Η περιέργεια του ανθρώπου για τη μορφή του κόσμου υπήρχε από τότε που μπόρεσε να σχεδιάζει ζώα σε σπήλαια. Τώρα βέβαια έχουμε φτάσει σε μια τεχνολογική εποχή όπου, μπορούμε να οπτικοποιήσουμε παλαιότερες περιόδους και να δημιουργούμε τρισδιάστατες αναπαραστάσεις του πλανήτη, με τρομακτική λεπτομέρεια και επιμέλεια. Ακόμα κι έτσι όμως, η πιθανότητα απόκλισης από το εξαιρετικά λεπτομερές μέχρι το απόλυτα ακριβές είναι μεγάλη. Ο στόχος δεν είναι (μόνο) η ακρίβεια. Ένας χάρτης κουβαλάει μαζί του εκτός από γεωγραφικούς προσδιορισμούς και την ιστορία της περιόδου που φτιάχνεται. Τι αντιλήψεις και τι απόψεις περί του κόσμου αλλά και η ίδια η εξέλιξη των εργαλείων και των επιστημών που χρησιμοποιούνται. Με αφορμή το βιβλίο του Τζέρι Μπρότον A History of the World in 12 Maps, βλέπουμε 12 χάρτες που διαμόρφωσαν τόσο την αντίληψη για τον κόσμο όσο και την ίδια την επιστήμη της χαρτογράφησης.
Ο χάρτης του Πτολεμαίου
Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις που η παρατήρηση, η μελέτη και η επιστήμη συνδυάζονται και δημιουργείται κάτι μοναδικό, κάτι ρηξικέλευθο όπως ο διαχρονικός χάρτης του Πτολεμαίου (150 μ.Χ, αν και κατά πάσα πιθανότητα δεν τον σχεδίασε ο ίδιος, αλλά ήταν αυτός που έκανε την περιγραφή και τις μελέτες). Ο χάρτης περιλαμβάνει Ευρώπη, Ασία (απουσιάζει η Άπω Ανατολή), το βόρειο τμήμα της Αφρικής , ενώ ουσιαστικά το επίκεντρο της προσοχής είναι η Μεσόγειος θάλασσα.
Ο κυκλικός χάρτης του Αλ-Ιντρίσι
Στη δεύτερη θέση, βρίσκεται ο χάρτης του Αλ Σαρίφ Αλ-Ιντρίσι, που ουσιαστικά είναι δυο, ένας μικρός κυκλικός και ένας μεγαλύτερος που αποτελείται από 70 τοπικούς επιμέρους χάρτες. Και οι δυο απεικονίζουν όχι τόσο με μαθηματική προσήλωση τον κόσμο, αλλά επικεντρώνεται κυρίως στη γεωγραφική απεικόνιση και να “μπλέξει” τις διαφορετικές παραδόσεις (Ελληνικές, Εβραϊκές, Χριστιανικές, Ισλαμικές).
Ο μεγάλος χάρτης, συνδυασμός 70 τοπικών μικρότερων.
Ο χάρτης του Χέρφορντ, Mappa Mundi
Ο επόμενος χάρτης είναι ένα χαρακτηριστικό δείγμα του κόσμου όπως τον φαντάζονταν οι Χριστιανοί κατά το Μεσαίωνα. Βρίσκεται στον Καθεδρικό το Χέρφορντ στην Αγγλία, χρονολογείται από το 1300 και αποτελεί μια απεικόνιση όλων των Άγιων “σημείων” για τη Χριστιανική πίστη, αν παρατηρήσετε δε το κέντρο, θα αντιληφθείτε ότι πρόκειται για την Ιερουσαλήμ (που έχει ένα σταυρό ως σημάδι).
Χάρτης του Κουάν Κουν-1402
Ο χάρτης που προέρχεται από την Κορέα, είναι πιθανότατα ο πρώτος χάρτης που μας θυμίζει τον κόσμο όπως τον γνωρίζουμε σήμερα. Δημιουργήθηκε από μια ομάδα αστρονόμων, εντεταλμένων από το Βασιλιά, με επικεφαλής τον Κουόν Κουν. Ο λόγος που ο χάρτης είναι αρκετά ρεαλιστικός για την εποχή (1402), έχει να κάνει με την ιδεολογία της εποχής: Ο βορράς τοποθετήθηκε στο πάνω μέρος, γιατί οι υπήκοοι κοιτούν το βασιλιά προς τα βόρεια, ενώ ο βασιλιάς κοιτά τους υποτακτικούς νότια. Όπως γίνεται αντιληπτό με την πρώτη ματιά σε αυτόν τον χάρτη, τη μερίδα του λέοντος έχει η Ασία, με την Ευρώπη να είναι μια μικρή και βάρβαρη κουκκίδα στην άκρη του.
Ο χάρτης Universalis Cosmographia του Μάρτιν Βάλντσεμύλλερ-1507
Σειρά έχει ο πιο ακριβός χάρτης στον κόσμο, αυτός του Γερμανού χαρτογράφου Μάρτιν Βαλντσεμύλλερ, αφού κόστισε περίπου 10 εκατομμύρια για να αγοραστεί από το Γερμανό πρίγκηπα στον οποίο ανήκε. Ο λόγος που το Κονγκρέσο έδωσε τόσα χρήματα για αυτόν το χάρτη είναι επειδή είναι ο πρώτος που απεικονίζει την Αμερική και τον Ειρηνικό Ωκεανό. Το όνομα μάλιστα “Αμερική”, δόθηκε από τον Βαλντσεμύλλερ προς τιμήν του Αμέριγκο Βεσπούκι, του μεγάλου εξερευνητή της εποχής. Ο χάρτης χρονολογείται από το 1507, σε μια ιδιαίτερα γόνιμη περίοδο για τη χαρτογραφία και την ανακάλυψη νέων εδαφών.
Στην επόμενη σελίδα θα φτάσουμε επιτέλους στη στρογγυλή γη
