Η σύγκρουση στη Συρία άρχισε στις 15 Μαρτίου 2011, μετά την καταστολή ειρηνικών διαδηλώσεων υπέρ των μεταρρυθμίσεων. Σταδιακά διεθνοποιήθηκε, με την εμπλοκή πολλών παραγόντων σε μια κατακερματισμένη χώρα.
Μια εκεχειρία μεταξύ των κυβερνητικών δυνάμεων και των ανταρτών τηρείται από τις 27 Φεβρουαρίου από την οποία όμως έχουν αποκλειστεί οι τζιχαντιστικές οργανώσεις.
Η κυβέρνηση Άσαντ και οι σύμμαχοί της
Ο στρατός, που αριθμούσε 300.000 άνδρες σε μάχιμες μονάδες το 2011, είδε το έμψυχο δυναμικό του να μειώνεται κατά το ήμισυ λόγω των θανάτων και των λιποταξιών.
Ο στρατός έχασε σχεδόν το 70% του εδάφους, ο έλεγχος του οποίου πέρασε σε μετριοπαθείς αντάρτες ή ισλαμιστές, σε τζιχαντιστές των οργανώσεων Μέτωπο Αλ-Νόσρα και Ισλαμικό Κράτος, καθώς και σε Κούρδους. Ωστόσο το έδαφος που εξακολουθεί να ελέγχει είναι στρατηγικής σημασίας καθώς περιλαμβάνει τη Δαμασκό, τη Χομς, τη Χάμα στην κεντρική Συρία, τα παράλια και ένα μέρος της βόρειας επαρχίας του Χαλεπίου, δηλαδή περιοχές όπου ζει σχεδόν το 60% του πληθυσμού που παραμένει στη Συρία. Σήμερα, έπειτα από σφοδρές μάχες οι κυβερνητικές δυνάμεις εισέρχονται στην αρχαία πόλη της Παλμύρας, την οποία είχαν καταλάβει οι τζιχαντιστές τον Μάιο του 2015.
Από τον Σεπτέμβριο του 2015, οι φιλοκυβερνητικές δυνάμεις, με την υποστήριξη των ρωσικών αεροπορικών επιδρομών, ανακατέλαβαν εδάφη στην επαρχία του Χαλεπίου, της Λαττάκειας (δυτικά) και της Ντεράα (νότια).
* Οι φιλοκυβερνητικές πολιτοφυλακές αριθμούν σχεδόν 150.000 έως 200.000 άνδρες. Η μεγαλύτερη, οι Δυνάμεις Εθνικής Άμυνας, (FDN, 90.000 μαχητές) συγκροτήθηκε το 2012. Σε αυτές τις πολιτοφυλακές προστίθενται μαχητές από τον Λίβανο, το Ιράν, το Ιράκ, το Αφγανιστάν. Η μεγαλύτερη δύναμη μεταξύ αυτών είναι (οι 5.000 έως 8.000, σύμφωνα με ειδικούς) μαχητές της σιιτικής Χεζμπολάχ του Λιβάνου.
* Σημαντικός σύμμαχος της Δαμασκού, η Ρωσία επενέβη στρατιωτικά την 30ή Σεπτεμβρίου για να βοηθήσει τις συριακές κυβερνητικές δυνάμεις που είχαν αποδυναμωθεί, πραγματοποιώντας αεροπορικές επιδρομές εναντίον θέσεων ανταρτών και τζιχαντιστών.
* Βασικός περιφερειακός υποστηρικτής του προέδρου Μπασάρ Αλ Άσαντ, το Ιράν έστειλε χιλιάδες μαχητές για να βοηθήσει τον στρατό, ενώ παρέχει επίσης στρατιωτικούς συμβούλους και οικονομική βοήθεια.
