Όλα ξεκινούν μια μοιραία νύχτα στο νέο βιβλίο της Βικτόρια Χίσλοπ

Η ιστορία της νύχτας στην λογοτεχνία είναι μακρά και ενδιαφέρουσα, αφού παρουσιάζεται μέσα από εντελώς διαφορετικές -και απρόσμενες- προσλήψεις, άλλοτε άμεσα και κυριολεκτικά και άλλοτε υπαινικτικά και μεταφορικά. Μία από τις πλέον ονομαστές διαχρονικές λογοτεχνικές εκδοχές με χώρο δράσης τη νύχτα είναι το «Όνειρο θερινής νυκτός» (1595) του Ουίλιαμ Σαίξπηρ. Η ιστορία μάς μεταφέρει σε μία μαγική νύχτα σε ένα δάσος κοντά στην αρχαία Αθήνα.

Τη νύχτα αυτή θα συμβεί μία σωρεία αλλόκοτων πραγμάτων, καθώς δύο νεαρά ζευγάρια περιδιαβαίνουν στο δάσος, αγνοώντας ότι οι νεράιδες και τα ξωτικά που ζουν εκεί επιδρούν πάνω στις ζωές των περαστικών. Όταν, λοιπόν, ο βασιλιάς των ξωτικών Όμπερον και ο Πουκ -ο πιστός του ακόλουθος- επεμβαίνουν, η μοίρα των νεαρών ζευγαριών αλλάζει με τρόπο μαγικό και μαζί κωμικό.

Με την πάροδο του χρόνου, ωστόσο, η νύχτα έχασε κάτι από τη μαγεία και το μεταφυσικό της μυστήριο, αλλά απέκτησε μία έντονα δραματική διάσταση σε αντιστοιχία, πάντοτε, με τον ψυχισμό των ανθρώπων της «μοντέρνας» εποχής. Κάπως έτσι, το «Ταξίδι στην άκρη της νύχτας» (1932) του Λουί Φερντινάντ Σελίν έρχεται να αποτυπώσει -ιδιοφυώς- το βαθύ και μάλλον αναπόδραστο σκοτάδι της αιώνιας και απροσπέλαστης νύχτας του πολιτισμού, της απουσίας αξιών, ελπίδας και νοήματος: Ένα μνημειώδες «έπος μηδενισμού» με το οποίο για πρώτη φορά εισάγεται -μέσα από τη ρεαλιστική αφήγηση- ο αρνητικός ήρωας και η σχιζοφρένεια της σύγχρονης ζωής, αρκετά χρόνια προτού επικρατήσει στις μεταπολεμικές μυθιστορηματικές επινοήσεις.

Όσο για το «Τρυφερή είναι η νύχτα» (1934) του Φ.Σ. Φιτζέραλντ προσδίδει -με τη σειρά του- μία ακόμη ψηφίδα στην σκιαγράφηση της αιώνιας νύχτας μιας ολόκληρης εποχής: Αλκοολισμός, ψυχοφάρμακα, ομπρέλες στην παραλία της Ριβιέρας, ακριβά ξενοδοχεία, αλλά και αυτοκτονίες και χαμένες ψευδαισθήσεις ιδωμένες από τον κατ’ εξοχήν συγγραφέα που ενσαρκώνει ιδανικά τις τάσεις αυτής της «χαμένης γενιάς», ιχνηλατώντας -με τρόπο σπαρακτικό- τα όρια μεταξύ καλού και κακού, υγείας και αρρώστιας, αληθινού και φανταστικού, πίσω από μια φαινομενικά ανέμελη και σπάταλη ζωή.

Απ’ την άλλη, «Η αγρυπνία του Φίνεγκαν» (1939) του Τζαίημς Τζόυς αποτελεί κυριολεκτικά το χρονικό μιας νύχτας, το ξενύχτισμα ενός νεκρού. Ο Τιμ Φίνεγκαν πέφτει από μια ανεμόσκαλα και θεωρείται πεθαμένος. Οι φίλοι του οργανώνουν μία νεκρώσιμη αγρυπνία γύρω απ’ το φέρετρό του, κάποιος όμως χύνει ουίσκι πάνω στο πτώμα και τότε ο Τιμ σηκώνεται όρθιος, ζωντανός και υγιέστατος και παίρνει μέρος στη γιορτή. Ίσως το πιο δυσνόητο μυθιστόρημα του Τζόυς, το οποίο -ωστόσο- επηρέασε σχεδόν όλους τους σημαντικούς πεζογράφους που έγραψαν μετά από αυτόν, ακόμη και εκείνους που δεν το διάβασαν!

