Ποιος θα ασχοληθεί με τον επανατραυματισμό της 12χρονης από τις συνεχείς καταθέσεις;

Στις αρχές του περασμένου Οκτώβρη μάθαμε για πρώτη φορά την αποτρόπαιη είδηση που ήθελε έναν παιδοβιαστή, ονόματι Ηλία Μίχο, να διατηρεί κύκλωμα μαστροπείας στο οποίο εξέδιδε κατ’ εξακολούθηση ένα ανήλικο κορίτσι στην περιοχή του Κολωνού, σε άντρες που τη βίαζαν έναντι αμοιβής. Ο μαστροπός επικοινωνούσε με παιδοβιαστές, ενώ δεν ήταν λίγοι εκείνοι που τον είχαν πλησιάσει από μόνοι τους ζητώντας του ένα «ραντεβού» με το 12χρονο παιδί, που πια γνωρίζουμε όλοι ως “η 12χρονη”.

Έως αυτή τη στιγμή, ο Ηλίας Μίχος βρίσκεται προσωρινά κρατούμενος και έχει κληθεί σε συμπληρωματική απολογία, ενώ το κορίτσι έχει αναγνωρίσει έντεκα ακόμη άτομα, εκ των οποίων πέντε συνελήφθησαν μόλις την προηγούμενη Τρίτη και Τετάρτη και δύο ακόμη προφυλακίστηκαν χθες. Οι άλλοι τέσσερις άντρες έχουν ταυτοποιηθεί και έχουν κληθεί από την 23η Ανακρίτρια για να καταθέσουν απολογητικό υπόμνημα. Οι κατηγορίες που τους αποδίδονται είναι βαρύτατες, όπως οι κατ’ εξακολούθηση γενετήσιες πράξεις σε βάρος ανηλίκου κάτω των 12 ετών. Παράλληλα, η μητέρα του κοριτσιού εξακολουθεί να βρίσκεται προφυλακισμένη, παρά την επιμονή της 12χρονης και των άλλων παιδιών της, πως είναι αθώα.

Από τη μέρα που το έγκλημα είδε το φως της δημοσιότητας, δεκάδες άρθρα έχουν γραφτεί και άπλετος τηλεοπτικός χρόνος έχει αφιερωθεί στην παρουσίαση «ανατριχιαστικών» λεπτομερειών όσων βίωσε το 12χρονο παιδί, χωρίς οι δημοσιογράφοι να αναλογίζονται ιδιαίτερα πώς αυτή η υπερ-προβολή θα μπορούσε να επηρεάσει την ήδη επιβαρυμένη ψυχολογία του παιδιού. Tα ΜΜΕ στρέφουν την προσοχή τους στις καταθέσεις του κοριτσιού, μη διστάζοντας να διαρρεύσουν υλικό δικογραφίας – όπως είχε συμβεί με την προκαταρκτική γνωμάτευση ψυχολόγου για την 12χρονη. Μόλις πριν από μερικές ώρες, το ΕΣΡ επέβαλε πρόστιμο 190.000 ευρώ στον ANT1 και την εκπομπή «Το Πρωινό» που παρουσιάζει ο Γιώργος Λιάγκας, για όσα ειπώθηκαν στον αέρα στις 19 Οκτωβρίου. Ο παρουσιαστής είχε αναφέρει ότι έχει στο κινητό του φωτογραφίες της 12χρονης (την ώρα της πράξης του βιασμού από τον Μίχο), αλλά και στοιχεία της ποινικής δικογραφίας, περιγράφοντας μάλιστα ότι στις φωτογραφίες έβλεπε τον μαστροπό να ασελγεί στο κορίτσι.

Κι ενώ τα ΜΜΕ βουλιάζουν στον βούρκο τους, κανείς δεν σκέφτηκε πώς μπορεί να νιώθει ένα παιδί που έχει κακοποιηθεί και καλείται να καταθέσει ξανά και ξανά όσα έζησε στα χέρια αυτών που ασελγούσαν πάνω του. Μέχρι τώρα, η ανήλικη έχει κληθεί να καταθέσει και να αναγνωρίσει πρόσωπα δραστών περισσότερες από 6 φορές, για μία διαδικασία, που, όπως καταγγέλλουν η συνήγορος υπεράσπισής της, Ασπασία Ταραχοπούλου και ο δικηγόρος της οικογένειας, Απόστολος Λύτρας, θα μπορούσε να έχει διεκπεραιωθεί μέσα σε 2 καταθέσεις.

