Foodporn. Μια λέξη, τόσες εικόνες. Στην κυριολεξία. Τα τελευταία χρόνια τη συναντάμε ολοένα και συχνότερα, συνήθως με μία δίεση μπροστά της. Λογικό, αφού το #foodporn συνιστά ένα από τα διασημότερα hashtags παγκοσμίως, ανεξαρτήτως δικτύου και πλατφόρμας. Τι είναι; Η όσο το δυνατόν πιο καλαίσθητη παρουσίαση της παρασκευής και του σερβιρίσματος ενός πιάτου με απώτερο σκοπό την ανάδειξή του αλλά και τη δημιουργία συναισθημάτων πόθου και λαγνείας σε όσους τη δουν, αυτό το «πω πω μανάρι μου, να σε βάλω κάτω να σου ‘ξηγήσω τ’ όνειρο» που γεννά έμμεσα ή άμεσα το πορνό –και κάπου εδώ τελειώνει κάθε σύνδεση ανάμεσα στους δύο όρους, το foodporn και το σκέτο porn.
Όταν ο κόσμος γνώρισε το “food pornography”
Η μόδα του foodporn εμφανίστηκε όταν η φωτογραφία άρχισε να κερδίζει έδαφος στις online πλατφόρμες και μέχρι και σήμερα δεν έχει δείξει το παραμικρό σημάδι φθίσης. Αλήθεια όμως, από πού μας προέκυψε το foodporn; Αν νομίζετε ότι πρόκειται για προϊόν της σύγχρονης ψηφιακής κουλτούρας, μάλλον θα πρέπει να αναθεωρήσετε, αφού η πρώτη του εμφάνιση, έστω ως “food pornography”, χρονολογείται κάτι παραπάνω από πριν από 30 χρόνια και συγκεκριμένα το 1984 στο βιβλίο της κριτικού Ρόζαλιντ Κάουαρντ, Female Desire. Άλλες πηγές μάλιστα, τοποθετούν το προαναφερθέν ντεμπούτο σε άρθρα από τη δεκαετία του ’70!
Με τα χρόνια βέβαια ο όρος «πλάστηκε» αναλόγως, και σήμερα χρησιμοποιείται για να περιγράψει ως επί το πλείστον κάτι massive και γευστικό αλλά τελείως ανθυγιεινό, γεγονός που πιστώνεται στην αμερικανική ΜΚΟ Center for Science in the Public Interest (CSPI) που το 1998 είχε την ιδέα να δημιουργήσει μία στήλη με τίτλο Right Stuff vs. Food Porn. Η σημερινή δημοτικότητα του όρου βέβαια οφείλεται εξ ολοκλήρου στα social media και την τάση των χρηστών μικρότερων ηλικιών να «ανεβάζουν» εκεί φωτογραφίες από το φαγητό τους –ο γενικός κανόνας λέει πως «όσο πιο πολλές οι θερμίδες, τόσο πιο εντυπωσιακή η φωτογραφία».
Όλο αυτό το υλικό λοιπόν, οι φωτογραφίες από μπέργκερ, πίτσες, κοντοσούβλια, κοκορέτσια, τσιμπούσια και λοιπά λουκούλεια γεύματα, είθισται να περιγράφεται αλλά και να κατηγοριοποιείται online με τη χρήση του hashtag #foodporn. Σήμερα, το foodporn απαντάται παντού: στα social media, σε εκπομπές στην τηλεόραση, σε έντυπα και online μέσα και γενικώς, οπουδήποτε υπάρχει η δυνατότητα να προβληθεί φαγητό με χρήση εικόνας και βίντεο. Η σελίδα Italy Food Porn στο Facebook θα σας δώσει μια εξαιρετική εικόνα του όλου κόνσεπτ, αφού φιλοξενεί τόσο εικόνες, όσο και βίντεο μικρής διάρκειας –η παρακολούθηση των οποίων θα σας οδηγήσει με μαθηματική ακρίβεια ολοταχώς μπροστά στο ψυγείο.
Τρώγοντας με τα μάτια
Φράσεις σαν την παραπάνω δεν έχουν προκύψει τυχαία. Ο άνθρωπος, αιώνες τώρα, τρώει πρώτα με τα μάτια: τα smartphones απλά του προσέφεραν τη δυνατότητα να μοιραστεί με φίλους και γνωστούς αυτό που βρίσκεται στο πιάτο του. Όσο για τους “millennials”, τη γενιά που έχει μάθει να ζει ψηφιακά και συνιστά ένα κοινό με διαρκώς αυξανόμενη αγοραστική ισχύ, ενδιαφέρονται πρώτα να φωτογραφίσουν το φαγητό τους και ύστερα να το φάνε. Ακόμα κι αν εσείς δεν συμφωνείτε με την πρακτική αυτή, δεν συμβαίνει το ίδιο και με πολλά εστιατόρια τα οποία ετοιμάζουν τα πιάτα τους με τρόπο τέτοιο, ώστε να μπορούν να αποτυπωθούν όσο το δυνατόν πιο εντυπωσιακά σε πλατφόρμες τύπου Instagram, Flickr και Pinterest.
Το λεγόμενο crowdsourced marketing εγκυμονεί φυσικά κινδύνους για τις εταιρείες που αποφασίζουν να το εμπιστευτούν, αφού ναι μεν αποτελεί μια σχετικά ανέξοδη μέθοδο προώθησης, ωστόσο το μήνυμα που εν τέλει περνά εξαρτάται από τους ίδιους τους καταναλωτές και μόνο. Τι γίνεται για παράδειγμα αν κάποιος διαθέτει ένα smartphone με κακή κάμερα και ως αποτέλεσμα, οι φωτογραφίες που τραβά δεν είναι, αυτό που θα λέγαμε, κολακευτικές; Ακόμα κι έτσι όμως, το foodporn έχει δώσει φτερά σε μια ολόκληρη κατηγορία καταστημάτων, τα “fast casual”, τα οποία τα τελευταία χρόνια κερδίζουν με γοργούς ρυθμούς έδαφος έναντι των πιο παραδοσιακών, οικογενειακών εστιατορίων, ακριβώς διότι τα πιάτα τους διαδίδονται μέσω social media και online γενικότερα. Όταν δε οι ίδιοι οι σεφ ανά τον κόσμο αναγνωρίζουν στο Instagram το δίκτυο που είναι σε θέση να προσφέρει αναγνωρισιμότητα στους ίδιους και τα πιάτα τους και κρατήσεις στα μαγαζιά τους, η συζήτηση τελειώνει.
Όταν το 63% των μελών κοινωνικών δικτύων ηλικίας 13-32 ετών έχει ανεβάσει σε αυτά φωτογραφία από κάτι που έφαγε ή ήπιε και το 57% έχει ανανεώσει το status του περιγράφοντας το τι τρώει, τότε αντιλαμβάνεστε ότι το κοινό των “foodies” είναι μεγάλο. Η επιρροή του social food έτσι όπως αυτή εκφράζεται μέσα από το foodporn είναι τεράστια –το φαγητό εξ άλλου είναι κάτι το οποίο ο άνθρωπος γουστάρει και στο οποίο εκτίθεται καθημερινά. Οι 110 εκατ. φωτογραφίες με το hashtag #foodporn που έχουν ανέβει μέχρι σήμερα στο Instagram και διαρκώς αυξάνονται, είναι η απόδειξη πως το trend έχει… πολλά ψωμιά ακόμα να φάει!
