Τα Μυαλά Που Κουβαλάς: Ίσως το πιο εξπρεσιονιστικό θέαμα των τελευταίων ετών.

Τα Μυαλά Που Κουβαλάς (Inside Out) ***** 

ΗΠΑ, 2015 Έγχρωμο 

Σκηνοθεσία: Pete Docter, Ronnie Del Carmen

Με τις φωνές των: Νάντια Κοντογεώργη, Άντρια Ράπτη, Τηλέμαχος Κρεβάικας

Διάρκεια: 102’ 

Η Riley από την ημέρα της γέννησής της δεν ήταν ποτέ μόνη της. Τα συναισθήματά της, με τη Χαρά πρώτη και κύρια, τη συνόδευαν και φρόντιζαν να κάνουν ό, τι καλύτερο μπορούσαν για την ευτυχία της. Όταν, όμως, αυτή μετακομίζει από τη Minnesota στο San Francisco, τα πράγματα δυσκολεύουν. Έτσι η Χαρά προσπαθεί να την κάνει να νιώσει καλύτερα, επιδιώκοντας ταυτόχρονα να κρατήσει τη Θλίψη σε μια περιορισμένη ακτίνα. Όταν η Χαρά και η Θλίψη απομακρυνθούν από τον κεντρικό έλεγχο της Riley, θα δοκιμάσουν να γυρίσουν πίσω, πριν οι συνεργάτες τους, ο Θυμός, η Αηδία και ο Φόβος καταστρέψουν τα πάντα. Μια πανέξυπνη ταινία, επιμορφωτική και συγκινητική, που χρησιμοποιεί ευφυέστατα τεχνάσματα προκειμένου να μπορέσει να εξετάσει κάτι τόσο πολύπλοκο όσο τα συναισθήματα και ο εγκέφαλος.

Μένω άναυδος. Ειλικρινά δεν περίμενα ότι θα μπορέσω να εντυπωσιαστώ ξανά από μια παραγωγή της Disney μετά το Toy Story 3, παρακολουθώντας τες  με αποκλειστικό παράγοντα το δείκτη διασκέδασης και τίποτα άλλο. Άλλωστε ολόκληρη η γενιά του ’90 όταν μιλήσει για τα καρτούν του σήμερα, θα τα απορρίψει, ενθυμούμενη το χιούμορ, το σκοτάδι, τις μεταγλωττίσεις και τις αφηρημένες έννοιες που εξετάζονταν σε ταινίες όπως Η Παναγία των Παρισίων, η Ποκαχόντας, ο Wall-E και τα Toy Story που αναφέρθηκαν. Και όσα Frozen, όσα Η Πριγκίπισσα Και Ο Βάτραχος και να βγαίνουν, πάντα καταλήγουν να γυρνάνε στο Βασιλιά των Λιονταριών και τον Αλαντίν για να μιλήσουν περί αριστουργημάτων της Disney (γιατί το Ταξίδι στη Χώρα των Θαυμάτων και το εκτός Αμερικής animation εν γένει αποτελεί κάτι εντελώς διαφορετικό στην κοινή γνώμη). 

Και ξαφνικά τα πράγματα αλλάζουν. Βγαίνει μια ταινία όπως Τα Μυαλά Που Κουβαλάς που φέρει κάτι από τη γοητεία και την ενήλικη ματιά των παλιών ημερών για να γυρίσει το παιχνίδι και να ξαναμιλήσουμε περί μιας ολοκληρωμένης κινηματογραφικής εμπειρίας που μπορεί εξίσου να απευθυνθεί στο ενήλικο κοινό και να του πει με μια αθώα, σχεδόν οπτιμιστική, ματιά το τι συμβαίνει μέσα στο κεφάλι του, αλλά και να συνεπάρει με την αστείρευτη φαντασία της και το παιδικό κοινό. Ποια είναι τα συναισθήματα που μας διακατέχουν όσο μεγαλώνουμε; Πως αποθηκεύονται οι μνήμες στο πίσω μέρος του κεφαλιού μας και τι συναισθηματικές αποχρώσεις παίρνουν; Πως ξεχνάμε και πως θυμόμαστε πράγματα; Πως επεκτείνεται ο συναισθηματικός μας κόσμος; Και γιατί είναι απαραίτητα όλα τα συναισθήματα, τελικά, για να μπορούμε να υπάρχουμε ως ολοκληρωμένες οντότητες; 