Ανεπίτρεπτη η καθυστέρηση της έρευνας – Επώδυνες οι συνεχείς καταθέσεις στη ΓΑΔΑ για τη 12χρονη

Όπως εξηγεί η κα. Ταραχοπούλου στην Popaganda, η οποία έχει αναλάβει την υπεράσπιση της 12χρονης και της μητέρας της, «Η καθυστέρηση των ερευνών που έχουν ξεκινήσει από τον Οκτώβρη, είναι αδικαιολόγητη, δεδομένου ότι κάποιοι από τους προσφάτως συλληφθέντες έχουν αναγνωριστεί και υποδειχθεί από το παιδί από την πρώτη στιγμή. Η συνεχής εξέταση του παιδιού επίσης, πραγματοποιείται σε ένα διόλου φιλικά χώρο για εκείνο, σε ένα δωμάτιο στη ΓΑΔΑ που δεν είναι διαμορφωμένο σύμφωνα με τον νόμο για να εξεταστεί ένα παιδί. Έχει κληθεί ήδη 6 φορές να αναγνωρίσει αυτούς που το κακοποίησαν, ερχόμενο ξανά και ξανά σε επαφή με τραυματικές καταστάσεις που προσπαθεί να ξεχάσει. Όλες αυτές οι καταθέσεις επηρεάζουν και κακοποιούν το παιδί γιατί το φέρνουν αντιμέτωπο πάλι με αυτό που έχει γίνει. Κάπου πρέπει αυτό να τελειώσει. Πρέπει να βρεθούν όλοι οι ένοχοι αλλά όχι με αυτόν των επώδυνο τρόπο – ειδικά τώρα που αρχίζει να συνειδητοποιεί τι έχει αντιμετωπίσει».

Ο δικηγόρος της οικογένειας της 12χρονης, Απόστολος Λύτρας, κατήγγειλε με τη σειρά του στο Action24 πως «υπάρχει λίστα με 213 άτομα, τα οποία δεν έχουν ζητήσει ακόμη από το παιδί να αναγνωρίσει. Δεν λέω ότι και οι 213 έχουν βιάσει το κορίτσι, ότι έχουν προβεί σε γεννετήσιες πράξεις. Αλλά αν μη τι άλλο θα πρέπει να αναγνωριστούν από το παιδί». Ο ποινικολόγος ανέφερε σχετικά με τις πολυάριθμες καταθέσεις: «Αυτές οι διαδικασίες θα μπορούσαν να γίνουν με 2 καταθέσεις του παιδιού. Η διαδικασία κυλάει απίστευτα αργά. Eίναι πρωτόγνωρο να καλείται τόσες φορές για αναγνώριση… έχει πάει 6 φορές στη ΓΑΔΑ στην Υποδιεύθυνση Προστασίας Ανηλίκων».

«Η πολιτεία έχει αφήσει απροστάτευτο το κορίτσι»

Όσον αφορά στην κρατική μέριμνα προς το παιδί, η συνήγορος υπεράσπισης επισημαίνει ότι «Το μόνο που έχει αυτό το παιδί είναι μία ψυχολογική υποστήριξη και μάλιστα πολύ μακρινή. Μία φορά την εβδομάδα πηγαίνει μία παιδοψυχολόγος σε απόσταση 50 χιλιομέτρων από το σπίτι όπου ζει πλέον με έναν συγγενή – με τα έξοδα να βαραίνουν την οικογένεια – και δεν υπάρχει καμία άλλη μέριμνα από την πολιτεία. Έχει αφήσει απροστάτευτο το κορίτσι. Ενώ ζητήθηκε και από την εισαγγελέα ανηλίκων και από την παιδοψυχολόγο κατ’ οίκον διδασκαλία, αυτό που έλαβε ως απάντηση ήταν ένα “πάρε τα βιβλία και διάβαζε στο σπίτι σου μόνη σου”».

«Πρόκειται για ένα παιδί που έχει περάσει όσα έχει περάσει, που δεν έχει επαφή με το σχολείο εδώ και 4-5 μήνες, και του λένε να πάρει τα βιβλία της πρώτης Γυμνασίου και να διαβάσει μόνο του. Το κορίτσι είναι κλεισμένο σε ένα σπίτι, ερχόμενο αντιμέτωπο με σοβαρά ψυχολογικά ζητήματα, κυκλοφορεί με κουκούλα, και δεν θέλει να συναντήσει άντρες από τον φόβο του – κυρίως μεγάλης ηλικίας. Έχει μόνο μια μικρή εξωσχολική δραστηριότητα, αλλά ακόμη και σ’ αυτή έχει φοβία να συναναστραφεί άλλα άτομα. Τώρα το παιδί αρχίζει και καταλαβαίνει τι πραγματικά του έχει συμβεί, δεν έχει επαφή με κανέναν παρά μόνο με το αδελφάκι του που ζουν μαζί. Είναι πολύ προβληματισμένο», καταδεικνύει η δικηγόρος.