Αντάρτες
Στην αρχή λιποτάκτες του τακτικού στρατού και σύροι πολίτες που πήραν τα όπλα, οι αντάρτες ανασυγκροτήθηκαν στις τάξεις ενός συνασπισμού, του Ελεύθερου Συριακού Στρατού, αλλά σταδιακά επισκιάστηκαν, αφήνοντας τον χώρο σε πάμπολλες φατρίες, η πλειονότητα των οποίων διακατέχεται από ισλαμιστική ιδεολογία.
Οι αντάρτες δεν επικρατούν πλέον παρά σε ελάχιστες περιοχές κυρίως γύρω από την Δαμασκό, στο νότο της χώρας, σε τμήματα της επαρχίας του Χαλεπίου και στην ανατολική πλευρά της πόλης του Χαλεπίου. Ωστόσο υπολογίζοντας τις περιοχές που συμμάχησαν με τους τζιχαντιστές του Μετώπου Αλ-Νόσρα, οι αντάρτες ελέγχουν σχεδόν το 20% του εδάφους, σύμφωνα με το Συριακό Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
* Μια από τις μεγαλύτερες οργανώσεις σύρων ανταρτών είναι η Άχραρ αλ Σαμ. Συγκροτήθηκε το 2011 και χρηματοδοτήθηκε από χώρες του Κόλπου και την Τουρκία, σύμφωνα με ειδικούς. Αναπτύσσει δράση κυρίως στο βορρά (επαρχίες Χαλεπίου και Ιντλίμπ). Σαλαφιστικής ιδεολογίας, η οργάνωση επιχείρησε το 2015 να παρουσιαστεί ως μετριοπαθής στα μάτια της Δύσης. Η οργάνωση υπέστη ήττες στην επαρχία του Χαλεπίου από τότε που ο συριακός στρατός άρχισε την επιχείρησή του στις αρχές Φεβρουαρίου.
* Η Τζάις αλ Ισλάμ είναι η μεγαλύτερη οργάνωση ανταρτών στην περιοχή της Δαμασκού, κυρίως στην ανατολική Γούτα.
* Το Νότιο Μέτωπο, στο οποίο μετέχουν μη ισλαμιστικές ένοπλες οργανώσεις που ελέγχουν τομείς της νότιας επαρχίας Ντεράα.
Μέτωπο Αλ Νόσρα
Είναι η μεγαλύτερη τζιχαντιστική οργάνωση στη Συρία μετά το Ισλαμικό Κράτος.
Συγκροτείται κυρίως από σύρους τζιχαντιστές, σε αντίθεση με το ΙΚ, διαφέρει από τους άλλους αντάρτες λόγω της επιδίωξής του να ιδρύσει ισλαμικό εμιράτο.
Πολλοί σύροι αντάρτες εντάχθηκαν στις τάξεις του, καθώς τους προσέλκυσαν τα οικονομικά μέσα που διαθέτει η οργάνωση όπως και η δομή της.
Με αρχηγό τον Αμπού Μοχάμεντ αλ Τζολάνι, η οργάνωση θεωρείται “τρομοκρατική” από την Ουάσινγκτον. Συμμαχεί με οργανώσεις ανταρτών στις επαρχίες Ιντλίμπ (βορειοδυτική Συρία) και Χαλεπίου (βόρεια). Το Μέτωπο Αλ-Νόσρα αναπτύσσει δράση και σε άλλες περιοχές, αλλά είναι μειοψηφία σε σχέση με τους αντάρτες στην ανατολική Γούτα, στη Ντεράα, μέσα στη Χομς και τη Χάμα.
Με την Άχραρ αλ-Σαμ και άλλες οργανώσεις, συγκρότησε τον “Στρατό της Κατάκτησης” το 2015. Ο συνασπισμός αυτός, με τη χρηματοδότηση χωρών του Κόλπου, σύμφωνα με τους ειδικούς, εξεδίωξε τον στρατό από το σύνολο της επαρχίας Ιντλίμπ.
