Ο κόσμος είναι σκληρός. Το κοινό δε συγχωρεί. Ούτε φυσικά οι κριτικοί. Υπάρχουν διάφορα ζητήματα στα οποία νιώθουν εντελώς αδύναμοι (παρά τις πιθανώς καλές προθέσεις τους) να παρέμβουν – όπως ας πούμε το προσφυγικό – και η πιο συνηθισμένη αντίδραση είναι να αποδυναμώνουν εκείνον που το κάνει. Εκείνον που ξεχωρίζει, αρθρώνει λόγο και, στην περίπτωση που είναι καλλιτέχνης, προσπαθεί να εκμεταλλευθεί τη «δύναμή» του για να κινητοποιήσει. Σήμερα που κυριαρχούν τα bold statements δίνοντας λόγο ύπαρξης στην σοσιαλμιντιοκρατία μας (κι αποτελώντας το βασικό καύσιμό της), η αποδόμηση είναι το πιο εύκολο πράγμα. Χρειάζονται λίγα δευτερόλεπτα για να φέρεις τον άλλον στα μέτρα σου, πάντα τραβώντας προς τα κάτω. Και δυστυχώς αυτή η λογική –πώς θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά άλλωστε;- έχει επηρεάσει δραματικά και τον ενυπόγραφο δημόσιο λόγο.
Δεν λέω ότι οι χλιαρές κριτικές που παίρνει το ενδέκατο στούντιο άλμπουμ της Polly Jean Harvey είναι άδικες. Για να το ξεκαθαρίσω από την αρχή, συμφωνώ με την ετυμηγορία τους. Διαφωνώ όμως με αυτήν την σνομπ απόρριψη του ακτιβιστικού χαρακτήρα που έχει το The Hope Six Demolition Project. Μια απόρριψη που γίνεται κι ελαφρώς κεκαλυμμένα. Γιατί, ξέρετε, δεν είναι κι εύκολο να παίξεις την Bono card σε ένα πρόσωπο που εδώ και σχεδόν 25 χρόνια δείχνει απόλυτη συνέπεια προς μια εσωστρεφή «καλλιτεχνική» κατεύθυνση. Δεν αντέχω αυτές τις εξυπνάδες του τύπου «δηλαδή τι, πάει να σώσει τον κόσμο η PJ;». Ναι, θα είχε κάθε δικαίωμα να την ακούσει και να το επιχειρήσει για μια φορά. Και να συνέλθει αποτυγχάνοντας. Αλλά, φυσικά, δεν είναι αυτός ο σκοπός της. Αν ήταν, τότε ναι θα βάζαμε στην κουβέντα και τον Bono, και τον Νταλάρα και όποιον θέλετε…
Μετά τον κονσεπτικό άθλο του Let England Shake (Island/Vagrant, 2011) που αποθεώθηκε καθολικά, η PJ Harvey διατηρεί 5 χρόνια μετά την εμμονή της με τον πόλεμο. Είτε αυτός αφορά το παρελθόν και την εκστρατεία της Καλλίπολης όπως στον προηγούμενο δίσκο, είτε αυτός αφορά το παρόν και την κατάσταση σε χώρες όπως το Αφγανιστάν που προκαλούν τα τεράστια προσφυγικά ρεύματα στη Δυση (“The Ministry of Defense”). Είτε ακόμα και τον «εσωτερικό πόλεμο» π.χ. στο στομαχι της Αμερικής και την περιοχή Ward 7 της πρωτεύουσας Γουάσινγκτον, στην οποία κάνει επιτόπιο ρεπορτάζ στο εναρκτήριο “The Community of Hope”προκαλώντας την οργή των τοπικών αρχόντων για τον τρόπο που περιγράφει τις διακρίσεις και την γκετοποίηση που επιβάλλει το gentrification. “They’re gonna put a Walmart here”, λέει ο πικρός επίλογος του κομματιού…
Κι αργότερα έρχεται στη δική μας δυστοπία. Της Ειδομένης, των Σκοπίων, του Κόσοβου. Στις σκηνές που περιγράφει στο “The Wheel” και δείχνει στο αντίστοιχο βίντεό του, φυσικά πρωταγωνιστεί και η Ελληνική Αστυνομία. Είναι εκεί που αναρωτιέται/αρνείται «πώς εξαφανίζονται τα μικρά παιδιά» με μια μακάβρια χορωδία από πίσω της να υπενθυμίζει τους φριχτούς αριθμούς ( “I Heard it was 28.000”). Ή περιγράφει όλους αυτούς τους μεγάλους αποχωρισμούς που καταλήγουν στατιστική με τις πιο όμορφα συμβολικές λέξεις του δίσκου. Στο αμέσως επόμενο “Chain of Keys”…
