Χειμαρρώδης, χορογράφος και ψυχή των DV8. Η λαχτάρα της επικοινωνίας που διαισθάνεται κανείς παρακολουθώντας οποιαδήποτε δουλειά του 60χρονου ρηξικέλευθου καλλιτέχνη, αλλά και η τόλμη της προσέγγισής του σε όλα τα θέματα, τον καθιστούν «υγρό όνειρο» οποιουδήποτε δημοσιογράφου. Πάρτε βαθιά ανάσα και κολυμπήστε στις 4000 λέξεις που ακολουθούν…
Θυμόμαστε ακόμα την τελευταία φορά που εσύ και οι DV8 ήσασταν εδώ, στη Στέγη, με το Can we Talk about this? , καθώς και τη συναρπαστική συζήτηση που είχε γίνει σχετικά με την παράσταση. Σήμερα αυτή η δουλειά φαίνεται προφητική, κρίνοντας από όσα συμβαίνουν με το κράτος των τζιχαντιστών στη Μέση Ανατολή. Αλλά και μέσα στην ίδια τη Μ. Βρετανία! Πρόσφατα έγινε μια πολύ μεγάλη έρευνα σε πολλά σχολεία στη Βρετανία όπου υπάρχουν ισλαμιστές. Και θέλω να κάνω τη διάκριση ανάμεσα στο ισλάμ και τους ισλαμιστές, γιατί είναι δύο διαφορετικά πράγματα. Λέγεται Αναφορά Δούρειος Ίππος, και ήταν μια μεγάλη κυβερνητική έρευνα που διαπίστωσε ότι σε πολλά από αυτά τα σχολεία διδάσκονταν φονταμενταλιστικές πεποιθήσεις σε νεαρούς βρετανούς, πολλοί από τους οποίους είναι μουσουλμάνοι. Υπάρχει λοιπόν τώρα μια νέα πολιτική, να πηγαίνουν επιθεωρητές στα σχολεία πολύ συχνά, ώστε να εξασφαλίζεται πως αυτή η έλλειψη ανεκτικότητας που χαρακτηρίζει τον ισλαμισμό θα περιοριστεί στην παιδεία. Ναι, λοιπόν συμβαίνει κι αυτό πέρα από όσα άλλα γίνονται ανά τον κόσμο.
Φαίνεται πάντως πως οι κυβερνήσεις της Δύσης δεν ήταν έτοιμες να αντιμετωπίσουν κάτι τέτοιο. Πράγματι. Και σχετικά με αυτό που λέτε, υπάρχει ένα ενδιαφέρον φαινόμενο. Το βλέπουμε με τα ακροδεξιά κόμματα στο Ηνωμένο Βασίλειο, και με το κόμμα της Μαρίν Λεπέν που τα πηγαίνει πολύ καλά στη Γαλλία. Νομίζω πως ένας από τους λόγους που αυτά τα ακροδεξιά κόμματα τα πάνε τόσο καλά πρόσφατα, είναι γιατί πολλά από τα αριστερά κόμματα και κυβερνήσεις στρουθοκαμήλιζαν και δεν ήθελαν να δουν τις περιπλοκές που το φονταμεταλιστικό ισλάμ εισήγαγε στις χώρες τους. Κι εδώ θέλω να είμαι ξεκάθαρος: είμαι απολύτως υπέρ μιας πολυφυλετικής κοινωνίας. Θέλω μια κοινωνία με διαφορετικότητα. Είμαι ένας γκέι ‘άνδρας, οπότε σίγουρα δεν θέλω την ομοιομορφία στον κόσμο. Η διαφορετικότητα μου αρέσει και την ασπάζομαι. Η κριτική μου λοιπόν προς τον ισλαμισμό δεν είναι φυλετική, έχει να κάνει με μια θρησκεία που συχνά καταπιέζει τους ανθρώπους. Επίσης ένα από τα μεγάλα ζητήματα που έχουν να κάνουν με το ισλάμ, είναι η ισλαμοφοβία. Κοιτάξτε την ισλαμοφοβία ΜΕΤΑΞΥ των μουσουλμάνων: σουνίτες σκοτώνουν σιίτες, κλπ. Ούτε εκεί δεν υπάρχει ανεκτικότητα. Διάφορες σέχτες του ισλάμ αλληλοσκοτώνονται. Οι μεν θεωρούν αιρετικούς τους δε, και μετά χαράς τους σκοτώνουν! Το μίσος λοιπόν εντός του ισλάμ μοιάζει να είναι πολύ μεγαλύτερο από αυτό που βλέπω να υπάρχει απ’ έξω. Νομίζω λοιπόν πως πρέπει να μιλάμε γι αυτά τα πράγματα και να θέτουμε ερωτήματα, κι έχω πολλούς φίλους που το κάνουν. Νομίζω λοιπόν πως εν μέρει η άνοδος της ακροδεξιάς οφείλεται και στο γεγονός πως η αριστερά έχωνε το κεφάλι της στην άμμο μη θέλοντας να δει τις επιπλοκές, φοβόταν υπερβολικά να θέσουν τα ζητήματα για να μη θεωρηθούν ρατσιστές.
