Αναπόσπαστο πλέον κομμάτι μιας σχετικά υποβαθμισμένης περιοχής, η αμαξοστοιχία – θέατρο το Τρένο στο Ρουφ έκλεισε 20 χρόνια ως σπάνιο βιομηχανικό μνημείο του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού που έχει αφήσει το στίγμα του αποτελώντας σπουδαίο πυρήνα πολιτισμού για την Αθήνα.
Ο πολιτισμικός σιδηροδρομικός πολυχώρος, μοναδικός σε ολόκληρο τον κόσμο, λειτουργεί από το 1997 πάντα σταθμευμένος στην αποβάθρα του σιδηροδρομικού σταθμού Ρουφ λίγα μόνο χιλιόμετρα από το κέντρο της πόλης. Αποτελείται από εννέα παλιά βαγόνια – μεταξύ των οποίων και το «Ελληνικό Βαγόνι», ένα αυθεντικό Wagon Restaurant του Orient Express κατασκευής 1924, και μια μουσειακή ατμομηχανή τύπου Μπρέντα του 1947. Αμφότερα λειτουργούν ως θεατρική και μουσική σκηνή, εστιατόριο, φουαγιέ, μπαρ, ενώ σε αυτά στεγάζονται καμαρίνια και λοιποί βοηθητικοί χώροι. Στα βαγόνια του Θεάτρου παρουσιάζονται θεατρικές, χορευτικές και μουσικές παραστάσεις για μικρούς και μεγάλους, εκπαιδευτικά προγράμματα, παιδικό θέατρο, ενώ φιλοξενούνται επίσης θίασοι, οργανώνονται φεστιβάλ, εκθέσεις, προβολές, σεμινάρια αλλά και ρομαντικά δείπνα.
Παράλληλα με την καλλιτεχνική του δράση, το Τρένο στο Ρουφ έχει σημειώσει εκπαιδευτικό αλλά και κοινωνικό έργο, σε συνεργασία με φορείς, όπως ο Σύλλογος «Φλόγα», οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα, το Φιλανθρωπικό Σωματείο «Οι Φίλοι Του Παιδιού», το Ελληνικό Τμήμα του Διεθνούς Ιδρύματος Νεανικού Διαβήτη και οι βιβλιοθήκες ακριτικών χωριών.
Αλλά ας το γνωρίσουμε καλύτερα, μιλώντας με την ψυχή του, την Τατιάνα Λύγαρη…
Τατιάνα Λύγαρη
Έχουμε ορίσει ως σημείο συνάντησης το ξενοδοχείο Intercontinental. Πίνοντας μία ζεστή σοκολάτα υπό τη συνοδεία των μελωδιών ενός πιάνου, βρισκόμαστε σε ένα περιβάλλον ευγένειας και κομψότητας που όπως η ίδια λέει «είναι η αισθητική αντιπρόταση στο γενικότερο κλίμα κατάρρευσης». Αναγνωρίζοντας πως η Ευρώπη τίμησε και συνεχίζει να τιμά στον βαθμό που υπάρχουν χρήματα, τις τέχνες και τον πολιτισμό της, αναδεικνύοντάς τα ως ένα μέσο δημιουργίας, ανάπτυξης και καινοτομίας, η κυρία Λύγαρη επιθυμεί να δει τον πολιτισμό μας να ανυψώνεται σε ένα εργαλείο αναπτυξιακό, ένα εργαλείο προβολής της χώρας, εισπράττοντας την ανάλογη αποδοχή και από τον ίδιο τον Έλληνα. Μέσα σε αυτό το ταραχώδες κλίμα στο οποίο κινούνται τα ελληνικά πολιτισμικά δρώμενα, Το Τρένο στο Ρουφ επιχειρεί να εισχωρήσει με το έργο του στην κοινωνία, και να διαμορφώσει μια διαφορετική αντίληψη κόντρα σε ένα παγκόσμιο περιβάλλον στο οποίο πλέον άξια προσοχής είναι η οικονομική καταξίωση έναντι της πνευματικής ή ψυχικής. Ένας από τους μεγάλους στόχους της Αμαξοστοιχίας, όπως μου λέει, είναι να μπορέσει να σταθεί και να υπάρξει στην Αθήνα ως ένας μεγάλος, μόνιμος πολιτιστικός χώρος, αλλά και ως ένα πολιτιστικό σιδηροδρομικό μουσείο, που θα παρακινήσει τους Έλληνες να αποκτήσουν την κουλτούρα του σιδηρόδρομου, εκτιμώντας την αξία αυτού του φιλόξενου και οικολογικού μέσου κι αναγορεύοντάς το σε μέσο του μέλλοντος. Όπως συμβαίνει σε χώρες όπως η Ιαπωνία ή η Αμερική, η Ρωσία, και η Ινδία.