Και, βέβαια, δεν μπορεί να μην αναφερθεί η εξαιρετική «Νύχτα της Ιγκουάνα» (1961) του Τεννεσή Ουίλλιαμς: Ένα ασυνήθιστο «τρίγωνο» -το οποίο απαρτίζουν μια ξενοδόχος, ένας πρώην ιερέας και μία ζωγράφος- συνιστά τον πυρήνα της πλοκής που εκτυλίσσεται σε κάποια ακτή του Μεξικού. Το έργο αρχίζει και τελειώνει μέσα σε ένα εικοσιτετράωρο και όλες οι πράξεις των ηρώων συνοδεύονται από τις οιμωγές ενός ζώου, μιας ιγκουάνα, που κάποιοι μεξικανοί έχουν δέσει για να τη σφάξουν και να τη μαγειρέψουν το επόμενο πρωί. Ο συνεχής θρήνος της ιγκουάνα συμπληρώνει τις αδιέξοδες συζητήσεις των ηρώων. Το επόμενο πρωί, μετά το πέρας της νύχτας, το ζώο θα κερδίσει την ελευθερία του και οι πρωταγωνιστές θα πάρουν χωριστούς δρόμους, ακολουθώντας τη δυσοίωνη μοίρα τους.

Σε αυτήν την ιδιότυπη λογοτεχνική παράδοση, εντάσσεται και το «Μια νύχτα του Αυγούστου» της Βικτόρια Χίσλοπ – η οποία είναι μία από τις πλέον δημοφιλείς σύγχρονες Βρετανίδες συγγραφείς. Όλα θα ξεκινήσουν μια μοιραία Αυγουστιάτικη νύχτα – στις 25 Αυγούστου 1957. Η θεραπεία για τη λέπρα είναι πια γεγονός και η Σπιναλόγκα έχει πλέον εγκαταλειφθεί από τους κατοίκους της. Στην Πλάκα, το απέναντι χωριό ετοιμάζεται ένα γλέντι. Έχει φτάσει η πολυπόθητη στιγμή που θα μπορέσουν όλοι μαζί να ξανακαθίσουν στο ίδιο τραπέζι και να γιορτάσουν, θεραπευμένοι και υγιείς, την απελευθέρωση τους από την καταδίκη της λέπρας.

Η γιορτή αρχίζει και όλοι είναι ευτυχισμένοι ώσπου δυο πυροβολισμοί διακόπτουν το γλέντι και πλήττουν θανάσιμα την Άννα. Έτσι η νύχτα αυτή θα μετατραπεί σε μια μοιραία νύχτα, εφιαλτικό ορόσημο της αφοπλιστικής μοίρας των ηρώων που δοκιμάζονται από τα πάθη, τα λάθη και τα όνειρα του παρελθόντος. Η χαρά και το κέφι μετατρέπονται σε τραγωδία και ο πόνος στιγματίζει και πάλι τους κατοίκους του χωριού.

Οι εξελίξεις θα φέρουν στο φως κρυμμένες σχέσεις και μυστικά πάθη. Τρεις άντρες θα δουν τη ζωή τους να αλλάζει για πάντα και μια γυναίκα, η Μαρία, θα δει να διαλύονται τα όνειρά της μετά τη δολοφονία της αδελφής της και όλοι θα αντιληφθούν πως η απελευθέρωση από τα προσωπικά πάθη δεν είναι πάντοτε εφικτή.

Η Βρετανίδα συγγραφέας καταφέρνει να συντηρήσει -ως επί το πλείστον- το ενδιαφέρον γύρω από το τι είχε συμβεί, αποκρύπτοντας επιλεκτικά κάποιες πληροφορίες και εμφανίζοντας άλλες εντελώς απρόσμενα, δημιουργώντας μία ικανή ιστορία με σασπένς. Η Χίσλοπ ελέγχει πλήρως το υλικό της, με μία καταιγιστική δράση, μια προσεκτική αναπαράσταση της εποχής και με ολοζώντανους χαρακτήρες.

Πρόκειται για τη συνέχεια της μεγαλύτερης επιτυχίας της -«Το νησί»- η οποία δίνει στον αναγνώστη την ευκαιρία να παρακολουθήσει την εξέλιξη της ζωής των ηρώων έπειτα από μια εμπειρία τόσο τραυματική όσο ήταν η απομόνωσή τους στη Σπιναλόγκα, μαζί με τον αναπόφευκτο κοινωνικό τους στιγματισμό. Και, όμως, η πολυαναμενόμενη βραδιά γλεντιού που θα σηματοδοτούσε την επανένταξή τους, έμελλε να σημαδέψει όλους τους εμπλεκόμενους ποικιλοτρόπως. Αλλά η νύχτα παραμένει βαθιά και η επόμενη μέρα ακόμα να φανεί: τίποτα δεν θα είναι πια το ίδιο…