Έτσι είναι… Ας μιλήσουμε όμως και για το John, την καινούρια παραγωγή που μας φέρατε φέτος. Νομίζω πως ο τρόπος δουλειάς ήταν παρόμοιος. Ξεκινήσατε με συνεντεύξεις. Ναι, στις τρεις τελευταίες παραγωγές αυτός ήταν ο τρόπος δουλειάς.
Και πού καταλήξατε; Αρχικά σκόπευα να κάνω μια παράσταση για την ευθανασία, την υποβοηθούμενη αυτοκτονία. Μιλούσαμε για το θάνατο. Ένας πολύ στενός μου φίλος πέθανε. Ήταν ένας άνθρωπος που είχε μια περίπλοκη σχέση με τον έρωτα. Ήμουν βαθιά θλιμμένος μετά το θάνατό του, για πολλούς λόγους. Και γιατί ήταν ένας κοντινός φίλος, και γιατί ήταν ένας άνθρωπος του πρωτοποριακού θεάτρου και χορού όπως θεωρώ κι εγώ τον εαυτό μου, κι άρχισα να αναρωτιέμαι ποιο είναι το νόημα, γιατί να κάνεις αυτή την εναλλακτική τέχνη, όταν απλώς πεθαίνεις και ξεχνιέσαι. Όλα αυτά γυρνούσαν στο μυαλό μου και δεν ήμουν καν σίγουρος αν ήθελα να συνεχίσω να κάνω αυτή τη δουλειά, και σκεφτόμουν πολύ το θάνατο. Εκείνο τον καιρό, συζητούσα με μια φίλη μου που προέρχεται από μουσουλμανική οικογένεια κι έχει μια σχέση με ένα πιλότο της RAF, της πολεμικής αεροπορίας, που πετούσε με ελικόπτερα στον πόλεμο του Ιράκ και του Αφγανιστάν, κι είχε σκοτώσει μουσουλμάνους στη μάχη. Και τη ρώτησα: υπάρχει δίλημμα για σένα που προέρχεσαι από οικογένεια μουσουλμάνων; Αλλά για εκείνη δεν υπήρχε, γιατί ήταν ερωτευμένη. Αγαπούσε αυτόν τον άντρα. Και σκέφτηκα: να η δύναμη της αγάπης! Κι όπως εκείνη μου μιλούσε, κι ήταν 5-6 μήνες μετά το θάνατο του φίλου μου, ένιωσα την ψύχρα να φεύγει από μέσα μου, και σκέφτηκα αντί να κάνω μια παράσταση για το θάνατο, να κάνω μια παράσταση για τη ζωή και την αγάπη. Και επειδή ο φίλος μου είχε περίπλοκη σχέση με την αγάπη, κι ήταν άντρας, αυτό το είδα να προβάλλεται σε άλλους άντρες που γνώριζα, και στη δική τους σχέση με την αγάπη. Κι όταν μιλάς με άντρες για την αγάπη, προκύπτει ο θέμα του σεξ. Να, ακόμα κι αν κοιτάξουμε από το παράθυρο τι βλέπουμε; Kinky Opera! (Γελάμε κοιτάζοντας το στριπτιζάδικο). Δεν είμαι σίγουρος πως οι άντρες πάνε εκεί για να βρουν την αγάπη (γέλια!), όμως είμαι σίγουρος πως πολλοί από αυτούς τους άντρες ίσως να έλεγαν πως είναι ερωτευμένοι. Κι ίσως να είναι και παντρεμένοι, και μάλιστα ευτυχισμένοι στο γάμο τους. Μπορείς να είσαι ευτυχισμένος στο γάμο σου, κι όμως να περνάς χρόνο κοιτάζοντας ή και κάνοντας σεξ με άλλες γυναίκες; Αυτό είναι ένα ενδιαφέρον ερώτημα!