«Εγώ μπορεί να οργώνω όλη την Ελλάδα για να βρεθούν αυτά τα παλιά βαγόνια, για να διασωθούν κάποια παλιά αντικείμενα, και να ασχολούμαι επί μήνες με το πως θα αντικαταστήσω το φθαρμένο σκουριασμένο και ταλαιπωρημένο παράθυρο του μουσικού βαγονιού του Orient Express, γιατί θεωρώ ότι εφόσον αυτό είναι ένα βαγόνι που υπάρχει από το 1926, πράγμα το οποίο σημαίνει ότι ζούσε πριν από μένα κι εγώ απλώς το βρήκα, οφείλω και να το διαφυλάξω. Θεωρώ μεγάλη νίκη που κατάφερα και κολύμπησα αυτά τα χρόνια ώστε να μη κλείσω το θέατρο, υπήρξε αυτός ο καθημερινός κίνδυνος κι ακόμα υπάρχει, αλλά δε θα συγχωρήσω τον εαυτό μου αν χαθεί τώρα η μπάλα και κινδυνεύσει το όνειρό μου. Νομίζω άλλωστε ότι το θέατρο και γενικώς η σωματική, η κοντινή επαφή με την τέχνη είναι αναντικατάστατη και δε θα χαθεί ποτέ. Τίποτα δε μπορεί να ξεπεράσει τη δύναμη της ανθρώπινης επαφής».
Τα τελευταία χρόνια σκηνοθέτησε μία σπουδαία αγγλόφωνη παράσταση, το Woman Of Passion, Woman Of Greece, δίνοντας παράλληλα σάρκα και οστά σε ένα μεγάλο της όνειρο, εκείνο της δημιουργίας ενός έργου για τους ξένους επισκέπτες του Τρένου. Πρόκειται για ένα θεατρικό κείμενο της Τζένης Αρσένη, που καταπιάνεται με εκείνες τις περιπτώσεις γυναικών που κατάφεραν να γίνουν γνωστές στο εξωτερικό, σπάζοντας τα δεσμά των ελληνικών συνόρων. Τρεις μυθικές γυναικείες μορφές, η Μήδεια της αρχαιότητας, η Μαρία Κάλλας και η Μελίνα Μερκούρη, ταξιδεύουν ανάμεσα στο πλήθος των επιβατών με ένα τρένο του 1950, μέσα από την ερμηνεία της Εβελίνας Αραπίδη. Η συγκεκριμένη παράσταση παίχτηκε στην Αυστραλία, στις Βρυξέλλες, ενώ επιλέχθηκε από την 8η Θεατρική Ολυμπιάδα για να αντιπροσωπεύσει την Ελλάδα και να παρουσιαστεί στο Νέο Δελχί, αλλά και σε άλλες πόλεις της Ινδίας.
Στα πλαίσια του «εορταστικού» προγράμματος, με αφορμή τα 20 χρόνια λειτουργίας του Τρένου, η Τατιάνα Λύγαρη, σκηνοθέτησε μία ακόμη παραγωγή, βασισμένη στο Stamboul Train, το πρώτο μεγάλο μυθιστόρημα του Γκρέιαμ Γκριν, με το οποίο και έγινε διάσημος. Ένα έργο που δεν έχει διασκευαστεί ποτέ για το θέατρο, τόσο στην Ελλάδα όσο και παγκοσμίως, που μιλά για το ιδιαιτέρως επίκαιρο ταξίδι του Orient Express, που ξεκινάει από την Οστάνδη για να καταλήξει στην Κωνσταντινούπολη κατά τις παραμονές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Στην παράσταση που ανεβαίνει στο Τρένο στο Ρουφ συναντάμε μία πινακοθήκη χαρακτήρων της εποχής του μεσοπολέμου, τοποθετημένων σε ένα περιβάλλον 8 χρόνια πριν τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο σε μια Ευρώπη που καλλιεργούταν το κλίμα εκείνο που προετοίμαζε την άνοδο του Χίτλερ. Το μυθιστόρημα του Γκριν γράφτηκε μεν το 1932, μπορεί όμως κανείς να καταφύγει σε ταυτίσεις και συγκρίσεις με μία ταραχώδη και υφεσιακή εποχή σαν τη σημερινή, στην οποία νιώθεις πως καταφθάνει ένα μεγάλο «τσουνάμι», κι αυτό το πράγμα κάτι θα φέρει στην ιστορία.
