Στην καλή περίπτωση τους δίνουν διορία μέχρι μέσα Νοεμβρίου, στη χειρότερη μόλις μαραθούν τα λουλούδια. Ε, και μετά τσουπ στα σκουπίδια, ναι, η πλαστική γλάστρα, το χώμα, το ίδιο το ζωντανό φυτό, όλα μαζί. Και αφού τα πέταξες καλά-καλά, σιγά να μη σε νοιάζει κιόλας αν πρόκειται για υβρίδιο, για μεταλλαγμένο ή για το σπόρο της γιαγιάς σου που κι αυτός στο κάτω-κάτω της γραφής υβρίδιο ήταν κάποτε.
Εντάξει, είναι βέβαια μια καλή λύση. Θέλεις κάτι να προσφέρεις, θέλεις λίγο χρώμα στο μπαλκόνι, ναι, είναι η εύκολη λύση, μια γλάστρα με χρυσάνθεμα. Φτηνή, χρωματιστή, μπουμπουκιασμένη.
Τις εισάγουμε μαζικά, ναι, ούτε χρυσάνθεμα δεν παράγουμε. Κυκλοφορούν στα θερμοκήπια μας από τέλη Αυγούστου και ας τα λένε αγιοδημητριάτικα και ας μην βρέχει και ας μην είναι ο καιρός μουντός όπως στην Ολλανδία. Μαζικές ολλανδικές παραγωγές και επίδειξη.
Το φαίνεσθαι και εδώ και όχι το είναι. Φυτά φρέσκα μιας χρήσης. Δε λέω, ωραία είναι, πολύ ωραία μάλιστα. Όλα με γερά κεφαλάκια, με πυκνά μπουμπούκια ζυγισμένα στοιχισμένα με καταπράσινα φύλλα. Είναι τόσο ντοπαρισμένα τα καημένα, τόσο μπουχτισμένα από λιπάσματα ανθοφορίας, που, όσο και να τα περιποιηθείς, τη δεύτερη χρονιά σπάνια φτάνεις στο ίδιο αποτέλεσμα. Σαν το φωτομοντέλο της πασαρέλας «που ζει μια νύχτα μόνο».
Κρίμα γιατί το χρυσάνθεμο είναι μια καθαρόαιμη ομορφιά.
Εφιάλτης; Ξυπνώ με εφιάλτη. Ο εφιάλτης του κηπουρού. Όλες οι παλιές ρίζες έχουν ξεραθεί και τη θέση τους έχουν πάρει ολλανδικές υπερπαραγωγές. Σκύβω πάλι στον κήπο, ξεχορταριάζω, κλαδεύω, στηρίζω με μικρά καλάμια τα βαρύτερα άνθη, κανακεύω τα μικρά και έχω υπομονή και περιμένω, ηρεμώ. Όχι, όλα είναι όπως πριν, ναι, λίγο λίπασμα θα τα βοηθούσε, αλλά δεν τα κακομαθαίνω. Αφήνω το κλαδευτήρι στο παρτέρι και κάθομαι στη σκληρή μεταλλική μου πολυθρόνα. Ούτε ο κηπουρός πρέπει να κακομαθαίνει. Μπρε, μπας και θα έπρεπε να μπει κάποιος φόρος πολυτελείας σ’ αυτή την ευκολία της ανάπτυξης; Αλλά και εκεί φόρος;
Ο νους μου πάει στον Alfred Krupp, τον ιδρυτή της δυναστείας των Krupp. Είχα επισκεφτεί στα φοιτητικά μου χρόνια την Villa Hügel, την κατοικία που έφτιαξε στα μέσα του 19ου αιώνα στην περιοχή της Έσσης στη Γερμανία. Μια περιοχή φτωχή σε δάση και πλούσια σε κοιτάσματα άνθρακα. Ο Krupp όμως ήθελε και τα δύο. Με τις εξαιρετικές του ικανότητες κατάφερε να φτιάξει μια μηχανήγια να μεταφυτεύει δένδρα τεραστίων διαστάσεων, εκατό χρόνων και βάλε. Με τον τρόπο αυτόν κατάφερε μέχρι το 1883 να αποκτήσει η έπαυλή του ένα πλούσιο δάσος. Δεν είχε τον καιρό να περιμένει. Ύβρις; Ούτε τυχαίο βέβαια είναι ότι σ´ αυτή μεγάλωσαν τα παιδιά του, οι γενιές των ισχυρών του χάλυβα που κατηγορήθηκαν μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο ότι χρησιμοποίησαν στα εργοστάσια παραγωγής όπλων πάνω από εκατό χιλιάδες Εβραίους και αιχμάλωτους πολέμου. Ναι, τα μήλα του Alfred Krupp έπεσαν κάτω από αυτές τις υψηλές σημύδες που κοσμούν ακόμη και σήμερα τους κήπους του σημερινού ιδρύματος.
Τα χρυσάνθεμα καλλιεργούνται συστηματικά στην Κίνα από τον 15ο αιώνα ως λαχανικό κυρίως για σαλάτες και αφεψήματα, ενώ η καλλιέργειά τους στην Ιαπωνία είχε αρχίσει για καλλωπιστικούς λόγους ήδη από τον 8ο αιώνα μ. Χ. Αποτελούν το έμβλημα της αυτοκρατορικής οικογένειας της Ιαπωνίας και το εθνικό άνθος τους.
Και μια που από τις βαθύχρωμες κοιλάδες της Κάτω Ρηνανίας φτάσαμε στα ιαπωνικά ακρογιάλια, θα ήταν κρίμα να μην αναφερθώ, σε αντιδιαστολή με τον επαρμένο και βιαστικό Krupp, στον υπομονετικό ζωγράφο Hokusai Katsushika (1760-1849), που ίσως και να πέρασε τη μισή του ζωή σχεδιάζοντας…
… δύο άνθη χρυσανθέμων και μια μέλισσα, για να γραφτεί ένα μικρό χαϊκού για να επηρεαστεί ολόκληρη η γενιά των ιμπρεσιονιστών από αυτά τα σχέδια που στολίζουν μέχρι τις μέρες μας το σπίτι του Monet στο Giverny, φανατικού συλλέκτη estampes japonaises.
Είναι βέβαια λίγο αστείο γιατί μεταξύ άλλων τα χρυσάνθεμα είναι το σύμβολο της μακροζωίας και είναι αλήθεια ότι και αυτά τα ίδια με την κατάλληλη περιποίηση και υπομονή μπορεί να ζήσουν πολλά χρόνια. Τακτικό αλλά όχι υπερβολικό πότισμα, συχνό κλάδεμα, καλό καθάρισμα των μαραμένων λουλουδιών και υπομονή, γιατί εκεί που νομίζεις ότι ξεραίνεται το χρυσάνθεμο, τσουπ, να το και ξανανθίζει, αρκεί να προσαρμοστείς στους ρυθμούς του… ή μήπως το ξεχάσαμε κι αυτό;
Καινούριο φθινόπωρο κι ακόμα να βγεις
σαν άσπρο χρυσάνθεμο στη φλούδα της γης
να βγεις να μου πεις αν καρτερείς να ξαναρθώ
στα χέρια σου αγάπη μου για να ζεσταθώ.
στίχοι: Λευτέρης Παπαδόπουλος / μουσική: Γιάννης Σπανός
πρώτη εκτέλεση: Βίκυ Μοσχολιού (Σαββατόβραδο, 1970)
