Ο Βαγγέλης Μάλλιος, διδάκτορας Νομικής, είναι αρκετά γνωστός τόσο στους κύκλους των νομικών που ασχολούνται με τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, όσο και στις ακτιβιστικές ομάδες κυρίως των ομοφυλόφιλων για τη δραστηριοποίηση και τη συμβολή του στις διεκδικήσεις τους. Αυτές τις μέρες, έγινε γνωστός και για έναν ακόμα λόγο. Για τη σύνδεση του ονόματός του, ως δικηγόρου (από κοινού με τον καθηγητή κ.Αλιβιζάτο) με την απόφαση-σταθμό του ΕΔΔΑ και την υποχρέωση της Ελλάδας να συμπεριλάβει στο Σύμφωνο Συμβίωσης τα ομόφυλα ζευγάρια.
Η συνάντηση είχε συμφωνηθεί για το μεσημέρι στο γραφείο του στο Κολωνάκι. Μου άνοιξε ο ίδιος με την ευγένεια και την αμεσότητα που φαντάζεται κανείς ότι θα πρέπει να έχει ένας άνθρωπος που η κύρια ενασχόλησή του είναι η προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου και η ισότητα. Η συνέντευξη κράτησε μισή ώρα και η συζήτησή μας μιάμιση, κατά τη διάρκεια της οποίας είχα την ευκαιρία να δω την ογκοδέστατη δικογραφία των προσφυγών, ενώ την προσοχή μου τράβηξαν τα συνημμένα δημοσιεύματα αρχείου αθηναϊκών εφημερίδων από τη δεκαετία του ’60 που αφορούσαν στα ήθη της εποχής και στην αντιμετώπιση της ομοφυλοφιλίας ως ψυχικής πάθησης. Έχοντας, ο ίδιος δημιουργήσει μια «συμβατικού τύπου» οικογένεια, συγκράτησα τη φράση του στο κλείσιμο της κουβέντας μας . «Είναι ευκαιρία να γίνει αντιληπτό ότι «οικογένεια» δεν είναι μόνο αυτό που έχει ο καθένας στο μυαλό του για τον εαυτό του, αλλά και κάτι άλλο, το οποίο μπορεί μέχρι τώρα να μην το ‘χει φανταστεί…»
Τι σημαίνει σε πρακτικό επίπεδο αυτή η απόφαση; Το δεδικασμένο από μια δικαστική απόφαση αφορά καταρχήν τα διάδικα μέρη. Με άλλα λόγια, θα μπορούσε να υποστηρίξει κανείς ότι η υποχρέωση της Ελλάδας εξαντλείται στην καταβολή των 5000 ευρώ στον κάθε προσφεύγοντα χωρίς καμιά περαιτέρω δέσμευσή της. Παρ’όλα αυτά, με μια απόφαση του Δικαστηρίου του Στρασβούργου τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Η ουσιαστική υποχρέωση για την Ελλάδα που προκύπτει από την καταδίκη της συνίσταται στην αλλαγή του νόμου για το σύμφωνο συμβίωσης (νόμος 3719/2008). Και ο δικαιολογητικός λόγος είναι το γράμμα και το νόημα της Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, η οποία δεν αφορά μόνο τα συγκεκριμένα μέρη, αλλά όλους που θα μπορούσαν να θιγούν από την παραβίαση των άρθρων της. Με άλλα λόγια, όσο δεν τροποποιείται ο συγκεκριμένος νόμος, όλα τα ομόφυλα ζευγάρια είναι και αυτά «θύματα» παραβίασης του δικαιώματος στην οικογενειακή ζωή, ακριβώς όπως και οι προσφεύγοντες. Έτσι, η μόνη δυνατότητα που έχει το ελληνικό Κράτος, είναι να αλλάξει το νόμο για το σύμφωνο συμβίωσης και να συμπεριλάβει σε αυτόν και τα ομόφυλα ζευγάρια
Όταν επομένως είχατε αναφέρει ότι «η ελληνική Πολιτεία καλείται-κατόπιν των εξελίξεων- να άρει τις διακρίσεις» ουσιαστικά αναφερόσαστε σε υποχρέωσή της και όχι σε κάποια μελλοντική, αόριστη ή δυνητική από μέρους της συμμόρφωση με την απόφαση του ΕΔΔΑ… Υποχρεούται. Η μη συμμόρφωση ενός κράτους-μέλους σε απόφαση του Δικαστηρίου του Στρασβούργου μπορεί να φτάσει μέχρι και την αποβολή του από το Συμβούλιο της Ευρώπης. Παλαιότερα, στην υπόθεση «Στραν-Ανδρεάδης» όπου είχε επιδικαστεί κατά της Ελλάδος ένα υπέρογκο ποσό (ίσως το μεγαλύτερο που είχε υποχρεωθεί ποτέ η Ελλάδα να καταβάλει σε θύμα παραβίασης της ΕΣΔΑ), η Ελλάδα κωλυσιεργούσε να το καταβάλει, με αποτέλεσμα να ξεκινήσει η διαδικασία αποβολής μας από το Συμβούλιο της Ευρώπης. Διαδικασία η οποία τελικά δεν ολοκληρώθηκε. Σημειωτέον, το μόνο κράτος που έχει ποτέ αποβληθεί από το Συμβούλιο της Ευρώπης είναι η Ελλάδα των Συνταγματαρχών. Σε κάθε περίπτωση, υπάρχει η Επιτροπή των Υπουργών που είναι το αρμόδιο όργανο να εποπτεύει την συμμόρφωση των κρατών στο δεδικασμένο των αποφάσεων του Δικαστηρίου του Στρασβούργου. Συνεπώς, δεν τίθεται θέμα: η Ελλάδα αργά ή γρήγορα θα τροποποιήσει το νόμο.