Η 12χρονη επιμένει πως η μητέρα της είναι αθώα

Παράλληλα, όπως εξηγεί η κα. Ταραχοπούλου σχετικά με τη μητέρα της 12χρονης η οποία παραμένει προφυλακισμένη για το αδίκημα της μαστροπείας έπειτα από απόφαση του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών, «Η απάντηση για το αίτημα αποφυλάκισης της μητέρας της ανήλικης, έχει καθυστερήσει σημαντικά χωρίς να μπορούμε να γνωρίζουμε τον λόγο, ωστόσο αυτό που βλέπω είναι μία μητέρα προφυλακισμένη και παιδοβιαστές καταδικασμένους που κυκλοφορούν ελεύθεροι. Το κορίτσι λέει ξανά και ξανά πως η μητέρα του είναι αθώα, πως δεν γνώριζε για όσα βίωνε καθώς φοβόταν να της μιλήσει, και θεωρεί τον εαυτό της υπεύθυνο για την προφυλάκισή της».

«Στεναχωριέται πολύ για τη φυλάκισή της και φωνάζει από την πρώτη στιγμή ότι δεν έχει καμία σχέση με την υπόθεση, ενώ επαναλαμβάνει πως αυτός που την εξέδιδε ήταν ο Μίχος. Μιλώντας με τον κύριο εισαγγελέα ο οποίος κάνει τις γνωμοδοτήσεις, μου είπε πως είχε μεγάλο φόρτο εργασίας και δεν έχει προλάβει να κάνει την πρόταση της αποφυλάκισης, αναφέροντας πως θα την έχει ολοκληρώσει μέχρι την Πέμπτη – Παρασκευή», προσθέτει η ίδια.

Η διαδικασία των καταθέσεων – Ο επανατραυματισμός των ανήλικων θυμάτων

Όπως είχαμε αναδείξει πρόσφατα στην Popaganda αναφορικά με το στάδιο των καταθέσεων, ένα θύμα βιασμού καλείται να καταθέσει για την κακοποίησή του πολλές περισσότερες φορές από όσες θα ήταν απαραίτητο σε ένα ορθά δομημένο δικαιικό περιβάλλον. Όπως είχε διασαφηνίσει ο δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Διονύσης Χιόνης, «Το θύμα καταθέτει κατά το στάδιο της προανάκρισης, της ανάκρισης, καθώς και στο ακροατήριο. Eνώπιον ανακριτικών υπαλλήλων, πραγματογνωμόνων, ιατροδικαστών ή κοινωνικών λειτουργών, ενώπιον ανακριτών/εισαγγελέων και, ασφαλώς, ενώπιον Δικαστών και Εισαγγελέα. Ειδικά στο ακροατήριο, το θύμα είναι στη δυσάρεστη θέση να καταθέτει τη στιγμή που δυο τρία βήματα πιο πίσω κάθεται στο εδώλιο ο/οι κατηγορούμενος/οι, εντείνοντας, όπως είναι λογικό, την αρνητική κατάσταση που ήδη αυτό βιώνει. Επίσης, τα θύματα, είτε είναι ενήλικα είτε ανήλικα, θα έπρεπε να λαμβάνουν ψυχολογική υποστήριξη κατά τη διάρκεια των καταθέσεων, όμως δεν προβλέπεται κάτι τέτοιο από το κράτος».

Όταν το θύμα είναι ανήλικο, όπως στην περίπτωση της 12χρονης, πραγματοποιείται αρχικά μια προκαταρκτική αξιολόγηση, ως προς την ικανότητά του να εξεταστεί ως μάρτυρας. Η διαδικασία αυτή (η οποία δεν μαγνητοσκοπείται) λειτουργεί και σαν ένα στάδιο προετοιμασίας του παιδιού για τη μετέπειτα κατάθεση. Το σε ποιον θα δώσει εν συνεχεία το παιδί κατάθεση, εξαρτάται από την υπόθεση. Σε μία υπόθεση παιδικής κακοποίησης, όπως αυτή του Κολωνού, θα απευθυνθεί στην Υποδιεύθυνση Προστασίας Ανηλίκων της ΓΑΔΑ. Απ’ εκεί και πέρα, η κατάθεση πρέπει να δοθεί σε ψυχολόγους της Αστυνομίας και να μαγνητοσκοπηθεί στην εξειδικευμένη, φιλικότερη προς το παιδί δημόσια δομή «Το Σπίτι του Παιδιού», η οποία – παρά τις μεγάλες καθυστερήσεις – άρχισε να λειτουργεί πέρυσι.