Κάπου μεταξύ της συγκινητικής ιστορίας ενηλικίωσης του Toy Story και του επιμορφωτικού περιεχομένου του Μια Φορά Και Έναν Καιρό Ήταν Το Σώμα, Τα Μυαλά Που Κουβαλάς προσεγγίζουν τα συναισθήματα και τις εμπειρίες του ανθρώπου μέσα από τα γνώριμα πολύχρωμα σκηνικά και τις γκροτέσκες σκοτεινές αποχρώσεις που χαρακτηρίζουν την Pixar. Με μια απλή πλοκή που χρησιμεύει ως οδηγός για το δεύτερο επίπεδο ανάγνωσης, τη ζωντάνια ως κινητήρια δύναμη και το γλυκόπικρο συναίσθημα ως τελική επίγευση και πινελιά ρεαλισμού, αποτελεί μια πλήρη κινηματογραφική εμπειρία που ναι μεν κάνει αρκετές απλοποιήσεις προκειμένου να απευθυνθεί στο ανήλικο κοινό, αλλά προσφέρει αρκετές εικόνες, προβαλλόμενες και κρυμμένες, ώστε να κάνει κάθε προβολή εξίσου διασκεδαστική αλλά και διαφορετική. 

Βέβαια, μπορεί κανείς να κατακρίνει τις συγκεκριμένες απλοποιήσεις που γίνονται, τους κλισέ χαρακτήρες που απαρτίζουν τον ανθρώπινο κόσμο και δίνουν το έναυσμα στα συναισθήματα, όπως και τις περιστάσεις που οδηγούν στη συναισθηματική σύγχυση της νεαρής ηρωίδας. Όντως, η ιστορία που προσφέρεται είναι αρκετά αρχετυπική, δεδομένης της άπλετης φαντασίας με την οποία χτίστηκε το σύμπαν του μικρόκοσμού της, αλλά αν θυμηθούμε αντίστοιχες ταινίες που αποθεώσαμε στο παρελθόν, και πάλι η δευτερεύουσα πλοκή ήταν το ήσσον ζήτημα από πλευράς ποιότητας, ένα απλό μέσον για να ειπωθεί η κεντρική ιστορία. Μπορούμε, δηλαδή, να πούμε ότι η μετακόμιση του Andy στο Toy Story ήταν μια πληκτικά τυπική ιστορία που επιβαρύνει τη συνολική ποιότητα; Όχι, επ’ ουδενί. Το ίδιο ισχύει και εδώ, αρκεί για να το αντιληφθεί ένα παιδικό μυαλό (για το οποίο, επαναλαμβάνουμε, κυρίως κατασκευάζεται) και να προχωρήσει η κεντρική πλοκή με τις ανάλογες επιπτώσεις και δυσκολίες; Αρκεί. Οπότε όλα λειτουργούν κατ’ ευχήν.

Μια ταινία το δίχως άλλο συναρπαστική. Μπορεί να ακουστεί υπερβολικό, αλλά, αν αφαιρέσουμε το πολιτικό κριτήριο και παραμείνουμε μόνο στο αισθητικό και λεξιλογικό, αυτή η ταινία θα μπορούσε να αποτελέσει το πιο εξπρεσιονιστικό θέαμα που είδαμε τα τελευταία χρόνια. Με όλη τη σημασία της λέξης. 

Το Χάρισμα (Solace) *****

ΗΠΑ, 2015 Έγχρωμο

Σκηνοθεσία: Afonso Poyart 

Πρωταγωνιστούν: Anthony Hopkins, Colin Farrell, Jeffrey Dean Morgan

Διάρκεια: 101’ 

Προκειμένου να διευκολύνει την έρευνά του σε μια σειρά από βίαιες δολοφονίες, ο πράκτορας Joe Merryweather απευθύνεται στον παραιτημένο πρώην συνεργάτη του, John Clancy. Το μαύρο παρελθόν του δεύτερου αρχικά τον αποτρέπει από την εμπλοκή του στη συγκεκριμένη υπόθεση, μέχρι που φρικαλέα οράματα, τα οποία αφορούν στη βοηθό του Meryweather αρχίζουν να εμφανίζονται στο μυαλό του Clancy. Ο δολοφόνος ενδιαφέρεται για το χάρισμα του Clancy και ένα παιχνίδι στρατηγικής κηρύσσει το εναρκτήριο λάκτισμα. Τίμια αστυνομική ταινία η οποία, αν και δεν προσφέρει το κάτι παραπάνω, παρέχει το ζητούμενο στο κοινό με το σασπένς και το ικανοποιητικό σενάριο. Ίσως κάποια στιγμή στο μέλλον τη θυμόμαστε ως ένα θαμμένο διαμαντάκι. 

