμε είμαστε κάργα φακελωμένοι) και έχει στην κατοχή του. Το αποτέλεσμα ήταν 800 σελίδες με πληροφορίες για την ίδια. Από τα likes της στο Facebook και τη λίστα των φίλων της εκεί, μέχρι τις ηλικίες ανδρών που προτιμά, το επίπεδο μόρφωσής της καθώς και κάθε συνομιλία της με κάθε ταίρι. Η ίδια σοκαρίστηκε όταν είδε μια τεράστια λίστα με τα μουσικά της γούστα, τις τοποθεσίες που έχει επισκεφθεί, τα φαγητά που προτιμά, τις δουλειές και τα ενδιαφέροντά της. Μάλιστα μια έρευνα που έγινε το 2017 έδειξε ότι οι χρήστες των εφαρμογών γνωριμιών αποκαλύπτουν άπειρες πληροφορίες για τους ίδιους μέσα σε αυτές τις πλατφόρμες χωρίς να το συνειδητοποιούν. Το Tinder γνωρίζει σε ποια φυλή ανήκουν τα άτομα που επιλέγεις και σε ποιο ποσοστό, πόση ώρα χάζεψες τις φωτογραφίες τους πριν τα αποδεχτείς ή τα απορρίψεις και ποιες λέξεις χρησιμοποιείς περισσότερο. Και αν σκέφτεστε ότι τα χρειάζονται μόνο για τις συνεργασίες τους με τον διαφημιστικό κλάδο, σε λίγο θα διαπιστώσετε ότι δεν είναι μόνο αυτό. Την ίδια χρονιά, ένας αλγόριθμος χρησιμοποιήθηκε για να σκαλίσει 40.000 φωτογραφίες προφίλ από την πλατφόρμα, ώστε να δημιουργηθεί έτσι ένα σύστημα τεχνητής νοημοσύνης που θα διακρίνει το φύλο των ατόμων σε κάθε εικόνα. Λίγους μήνες νωρίτερα, 70.000 προφίλ χρηστών του OkCupid (που ανήκει στον ίδιο όμιλο που έχει και το Tinder, τη Match Group) βγήκαν στη δημοσιότητα από έναν Δανό ερευνητή, τον οποίο πολλοί χαρακτήρισαν ως υποστηρικτή του white supremacy, ο οποίος χρησιμοποίησε τα δεδομένα τους για να συνδέσει τον δείκτη ευφυίας των χρηστών με τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις. Η έρευνα αυτή υπάρχει ακόμα στο διαδίκτυο. Κανείς λοιπόν δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι αν το ποινικό μητρώο κάποιου μπει μέσα στις online υπηρεσίες γνωριμιών, δεν θα χρησιμοποιηθεί από κάποιους άλλους για τους λάθος λόγους.
Τα ερωτήματα λοιπόν είναι αν μια τέτοια συνεργασία μπορεί να παραμείνει πιστή στον αρχικό σκοπό της χωρίς να προκαλέσει περισσότερες διακρίσεις και φυσικά αν ένα τέτοιο διαδικτυακό φακέλωμα είναι ασφαλές και δεν δούμε ξαφνικά ανθρώπους να βρίσκονται εκτεθειμένοι στη διεθνή κοινότητα του ίντερνετ ως υλικό κάποιας έρευνας με αποτέλεσμα να γίνονται εν τέλει οι ίδιοι θύματα επιθέσεων. Ποιος μπορεί να εξασφαλίσει κάτι τέτοιο και με ποιον τρόπο; Είναι αναμφίβολα πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε αν ο άνθρωπος που θα βάλουμε στο σπίτι μαςέχει κριθεί ένοχος για ενδοοικογενειακή βία ή ακόμα και βιασμό, αρκεί αυτές οι πληροφορίες να μείνουν στα σωστά χέρια. Μέχρι στιγμής πάντως, οι πληροφορίες που έχουμε είναι ότι η υπηρεσία αυτή θα λειτουργήσει αρχικά στην Αμερική και δεν γνωρίζουμε αν και πότε θα ενεργοποιηθεί και σε άλλες χώρες. Το online dating έχει προκαλέσει πολλές φορές συζητήσεις για το κατά πόσο αποτελεί σωστό τρόπο γνωριμιών αφού για άλλους δεν περιέχει τον ρομαντισμό ενός συμβατικού ραντεβού και για άλλους κρίνεται καλύτερο επειδή μπορούν να ανταλλάξουν περισσότερες κουβέντες και να γνωριστούν καλύτερα πριν προχωρήσουν σε πραγματικό ραντεβού, οπότε δεν τίθεται θέμα για το αν ο έλεγχος στο ποινικό παρελθόν κάποιου θα κάνει τη διαδικασία λιγότερο ρομαντική. Το θέμα που τίθεται είναι να μην καταπατηθούν τα ανθρώπινα δικαιώματα κανενός.
(Με πληροφορίες από ρεπορτάζ της εφημερίδας The Guardian)