«Για μένα οι παραστάσεις που ανεβάζω δεν είναι ανάγκη, είναι ταξίδια ζωής. Επιλέγω ένα θέμα που δεν απασχολεί μονάχα εμένα προσωπικά αλλά είναι ικανό να απασχολήσει τη κοινωνία εκείνη τη χρονική στιγμή και κατ’ αυτόν τον τρόπο αρχίζω και ξετυλίγω ένα νήμα γύρω από αυτό, ψάχνοντας, διαβάζοντας, ταξιδεύοντας και συνδέοντάς το φυσικά με τον χώρο του Τρένου», εμβαθύνει στη φιλοσοφία της η Τατιάνα Λύγαρη που θέτει ως στόχο την περαιτέρω προσέγγιση της νέας γενιάς και την ένταξή της στις δραστηριότητες του Τρένου. Αρκετά από τα έργα που ανεβαίνουν, κινούνται προς την κατεύθυνση αυτή, όπως τα δύο μεγάλα Φεστιβάλ νέων καλλιτεχνών που διοργανώνονται, «Τα 12 Κουπέ» και το «Compartments Dance Project».
«Μετά από πάρα πολλά χρόνια προσπάθειας, έχουμε καταφέρει να πάρουμε ένα πρόγραμμα με σκοπό να τα τρέξουμε τα επόμενα 3 χρόνια κι αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό για τα νέα παιδιά. Όλα αυτά τα 7 χρόνια που γινόταν το φεστιβάλ, οι νέοι καταθέταν τη δουλειά τους, χωρίς αμοιβή κι εγώ προσέφερα ως “αντάλλαγμα” τον χώρο. Πλέον, μέσω του προγράμματος θα μπορέσουν να εξασφαλίσουν έστω μία υποτυπώδη αμοιβή, ενώ το έργο μας θα μπορέσει να φθάσει σε ένα επίπεδο πολύ καλύτερο απ’ εκείνο που μπορούσαμε να προσφέρουμε με τα δικά μας φτωχά μέσα. Αυτό είναι μια μεγάλη νίκη. Το 8ο Φεστιβάλ “Τα 12 Κουπέ”, πρόκειται να παρουσιαστεί ανανεωμένο μετά το Πάσχα, με τη συμμετοχή πολλών θεατρικών, μουσικών, χορευτικών και εικαστικών ομάδων, με νέους καλλιτέχνες που θα παρουσιάσουν τη δουλειά τους στο Τρένο».
Πέρα βέβαια από τις πολιτιστικές αφορμές το Τρένο στο Ρουφ είναι εκεί για ένα ρομαντικό δείπνο ή για να απολαύσουν οι Αθηναίοι το ποτό τους σε ένα πολύ διαφορετικό περιβάλλον απ’ ότι έχουν συνηθίσει. Τι συμβαίνει όμως στην περίπτωση που στο διπλανό βαγόνι παίζεται μία σπουδαία παράσταση; «Οι νέοι θα βγουν, θα επικοινωνήσουν, αλλά το θέμα είναι τι θα αποτελέσει αντικείμενο αυτής της εξόδου. Σπίτι σου δεν μπορείς να δεις μία από τις παραστάσεις που παρουσιάζουμε στο Τρένο, μπορείς όμως να πιείς ένα ποτήρι κρασί. Οι αξίες έχουν χαθεί και πρόκειται καθαρά για θέμα διαπαιδαγώγησης, γιατί όλες τις προηγούμενες δεκαετίες. Η δική μου γενιά που έκανε παιδιά δεν τα μεγάλωσε δυστυχώς μεταβιβάζοντάς τους αυτή την “ανάγκη”, όπως μεγάλωσαν αντιθέτως εμένα οι γονείς μου. Η επίσκεψη στο θέατρο αποτελούσε αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας και ερχόμενη σε επαφή με αυτό έχω μάθει να νιώθω πλούσια, γεμάτη, χαρούμενη και ξεκούραστη.