Ανεπίτρεπτο το παιδί να μην εξετάζεται στη δομή «Το Σπίτι του Παιδιού»

Τον περασμένο Οκτώβρη, η Αστυνόμος Β’ Ψυχολόγος της Υποδιεύθυνσης Προστασίας Ανηλίκων, Κωνσταντίνα Κωστάκου, είχε πει μιλώντας στην εκπομπή “Live News” του Mega ότι, «Όταν ένα παιδί καταθέτει, σημαίνει πως ο ψυχολόγος έχει αξιολογήσει ότι είναι ένα παιδί που έχει απαρτιωμένη και αντιληπτική ικανότητα. Ότι έχει μια ψυχική κατάσταση που το βοηθάει να μην καταρρεύσει στη διαδικασία που θα πρέπει να ανασύρει μνήμες. Καταρχάς τα περισσότερα παιδιά καταθέτουν μία φορά. Όταν μιλάμε για παραπάνω από μία καταθέσεις, πρόκειται για συμπληρωματικές καταθέσεις». Ωστόσο, σχεδόν πέντε μήνες μετά την πρώτη κατάθεση του παιδιού, ακόμη δεν έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία της αναγνώρισης και οι μηνιαίες καταθέσεις του κοριτσιού κάθε τι άλλο παρά συμπληρωματικές είναι, όπως επισημαίνει η συνήγορός της. Επίσης, εξακολουθεί να μην διευκρινίζεται ο λόγος για τον οποίο το παιδί δεν καταθέτει «Στο Σπίτι του Παιδιού».

Σύμφωνα με τη Δικαστική Ψυχολόγο, Έρη Ιωαννίδου, η οποία είχε μιλήσει στην Popaganda σχετικά με τη δομή πριν από λίγους μήνες, «Η δομή δημιουργήθηκε προκειμένου το ελληνικό σύστημα να εναρμονιστεί με τις συμβάσεις που αφορούν τα δικαιώματα του παιδιού και τις επιταγές μιας φιλικής προς το παιδί δικαιοσύνης, ώστε να αποτρέπεται ο επανατραυματισμός του. Οι επαγγελματίες στο Σπίτι του Παιδιού είναι ειδικά και αποκλειστικά εκπαιδευμένοι ώστε να ακολουθούν ένα συγκεκριμένο πρωτόκολλο, το οποίο έχει ψηφιστεί με υπουργική απόφαση από το 2019 (ΥΑ 7320/2019 για Αυτοτελή Γραφεία & Πρωτόκολλο δικανικής εξέτασης) και ακολουθεί τα Διεθνή πρότυπα. 

Και είχε συμπληρώσει πως, «Στο Σπίτι του Παιδιού οι καταθέσεις μαγνητοσκοπούνται και το υλικό παραδίδεται στις αρχές. Θεωρούμε ότι η εξειδίκευση του προσωπικού και η χρήση επιστημονικά τεκμηριωμένου πρωτοκόλλου αυξάνει την αξιοπιστία της μαρτυρίας του παιδιού ή/και βοηθά στην αποκάλυψη μη αξιόπιστων μαρτυριών όταν υπάρχουν, ώστε να μην συντρέχει λόγος να επανεξεταστεί το παιδί στο μέλλον. Και αυτό, μέσα από όσο το δυνατόν πιο φιλικές προς το παιδί διαδικασίες που στοχεύουν στην αποφυγή του επανατραυματισμού του, δηλαδή της δευτερογενούς θυματοποίησης».

«Στην Υποδιεύθυνση Προστασίας Ανηλίκων, αν και οι καταθέσεις μαγνητοσκοπούνται, πολλές φορές μπορεί αργότερα ο/η Ανακριτής/τρια να ζητήσει εκ νέου εξέταση του μάρτυρα. Το παιδί σε αυτή την περίπτωση πρέπει πρώτα να εξεταστεί από πραγματογνώμονα ώστε να δοθεί γνωμάτευση σχετικά με τη δυνατότητα εξέτασής του ως μάρτυρα και να οδηγηθεί στον Ανακριτή. Έτσι, αναγκάζεται να επαναλάβει αρκετές φορές πολύ τραυματικά γεγονότα. Αν και ο ειδικός χώρος εξέτασης στην Υποδιεύθυνση Προστασίας Ανηλίκων δεν είναι τόσο εχθρικός, κάτι τέτοιο δεν ισχύει για όσα αντικρίζει ένα παιδί διασχίζοντας τη ΓΑΔΑ, μέχρι να μεταβεί εκεί. Γι’ αυτό και η διαδικασία πρέπει να γίνεται αυστηρά στην εξειδικευμένη δομή».