We Are Your Friends *1/2****

ΗΠΑ, Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο, 2015 Έγχρωμο 

Σκηνοθεσία: Max Joseph, Richard Silverman

Πρωταγωνιστούν: Zac Efron, Emily Ratajkowski, Jonny Weston 

Διάρκεια: 96’

Ο Cole, ένας νεαρός DJ, και η παρέα του απολαμβάνουν τη νυχτερινή όψη του Χόλιγουντ και τις περιπετειώδεις ηχητικές περιπλανήσεις της ηλεκτρονικής μουσικής. Προσπαθεί να γράψει το κομμάτι το οποίο θα τον εδραιώσει ως ένα από τα σημαντικότερα ονόματα του χώρου. Η γνωριμία του με τον βετεράνο DJ James και την κοπέλα του, την οποία θα ερωτευτεί, θα αποβεί καθοριστική για την πορεία του. Τα διλήμματα θα αρχίσουν να γίνονται φανερότερα όταν το ερωτικό τρίγωνο αρχίσει να πυκνώνει. Σαπουνόπερα με μοντέρνο περιτύλιγμα που ισχυρίζεται ότι πραγματεύεται τη σύγχρονη μουσική κουλτούρα και την ωρίμανση, ενώ επί της ουσίας παραμένει ρηχό στη μελέτη του και με μια γυαλιστερή επικάλυcη. Διαφορετικό μεν, αλλά για τη σχέση λύτρωσης και ηλεκτρονικής μουσικής, το It’s All Gone Pete Tong του Michael Dowse εξακολουθεί να είναι η τέλεια αντιπρόταση σε τέτοιες ταινίες. 

Τρελό Θηριοτροφείο: Η Νέα Γενιά (Vacation) ***** 

ΗΠΑ, 2015 Έγχρωμο

Σκηνοθεσία: John Francis Daley, Jonathan M. Goldstein 

Πρωταγωνιστούν: Ed Helms, Christina Applegate, Chevy Chase

Διάρκεια: 99’

Ο Rusty είναι πλέον παντρεμένος με παιδιά, τα οποία γνωρίζουν τις νεανικές περιπέτειες του πατέρα τους και εύχονται να ζήσουν κάτι ανάλογο. Προσπαθώντας να συσφίξει τις σχέσεις τους και να αναζωογονήσει τη σχέση του με τη γυναίκα του, οργανώνει ένα οικογενειακό οδικό ταξίδι. Το ειδυλλιακό αυτό ταξίδι, όμως, δεν θα πάει όπως το περίμενε ο Rusty και η οικογένεια Griswold θα μπλέξει σε πολλά ευτράπελα. Όχι, η παρουσία του Chevy Chase, ολόκληρος ο Στρατός Σωτηρίας δεν μπορεί να σώσει αυτό το χάλι που το όνομά της βασίστηκε σε μια από τις πλέον κλασικές ταινίες νεανικών ατασθαλειών και να την κάνει μια κάκιστη παραγωγή φτηνού αμερικάνικου χιούμορ. 

Φάλσταφ (Falstaff) 

Γαλλία, Ισπανία, Ελβετία, 1965, Ασπρόμαυρο

Σκηνοθεσία: Orson Welles

Πρωταγωνιστούν: Orson Welles, John Gielgud, Keith Baxter 

Διάρκεια: 115’ 