Οργάνωση Ισλαμικό Κράτος
Η οργάνωση με την καλύτερη δομή, η πιο βάρβαρη, η πιο πλούσια και η πιο επικίνδυνη λόγω των ωμοτήτων που διαπράττει. Το ΙΚ κατέλαβε τεράστιες εκτάσεις του συριακού εδάφους μετά την επέμβασή του, το 2013, στη σύγκρουση.
Υπό τον Αμπού Μπακρ αλ-Μπαγκντάντι, το ΙΚ αριθμεί δεκάδες χιλιάδες άνδρες που ταξίδεψαν κυρίως από το εξωτερικό, πολεμά την κυβέρνηση, το Μέτωπο Αλ-Νόσρα, τους αντάρτες και τους Κούρδους. Κήρυξε τον Ιούνιο του 2014 “χαλιφάτο” στα εδάφη που κατέλαβε στη Συρία και το γειτονικό Ιράκ.
Από το 2015, το ΙΚ έχει υποστεί ήττες στη Συρία χάνοντας κυρίως το Κομπάνι και το Ταλ Αμπιάντ (βόρεια) αλλά ελέγχει το 40% του εδάφους: στην ανατολική Συρία (Ντέιρ Εζόρ, το μεγαλύτερο μέρος των συνόρων με το Ιράκ), στο βορρά (Ράκα, ένα μέρος του Χαλεπίου) και στην κεντρική Συρία, την Παλμύρα, όπου σφοδρές μάχες μαίνονται για την ανακατάληψή της από τις κυβερνητικές δυνάμεις.
Το ΙΚ πραγματοποιεί σφοδρότατες επιθέσεις που προκαλούν δεκάδες νεκρούς, συνήθως με παγιδευμένα αυτοκίνητα.
Κούρδοι
Οι Κούρδοι της Συρίας, που καταπιέζονταν επί δεκαετίες, επωφελήθηκαν από την αποχώρηση του συριακού στρατού από τις περιοχές τους για να εγκαθιδρύσουν τοπική διοίκηση που εκτείνεται από τη βορειοδυτική έως τη βορειοανατολική χώρα.
Οι YPG (Μονάδες Προστασίας του Λαού) είναι η μεγαλύτερη κουρδική πολιτοφυλακή.
Οι Κούρδοι της Συρίας έχουν την υποστήριξη του διεθνούς συνασπισμού στον πόλεμό τους κατά του ΙΚ και επωφελήθηκαν από την ήττα των ανταρτών από τις κυβερνητικές δυνάμεις για να καταλάβουν περιοχές μέσα στο Χαλέπι, κοντά στα τουρκικά σύνορα, προς μεγάλη δυσαρέσκεια της Τουρκίας.
Ελέγχουν πλέον περισσότερο από το 10% του εδάφους και τα τρία τέταρτα των συροτουρκικών συνόρων.
Τουρκία
Η Τουρκία, που κατηγορείται επί μακρόν για “επιείκεια” ως προς τις πιο ριζοσπαστικές συριακές οργανώσεις ανταρτών, εντάχθηκε το περασμένο καλοκαίρι στον υπό τις ΗΠΑ διεθνή συνασπισμό κατά των τζιχαντιστών. Ωστόσο επικρίνει τις ΗΠΑ για την στήριξή τους στους Κούρδους της Συρίας.
Τον Φεβρουάριο, το τουρκικό πυροβολικό βομβάρδισε θέσεις των YPG, της πολιτοφυλακής που η Άγκυρα θεωρεί “τρομοκρατική” οργάνωση.
Διεθνής συνασπισμός
Από το 2014, ο υπό τις ΗΠΑ συνασπισμός διεξάγει επιδρομές εναντίον του ΙΚ στη Συρία. Εκτός από τις ΗΠΑ, Αυστραλία, Μπαχρέιν, Καναδάς, Γαλλία, Ιορδανία, Ολλανδία, Σαουδική Αραβία, Τουρκία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Βρετανία μετέχουν στο συνασπισμό, σύμφωνα με τη διοίκησή του.
(Πληροφορίες από το ΑΠΕ)