Όντως! Συχνά μας γαλουχούν με τη σκέψη πως το να είσαι ερωτευμένος σημαίνει να είσαι μονογαμικός. Και πως σε μια παραμυθένια ερωτική ζωή, αυτό σημαίνει πως θα κάνεις σεξ μόνο με αυτό το ίδιο πρόσωπο για την υπόλοιπη ζωή σου, κι αυτό θα σε ικανοποιεί. Υπάρχουν όμως κι άνθρωποι που απογοητεύονται και χωρίζουν ή δεν χωρίζουν, κι εν τω μεταξύ κάνουν σεξ με κάποιον άλλο. Να λοιπόν κάποια από τα ερωτήματα που συζητήθηκαν μεταξύ αντρών, καθώς και το τι ψάχνουν, και ποια είναι η σχέση ανάμεσα στην αγάπη και το σεξ, τι σημαίνει γι αυτούς το σεξ, τι σημαίνει γι αυτούς η αγάπη κλπ. Αντίθετα λοιπόν με τις προηγούμενες παραγωγές, αυτή τη φορά επέλεξα να επικεντρωθώ σε πέντε μόνο χαρακτήρες, κι ο ένας από αυτούς είναι ο John. Δεν είναι λοιπόν σαν τα προηγούμενα, που ήταν σχεδόν κοινωνικές έρευνες – στο Can we Talk about this? υπήρχαν 33 φωνές, εδώ μόνο 5 – εδώ έχει να κάνει με τις ζωές τους και την οπτική τους και τις κουβέντες τους περί αγάπης και σεξ.
Και κάπου στα μισά υπάρχει μια ανατροπή, την οποία δεν θα σας αποκαλύψω, θα πρέπει να τη δείτε οι ίδιοι! Αλλά νομίζω πως το ενδιαφέρον είναι πως λέει πράγματα που οι άνθρωποι δεν θέλουν να ακούσουν, και πως σε αποτρέπει από το να ταξινομείς τους ανθρώπους σε κουτάκια. Είναι πολύ ειλικρινές, όπως ήταν και το προηγούμενο, οπότε το αν θα αρέσει στους ανθρώπους ή όχι είναι δικό τους θέμα, αλλά το καλό είναι πως είναι κυριολεκτικό, είναι οι αληθινές ιστορίες αυτών των ανδρών. Δεν μπορώ να πω πως ακόμα και το παραμικρό είναι αληθινό, αλλά σίγουρα ο βασικός χαρακτήρας είναι. Το ενδιαφέρον με τον John είναι πως όταν τον γνώρισα, έλεγε πως είχε μια πολύ ταραγμένη παιδική ηλικία, και βρέθηκε στην Πρόνοια, και κατέληξε να κάνει μικροαδικήματα, κι ύστερα πιο σοβαρά εγκλήματα, έχω δει το ποινικό του μητρώο, κι έτσι το ξέρω πως ήταν εγκληματίας, έχω τις αποδείξεις γι αυτό, έχω δει αποδείξεις για ένα-δύο από τα σοβαρότερα εγκλήματά του, έχω δει αναφορές ψυχιάτρων, άρθρα στις εφημερίδες, ξέρω λοιπόν πως έχει πράγματι κάνει αυτά που λέει πως έκανε. Υπάρχει λοιπόν μια βάση αλήθειας σε όλα αυτά. Και για μένα αυτό τον καιρό, τα γεγονότα κι οι περιπλοκές στις ζωές των ανθρώπων είναι πιο ενδιαφέροντα από όσα βγάζω εγώ από το μυαλό μου. Έχω κάνει στο παρελθόν παραστάσεις που ήταν μυθοπλασία, τώρα όμως βρίσκω την αληθινή ζωή απείρως πιο συναρπαστική. Και γι αυτό δουλεύω πάνω στη διαδικασία του «επί λέξει». Είναι πολύ πιο περίπλοκο, γιατί πρέπει να βρεις νέες κινήσεις για να ταιριάξουν με τις λέξεις, κι αυτό κάνει τη σχέση κίνησης – κειμένου πολύ πιο περίπλοκη από το να αφήσεις μόνη την κίνηση, ή το να αφήσεις σκέτο το κείμενο. Είναι ένας πιο περίπλοκος κόσμος.