Βιβλία στη Βιτρίνα

Μεταξύ φαντασίας-μύθου και γεγονότος μετακινούνται οι φράσεις, βάτραχοι που φεύγουν ομαδικά απ’ την ξεραμένη λίμνη και πηγαίνουν και γεννάνε νοήματα και μυστικά σε κρυφούς λασπόλακκους ή σε χαμηλά ποτάμια: νέες λέξεις-γυρίνους με πυρακτωμένες ουρές και διαδρομές που φωσφορίζουν. Στην ανυφαντική της διήγησης αυτοί οι γυρίνοι, όταν μεγαλώσουν, γίνονται άλλοτε πρίγκιπες κι άλλοτε νεροκότσυφες. Στη νέα συλλογή διηγημάτων του Γιώργου Σκαμπαρδώνη κυριαρχούν το μαγικό, η φαντασία και το παράλογο.

Ποιος ήταν ο Ροδόλφος Μπάτης, ο άνθρωπος με τα πολλά πρόσωπα που βρισκόταν στη σκιά συγκλονιστικών γεγονότων της πολιτικής ζωής των πρώτων χρόνων της δεκαετίας του 1950; Μια προσωπικότητα της εποχής με περίεργο παρελθόν και χωρίς μέλλον. Πράκτορας ξένων μυστικών υπηρεσιών, της Ιντέλλιτζενς Σέρβις, ή «διπλός κατάσκοπος» κομμουνιστικών κρατών; Φίλος καταδιωγμένων Εβραίων στην Κατοχή ή διπλωμάτης στο Βερολίνο από τους έμπιστους του Γ΄ Ράιχ; Γιατί η Ασφάλεια δεν θέλει να ψάχνουν για αυτόν, σε μια εποχή που η περίφημη «υπόθεση Μπελογιάννη» είχε αναστατώσει την Ελλάδα αλλά και τις ξένες χώρες ; Ο «Ροδόλφος που ήλθε από την ομίχλη» αναστάτωσε τη ζωή ενός νεαρού δημοσιογράφου, που ήταν αδύνατον να φανταστεί ότι εξαιτίας του θα έμπλεκε στον ιστό της αράχνης του κόσμου των κατασκόπων. Μια γοητευτική γυναίκα, νεανικός έρωτας του δημοσιογράφου, εμφανίζεται ξαφνικά, μετά από χρόνια στη ζωή του, για να τον εμπλέξει σε αυτή την ιστορία. Ένα επιδέξιο πολιτικό νουάρ μυθιστόρημα.

Τα διηγήματα του Πάκο Ιγνάσιο Τάιμπο II που παρουσιάζονται στο ανά χείρας βιβλίο γράφτηκαν κατά τη διάρκεια των τελευταίων σαράντα χρόνων και συγκεντρώθηκαν για πρώτη φορά σε έναν τόμο, αποτελώντας μια γιορτή για τους αναγνώστες. Μέσα από τον ιδιαίτερο και χαρακτηριστικό τρόπο γραφής του, που τον καθιέρωσε ως έναν από τους σημαντικότερους συγγραφείς της λατινοαμερικανικής λογοτεχνίας, ο Τάιμπο μας παραθέτει ιστορίες αστυνομικές, μυστηρίου, κοινωνικών αγώνων, ιστορίες που αντανακλούν τόσο τα προσωπικά βιώματα και τη διαδρομή του συγγραφέα τους όσο και την καθημερινή ζωή των ανθρώπων.

Η Νοσταλγία είναι ένα σπονδυλωτό μυθιστόρημα που διαρθρώνεται σε πέντε νουβέλες, οι οποίες διασταυρώνονται σε μια ενιαία επικράτεια όπου η μνήμη συναντά το όνειρο. Ανοίγει με τον «Ρουλετίστα», την απίθανη ιστορία ενός φουκαρά που δεν είδε ποτέ την τύχη να του χαμογελά, ο οποίος όμως πλουτίζει, άθελά του, συμμετέχοντας σε μακάβριους γύρους του ρωσικού παιχνιδιού, και κλείνει με τον «Αρχιτέκτονα», την περιπέτεια ενός καθημερινού ανθρώπου που αποκτά εμμονή με τον ήχο της κόρνας του αυτοκινήτου του, χωρίς ωστόσο να υποψιάζεται τα αποτελέσματα, την επερχόμενη αποκάλυψη. Μεσολαβούν φαντασμαγορικοί αφηγηματικοί μαίανδροι, εφιαλτικοί και εκστατικοί. Το βιβλίο που καθιέρωσε τον Μίρτσεα Καρταρέσκου ως τον κορυφαίο λογοτέχνη της σημερινής Ρουμανίας.