Πιο πριν έχει προλάβει να ανακατέψει κι άλλα ζητήματα. Έχει βρεθεί κοντά στον ποταμό Anacostia στο ομώνυμο κομμάτι με τις νύξεις στους Ινδιάνους, έχει υπάρξει “Near the Memorials to Vietnam and Lincoln”, έχει επιτάξει κι άλλο υπουργείο για τις ανάγκες του tracklist, αυτή τη τη φορά “The Ministry of Social Affairs”. Και είναι η αλήθεια ότι έχει ανοίξει πολλά μέτωπα, αποδυναμώνοντας την κονσεπτική δυναμική του άλμπουμ, μετατρέποντάς το ανά σημεία σε ένα παγκόσμιο κυτίο παραπόνων για τη Μεγάλη Αδικία. Όμως δεν είναι αυτό το πρόβλημα: η PJ ξέρει για τι μιλάει στις περισσότερες περιπτώσεις. Κι αλλού αλληγορικά, αλλού συνθηματολογικά, αλλού εύστοχα κι αλλού επιφανειακά, επιβιώνει ως Joan Baez του 21ου αιώνα φροντίζοντας να κρατήσει περισσότερα θετικά απ’ ότι αρνητικά από τον παραπάνω χαρακτηρισμό. Γιατί υπάρχουν και τα απολύτως αρνητικά, όπως στο “A Line in the Sand”που παθαίνει Μαρίζα Κωχ κι ακούγεται ανεπίτρεπτα λυγμόλαλη και απαράδεκτα ξωτικιά (sic).
Ποιο είναι λοιπόν το πρόβλημα του The Hope Six Demolition Project; Δεν είναι καθόλου σέξυ. Όχι σέξυ με τον τρόπο που υπήρξε κάποτε η Polly Jean διατάσσοντας «να γλύψουμε τα πόδια της γιατί φλέγεται» -αυτά ανήκαν στο 1992 που έβγαινε στην σκηνή ημίγυμνη, τώρα έχουμε 2016 και στις συναυλίες φοράει νυφικά κρατώντας autoharp. Αλλά, σέξυ εννοώντας τραγανό μουσικά. Το THSDP πονάει πολύ σε αυτο, είναι γεμάτο περιεχόμενο αλλά του λείπει η φόρμα (που θα το απογειώσει και θα αποστομώσει όσους βαριούνται απομειώνοντάς το σε «τετριμμένο νυσταλέο μανιφέστο»). Σε κανένα σημείο, είτε με τα γκάζια είτε με την ατμόσφαιρά του δε σε πιάνει από το λαιμό. Εντάξει, τα “The Ministry of Defense”, “The Wheel”, “Chain of Keys” κάπως εξαιρούνται. Αν και δύσκολα συγκρίνονται με το πάνθεον του παρελθόντος.
Το παρελθόν. Όταν έχεις γράψει μέσα σε μόλις 8 χρόνια (1992-2000) ύμνους σεξουαλικής αυτοδιάθεσης και μεταφεμινιστικούς παιάνες που ενοχλούσαν με τις αξύριστες μασχάλες τους ακόμα και το indie κατεστημένο, όταν έχεις καταθέσει τις δικές σου murder ballads (έχοντας σταθεί και στο πλευρό αυτού που τις συνέλαβε) κι έχεις υπογράψει ένα άλμπουμ για το οποίο ο προσδιορισμός «απόλυτο αστικό» μοιάζει να έχει επινοηθεί και όχι να χρησιμοποιείται καταχρηστικά, τότε το καθαρά πολιτικό τραγούδι μοιάζει λογική κατάληξη.
Οι επικριτές της PJ Harvey ίσως δικαιούνται να προβοκάρουν ότι εδώ και 15 χρόνια, μασκαρεύει με διάφορους τρόπους μια συνθετική πτώση. Ο συνηθέστερος είναι τα live της που σιγά σιγά έγιναν όλο και πιο μυσταγωγικά για να αναδείξουν τις αρετές -κλέβοντας έναντι των αδυναμιών- σε άλμπουμ όπως το White Chalk (Island, 2007) ή το προναφερθέν Let England Shake (η συναυλία της σε εκείνη την περιοδεία ήταν ένα από τα συγκλονιστικότερα πράγματα έχω δει στη ζωή μου). Το THSDP φοβάμαι ότι δε θα καταφέρει ούτε έτσι να σταθεί. Θα το προσπερνάμε στο μέλλον ως το χειρότερο άλμπουμ στην καριέρα της όσον αφορά την αναλογία «καλές προθέσεις – επιτυχημένο αποτέλεσμα». Και στα live της θα ζητάμε τα παλιά…