Μιας και σε αυτή τη δουλειά λοιπόν πήγατε από το θάνατο στη ζωή και την αγάπη, δηλαδή από το τέλος στην αρχή, ας κάνουμε κι εμείς το ίδιο. Πώς καταλήξατε στο χορό; Πώς συνέβη κι ανακαλύψατε πως ο χορός ήταν για σας; Πήγαινα σε ένα σκληρό, δύσκολο σχολείο της εργατικής τάξης, το οποίο είχε το δεύτερο μεγαλύτερο ποσοστό αποβολών στη χώρα. Κυκλοφορούσαν πολλοί παρακμιακοί τύποι, είχαμε πολλές εγκυμοσύνες ανηλίκων, αλλά είχαμε έναν καταπληκτικό δάσκαλο θεάτρου που δίδασκε κίνηση, το παρακολουθούσα και έκανα κι ένα εργαστήριο με έναν πρώην μποξέρ που είχε διδακτορικό στη φυσική, και του είπα πως με ενδιέφερε να γίνω χορευτής κι εκείνος μου είπε «Ολοκλήρωσε τις σπουδές σου πρώτα», κι είχε δίκιο. Πήγα στο Πανεπιστήμιο και σπούδασα ψυχολογία και κοινωνική εργασία, και παράλληλα έκανα μαθήματα χορού. Κι ύστερα χόρεψα κι έκανα περιοδείες με κάποιες ομάδες χορού, κι ύστερα άρχισα να κάνω τις δικές μου χορογραφίες. Και να με λοιπόν τριάντα οκτώ χρόνια μετά την αποφοίτησή μου από το Πανεπιστήμιο!
Κι οι DV8 έγιναν είκοσι οκτώ ετών, σύντομα θα κλείσουν τα 30. Το φανταζόσασταν αυτό όταν ξεκινούσατε; Όχι. Και πρέπει να πω πως το βρίσκω πολύ δύσκολο να κάνει κανείς τέτοιες δουλειές. Είναι δύσκολο και τραυματικό, αλλά είναι όπως το λέει ο Μπέκετ: δεν μπορώ να συνεχίσω, πρέπει να συνεχίσω, θα συνεχίσω! Και βρίσκω τη διαδικασία πολύ δύσκολη, και κάποιες φορές αναρωτιέμαι γιατί εξακολουθώ να φτιάχνω παραστάσεις. Δεν μπορώ όμως να σκεφτώ κάτι που θα προτιμούσα να κάνω, κι έτσι συνεχίζω. Ποιος ξέρει όμως για πόσο θα συνεχίσω και πότε θα σταματήσω.
Το όνομα της ομάδας είναι DV8 Physical Theatre (Σωματικό Θέατρο). Αυτό δείχνει μια επιλογή. Μιλήστε μου γι αυτή. Μιλήστε μου κι εσείς λίγο για σας! Προέρχεστε από το χορό, από το θέατρο, από πού;
Από το θέατρο. Και βλέπετε πολύ χορό ή όχι;
Όσο περισσότερο μπορώ, όλα όσα βρίσκω. Νομίζω πως τα τελευταία χρόνια ο σύγχρονος χορός είναι πιο ενδιαφέρων από το σύγχρονο θέατρο. Προχωρά, κάνει καινούρια πράγματα, ενώ βλέπω το θέατρο να μένει στάσιμο, για να μην πω πως κάνει και όπισθεν… Γι αυτό και ενδιαφέρομαι να βλέπω χορό. Ενδιαφέρον αυτό που λέτε. Μάλλον συμφωνώ. Ο σύγχρονος χορός είναι μια νεώτερη φόρμα, γι αυτό και δεν έχουμε τόσους περιορισμούς. Τώρα που το είπαμε αυτό, να σας πω ότι σε πολλούς κριτικούς χορού δεν αρέσει να ανοίγεις το στόμα σου επί σκηνής. Θέλουν να είσαι μουγκός! Όμως η πραγματικότητα είναι πως τώρα μιλάμε, δεν χορεύω τις απαντήσεις, δεν χορεύετε τις ερωτήσεις, γιατί ξέρουμε κι οι δυο μας πως με τη γλώσσα θα πάρουμε περισσότερες πληροφορίες. Αυτό δεν σημαίνει πως το σώμα, το δικό μου, το δικό σας, δεν περιέχει τεράστιες ποσότητες πληροφοριών. Πλησιάζουν οι παραστάσεις μας στο Λονδίνο, είμαι γεμάτος μελανιές, το σώμα μας λέει πολλά πράγματα! Οι καταπονήσεις και τα τραύματα, η εγχείρηση στον αχίλλειο τένοντα (μου