Παρά τις αντιθέσεις των ευγενών, ο Ερρίκος ο Δ’ προσπαθεί να ανέλθει στην εξουσία της εποχής και να κυριαρχήσει στην Αγγλία. Αντίθετο σθένος από τον πατέρα του δείχνει ο μέλλων Ερρίκος Ε’ και γιός του, Hal, ο οποίος περνά τις ημέρες του με τον αλέγκρο γέρο Falstaff στο χαμαιτυπείο που ο δεύτερος κατοικεί. Όταν ανέλθει στην εξουσία ο Henry, θα εξορίσει τον Falstaff και οι συνέπειες της επιλογής του θα φανούν. Για μια ακόμα φορά μέσα σε δύο μήνες, το όραμα ενός από τους κατοίκους του φιλμικού πάνθεον, του Orson Welles, γίνεται ορατό μέσα από το ιδιαίτερο (και άκρως ερευνητικό) σενάριο και τις σκηνοθετικές τεχνικές που έμελλαν να καθορίσουν μεγάλο μέρος του σύγχρονου κινηματογράφου.

Ντερσού Ουζάλα (Dersu Uzala)

Σοβιετική Ένωση, Ιαπωνία, 1975, Έγχρωμο

Σκηνοθεσία: Akira Kurosawa 

Πρωταγωνιστούν: Yuriy Solomin, Maksim Munzuk, Mikhail Bychkov 

Διάρκεια: 144’

Ο Vladimir Arseniev το 1902 ταξιδεύει σε μια περιοχή της Σιβηρίας προκειμένου να χαρτογραφήσει. Εκεί θα γνωριστεί με τον σχεδόν αλαφροϊσκιωτο Dersou Ouzala, έναν ηλικιωμένο που επικοινωνεί με τα στοιχεία της φύσης. Η αρχική αμηχανία της επαφής τους θα καταρριφθεί όταν ο Arseniev δει την άπλετη γνώση του Dersou να ξεδιπλώνεται μπροστά του. Αν και έμεινε γνωστός για τις ταινίες εποχής του, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως ο Akira Kurosawa υπήρξε ένας εραστής της εικόνας που, ακόμα και όταν δεν κινούταν στα γνώριμά του μονοπάτια έπλεκε μερικές από τις ομορφότερες φιλμικές ελεγείες που έχουν κοσμήσει την 7^η Τέχνη. Τρανό παράδειγμα αποτελεί η συγκεκριμένη ταινία, της οποίας ο ρυθμός και η σκηνοθεσία απεικονίζουν τον φυσικό κόσμο που μας περιβάλλει με ανείπωτα υπνωτιστικό τρόπο.

Η Σκλάβα Της Αγάπης (Raba lyubvi)

Σοβιετική Ένωση, 1976, Έγχρωμο

Σκηνοθεσία: Nikita Mihalkov

Πρωταγωνιστούν: Elena Solovey, Rodion Nahapetov, Aleksandr Kalyagin 

Διάρκεια: 94’

Ενώ το 1918 η μάχη μεταξύ Λευκών και Ερυθρών μπολσεβίκων μαίνεται σε ολόκληρη τη Ρωσία, η σταρ του κινηματογράφου Olga Voznesenskaya πρωταγωνιστεί στην επόμενή της ταινία και περιμένει το σύζυγό και συμπρωταγωνιστή της να φτάσει στα γυρίσματα με το τρένο. Μόνη της παρέα στον ασφυκτικό κλοιό των φιλοτσαρικών Λευκών, ο οπερατέρ Victor, ο οποίος γυρίζει στα κρυφά αντιτσαρικό υλικό. Το φλερτ μεταξύ τους είναι συνεχές και όταν η Olga μάθει για την ένταξη του συζύγου της στις τάξεις των αγωνιστών Ερυθρών θα διαλύσει τις ψευδαισθήσεις της και θα την αναγκάσει να λάβει κάποιες αποφάσεις που ενδέχεται να της κοστίσουν την καριέρα αλλά και τη ζωή της. Ο Mihalkov ντύνει με ατμόσφαιρα μελοδράματος τη σοσιαλιστική ιστορία προκειμένου να υμνήσει το παρελθόν της χώρας του και να μιλήσει περί των αναπάντεχων μονοπατιών της ζωής. Μπορεί τα αποτελέσματα να μην είναι από τα πιο άρτια του Σοβιετικού Κινηματογράφου, αλλά χαρτογραφεί την πάλη ιδεωδών της εποχής στην οποία γυρίστηκε και προοιωνίζει την μετέπειτα σύγκρουση παλαιού και νέου καθεστώτος σχεδόν προφητικά. Ένα τέλος μιας άλλης εποχής από αυτήν που διηγείται.