Δεν έχει γίνει αίτηση ποτέ από κανένα ομόφυλο ζευγάρι για να συνάψει σύμφωνο συμβίωσης, γιατί δεν ήταν μέχρι σήμερα δυνατό. Το σημείο αυτό μάλιστα ήταν νομικά από τα πιο δύσκολα σημεία (ίσως το δυσκολότερο) της συγκεκριμένης υπόθεσης: δηλαδή, η λεγόμενη εξάντληση των εσωτερικών ενδίκων μέσων ως προϋπόθεση του παραδεκτού της προσφυγής μας ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου του Στρασβούργου.
Υπάρχει κάποιος χρονικός περιορισμός γι αυτό; Πέρα από την καταβολή της αποζημίωσης, η οποία πρέπει να γίνει εντός 3 μηνών, δεν υπάρχει κάποιος συγκεκριμένος χρονικός περιορισμός για την αλλαγή του νόμου. Αλλά-πιστέψτε με-θα το πράξει το συντομότερο δυνατό. Διαφορετικά θα πρόκειται για … κουτοπονηριές και επαρχιωτισμούς!
Στην περίπτωση των γάμων της Τήλου το 2008, θεωρήθηκε ζήτημα ερμηνείας στον Αστικό Κώδικα, η ύπαρξη ετερότητας του φύλου ως προϋπόθεση για την τέλεση του γάμου. Τώρα, με αυτή την ερμηνεία που δίνεται από το ΕΔΔΑ στην έννοια του ζεύγους και της οικογένειας, υποχρεούνται τα εθνικά δικαστήρια να την υιοθετήσουν; «Οικογένεια» δεν είναι μόνο η παραδοσιακή οικογένεια του ορισμού του Μοδεστίνου. Η οικογένεια είναι ένα διαρκώς εξελισσόμενο μόρφωμα το οποίο προϋποθέτει 2-3 σταθερές και οι οποίες άπαξ και υπάρχουν, υπάρχει και οικογένεια. Αυτό, το είπε το Δικαστήριο του Στρασβούργου πριν από 3 χρόνια στην αυστριακή υπόθεση Schalk & Kopf όσον αφορά στα άτομα του ιδίου φύλου και το επανέλαβε και τώρα, με την καταδίκη της Ελλάδας.
Επομένως τα (ομόφυλα) ζευγάρια που είχαν καταθέσει αίτηση για να συμπεριληφθούν στο σύμφωνο συμβίωσης, μπορούν τώρα να επανέλθουν ή υπάρχει δεδικασμένο για τις υποθέσεις τους; Η αλήθεια είναι ότι δεν είχαν καταθέσει ποτέ αίτηση τα ζευγάρια. Δεν έχει γίνει αίτηση ποτέ από κανένα ομόφυλο ζευγάρι για να συνάψει σύμφωνο συμβίωσης, γιατί δεν ήταν μέχρι σήμερα δυνατό. Το σημείο αυτό μάλιστα ήταν νομικά από τα πιο δύσκολα σημεία (ίσως το δυσκολότερο) της συγκεκριμένης υπόθεσης: δηλαδή, η λεγόμενη εξάντληση των εσωτερικών ενδίκων μέσων ως προϋπόθεση του παραδεκτού της προσφυγής μας ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου του Στρασβούργου.
Η συνέχεια της συνέντευξης στην επόμενη σελίδα