δείχνει τις ουλές), η αντικατάσταση του γοφού, όλα αυτά μιλούν για το πόσο πιέζεις το σώμα σου. Νομίζω λοιπόν πως το σώμα περιέχει πολλή ιστορία και πληροφορίες. Η εικόνα μιας γυναίκας που πηγαίνει στο απέναντι στριπτιζάδικο περιέχει πολλές πληροφορίες, κάθε είδους. Έλξη, αποστροφή, τι συμβαίνει καθώς γερνάς. Εγώ γερνάω, τι συμβαίνει στο σώμα μου. Για να επιστρέψουμε λοιπόν στην ερώτησή σας, χρησιμοποίησα τον όρο «σωματικό θέατρο», γιατί βρίσκω πως η λέξη «χορός» καθεαυτή είναι σαν τη μουγκή φόρμα που σας έλεγα πριν. Σωματικό θέατρο σημαίνει πως μπορώ να χρησιμοποιήσω τις λέξεις, δηλαδή το θέατρο, οποιοδήποτε είδος θεάτρου. Σωματικό: θέλω να κάνω αυτό το θέατρο σωματικό. Δεν θέλω μια ομάδα ανθρώπων που στέκονται σαν ομιλούσες κεφαλές. Εξίσου δεν θέλω ανθρώπους που χορεύουν εδώ κι εκεί χωρίς να μιλάνε. Νομίζω πως εσείς κι εγώ κι οι περισσότεροι άνθρωποι είμαστε ομιλούντα και κινούμενα όντα. Για να πάρουμε αυτό που θέλουμε και να συζητήσουμε για τα πράγματα, χρησιμοποιούμε και το σώμα και το στόμα μας. Αυτό λοιπόν εμένα μου φαίνεται λογικό αν θέλεις να μιλήσεις για περίπλοκα κοινωνικά ζητήματα. Γιατί αν δεν ανοίξεις το στόμα σου, τελικά για να εξετάσεις κάτι περίπλοκο όπως το ισλάμ, όπως κάναμε εμείς, κι αποφασίσεις να μη μιλήσεις, υπάρχουν κάποια πράγματα που μπορείς να κάνεις, αλλά νομίζω πως θα φτάσεις σε ένα σημείο όπου θα έχεις πρόβλημα. Ειδικά αν δεις το αρχικό υλικό, που είναι το Κοράνι και τα Χαντίθ, αυτά είναι γραμμένα με λέξεις. Πώς μπορείς να τα εξετάσεις εις βάθος χωρίς να χρησιμοποιήσεις τους θεμελιώδεις όρους; Δεν λέω φυσικά πως δεν θα δεις και τις δράσεις. Όπως ας πούμε αυτές του Μωχάμεντ Μπουγέρι, φονταμενταλιστή ισλαμιστή, που αποφάσισε να καρφώσει ένα μαχαίρι στο στήθος του Τεό Βαν Γκογκ λόγω της ταινίας του Υποταγή. Αυτή είναι μια πράξη απόλυτης βίας. Τι συμβαίνει όταν η Χρυσή Αυγή δέρνει ένα γκέι ζευγάρι ή ένα ζευγάρι όπου ο ένας είναι λευκός κι ο άλλος όχι; Ποια ψυχολογική διεργασία συμβαίνει μέσα σε αυτούς τους ανθρώπους και η απόκριση είναι σε τέτοιο βαθμό σωματική και βίαιη; Η δύναμη που έχει το σώμα είναι τεράστια, κι η γλώσσα όμως έχει τη δική της ισχύ και δύναμη, όπως και τις αδυναμίες της. Το ίδιο κι η κίνηση. Ας τα βάλουμε λοιπόν μαζί κι ας χρησιμοποιούμε αυτό που χρειαζόμαστε όταν το χρειαζόμαστε, ας χρησιμοποιούμε το πιο ισχυρό εργαλείο σε κάθε δεδομένη στιγμή επί σκηνής. Μπορεί κάποια στιγμή αυτό να είναι ένα τραγούδι, ή ένα κείμενο. Είχαμε πολλά γραπτά κείμενα επί σκηνής στο παρελθόν. Όπως και φιλμ ή βίντεο, κι αυτά τα έχουμε χρησιμοποιήσει. Αυτή τη φορά είχα αποφασίσει να μην έχω βίντεο, να περιοριστούμε στο σώμα και τη γλώσσα, έχουμε όμως ένα αρκετά περίπλοκο περιστρεφόμενο σκηνικό, που αποτελεί μια καλή μεταφορά για τα ζητήματα που ανακύπτουν.
Στην επόμενη σελίδα: ο λεκτικός χείμαρρος του Lloyd Newson συνεχίζεται…