Από την άλλη χαίρομαι που ο χώρος έγινε γνωστός στη νέα γενιά γιατί περάσαμε μία περίοδο κατά την οποία τάραξα το ρεπερτόριο και προσπάθησα να εισχωρήσω σε αυτή με πιο σύγχρονα πράγματα. Και χάρηκα όταν ξαφνικά μέσα από τις γραμμές του τρένου αρχίσαν από το Γκάζι που βρίσκεται δίπλα σ’ εμάς, να έρχονται παρέες νέων, κι αυτό είναι θετικό καθώς κατάλαβα πως μαθαίνουν πρώτα τον χώρο με αποτέλεσμα κάποια στιγμή να αναγνωρίσουν και τι προσφέρει. Είναι στο χέρι μας πια να συμβεί αυτό με τις γνήσιες επιλογές μας, τη σοβαρή δουλειά μας και τη συνεπή στάση μας απέναντι στο κοινό μας. Προσωπικά δεν αλλάζω πορεία όλα αυτά τα χρόνια. Έχω δοκιμάσει να εντάξω και πιο ανάλαφρα θέματα, όμως θεωρώ πως το παν είναι να διατηρείς μία πιστή πορεία».
Ένα από τα έργα που έχει επιτύχει να «σπάσει» το φράγμα των συνόρων, είναι το Paris-Constantinople-Bagdad, που έπειτα από τρεις sold out σεζόν, συνεχίζεται φέτος για τέταρτη χρονιά, κάθε Παρασκευή στις 21:30 στο Μουσικό Βαγόνι Orient Express. Η Αθηνά Ρούτση, με το πολύγλωσσο τραγούδι της, «επιβιβάζει» το κοινό στο Orient Express, με αφετηρία το Gare de l’ Est του κοσμοπολίτικου Παρισιού, συνεχίζοντας το μουσικό της ταξίδι με το θρυλικό Taurus Express από την Κωνσταντινούπολη με προορισμό τη Βαγδάτη.
Αυτή την περίοδο, στο Μουσικό Βαγόνι Orient Express του Τρένου στο Ρουφ, μπορεί επίσης κανείς να παρακολουθήσει την μουσική παράσταση “Amour Noir” με τους Dilemma, κάθε Πέμπτη στις 21:30, το De-Lovely Mr Porter με τους The Jazz Express που επιλέγουν να τιμήσουν τη μοναδική μουσική κληρονομιά ενός από τους σημαντικότερους συνθέτες /τραγουδοποιούς της σύγχρονης αμερικάνικης μουσικής, του Cole Porter, κάθε Σάββατο στις 21:30, αλλά και τη μουσική παράσταση One Night Stand, με τον Μάνο Αθανασιάδη στο πιάνο, να μας προσκαλεί σ’ ένα μουσικό ταξίδι για τις χώρες του έρωτα και της αγάπης, όπου όλα μπορούν να συμβούν, σε Jazz, Rock και εναλλακτικές μελωδίες, κάθε Κυριακή στις 20:30.
Παιδιά και γονείς, αλλά και μαθητές σχολείων, έχουν την ευκαιρία να απολαύσουν στο Τρένο την παιδική παράσταση Δυο Ξεροκέφαλες Κουτάλες για τρίτη συνεχόμενη χρονιά, κάθε Κυριακή στις 11:30. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και το αφιέρωμα στις κινηματογραφικές ταινίες που γυρίστηκαν ή αφορούν τον χώρο του Τρένου, Το Τρένο θα σφυρίξει 4 φορές… στο Ρουφ, με τον Γιάννη Ζουμπουλάκη (τελευταία στις 27 Μαρτίου στις 20:00).
Με τόσα δρώμενα κι επιλογές, το μόνο που απομένει είναι να βρεθείτε στην περιοχή του Ρουφ, να επιβιβαστείτε στα βαγόνια του Τρένου και να επιτρέψετε στον εαυτό σας να ζήσει την εμπειρία ενός ταξιδιού μέσα στον χώρο και στον χρόνο.
