Τα Θαύματα (Le Meraviglie) *****
Ιταλία, Ελβετία, Γερμανία, 2014, Έγχρωμο
Σκηνοθεσία: Alice Rorwacher
Πρωταγωνιστούν: Alba Rohrwacher, Maria Alexandra Lungu, Sam Louwyck
Διάρκεια: 110’
Τοσκάνη, κοντινό παρελθόν. Μια αγροτική οικογένεια, η οποία εξειδικεύεται στη μελισσοκομία, απολαμβάνει τη ρουστίκ και συνάμα αυστηρή καθημερινότητά της. Όλα, όμως, θα αλλάξουν όσο οι μέρες περνούν και το θέρος φτάνει στο τέλος του. Ένα τηλεοπτικό συνεργείο θα καταφθάσει στην πόλη, ανακοινώνοντας έναν επερχόμενο διαγωνισμό, στον οποίο η μεγαλύτερη κόρη της οικογένειας, η Gelsomina, θα θελήσει να πάρει μέρος και να ξαναδεί τη σαγηνευτική τηλεπαρουσιάστρια, Milly, από κοντά. Παράλληλα, κάνει την εμφάνισή του ένα ανήλικο αγόρι με βεβαρημένο παρελθόν που μιλάει μόνο με σφυρίγματα και προσπαθεί να επανενταχθεί στην κοινωνία. Τίποτα δε θα είναι το ίδιο για την οικογένεια μόλις μπει το φθινόπωρο. Ο νατουραλισμός της δημιουργού, Alice Rorwacher, δημιουργεί μια μυστηριακής φύσεως σαγήνη, καταγράφει ανείπωτα συναισθήματα με σπάνια οξυδέρκεια και, τελικά, καταλήγει να μιλά για πράγματα που καμία γλώσσα, όσο και αν αυτές υπάρχουν σε πληθώρα στο πλαίσιο μιας οικογένειας, δεν μπορούν να εκφράσουν. Και, πάνω απ’ όλα, να υμνήσει τις βαθύτερες επιθυμίες με έναν ζουμερό, αισθησιακό τρόπο.
Η αφύπνιση των αισθήσεων και η αναζήτηση των προσωπικών επιθυμιών του ατόμου πραγματοποιείται κατά κανόνα ακριβώς στη μετάβαση του παιδιού στην πρώιμη εφηβεία. Ξαφνικά ο μπαμπάς και η μαμά σταματούν να είναι τα ιερά τέρατα που δεν επιδέχονται αμφισβήτηση και, σαν ένα δεύτερο ψυχολογικό «στάδιο καθρέφτη», καταλαβαίνει την ύπαρξή του. Αρχίζει να διεκδικεί αυτά που του αρέσουν με μεγαλύτερο σθένος. Μα υπάρχουν και τα γεγονότα τα οποία, όσο και να διεκδικήσεις, η ζωή δε θα στα φέρει ακριβώς όπως τα φανταζόσουν. Θα τα θάψεις μέσα σου γιατί σε υπερβαίνουν και θα προσπαθήσεις να συνεχίσεις τη ζωή σου. Μέχρι που κάποιο γεγονός θα σου υπενθυμίσει με πόση λαχτάρα τα ήθελες ανέκαθεν. Και ας έκανες το κορόιδο, εκεί ήταν και δεν έφυγαν. Τα Θαύματα προσεγγίζουν ακριβώς αυτές τις πτυχές της ανθρώπινης ψυχής. Το κάποτε σε σχέση με το τώρα.
Γι’ αρχή, η μοναδική σκηνοθεσία της Rorwacher, με το ντοκιμαντερίστικο στιλ της και το «στενό μαρκάρισμα» στα πρόσωπα των πρωταγωνιστών, μην τυχόν και χαθεί η παραμικρή στάλα συναισθήματος, θυμίζει σε μεγάλο βαθμό τις αντίστοιχες χρήσεις των συγκεκριμένων πλάνων από τον Kechiche. Διερευνητικά μα όχι αδιάκριτα, κοντινά μα όχι ασφυκτικά, καταφέρνουν να αποδώσουν με απόλυτη πιστότητα το ξύπνημα της Gelsomina, τα άγχη του αυστηρού μα τρυφερού πατέρα Wolfgang, τους αινιγματικά σιωπηλούς προβληματισμούς του νεαρού παρία Martin.
Επιπλέον, όντας νοσταλγικό, δε σταματά στιγμή να απεικονίζει τη χαμένη ομορφιά του παρελθόντος με θερμή καρδιά. Κανένας δεν είναι κακός σε αυτήν την ιστορία, μπορεί να υπάρχουν διαφορετικές αντιλήψεις για τους καιρούς που αλλάζουν ραγδαία και τίποτα δε μπορεί να τους σταματήσει, μα παραμένουν απλές αντιλήψεις. Δεν αλλοιώνουν κανένα χαρακτήρα ώστε να αφήσουν το μίσος να τους κυριεύσει. Άγχη υπάρχουν, πολλά και διαφορετικά, μα ακόμα και ένα καθόλου πολυτελές σπίτι (για την ακρίβεια, το ακριβώς αντίθετο) μπορεί να προσφέρει ζεστασιά στους κατοίκους του.
Ταυτόχρονα πρόκειται και για μια ταινία ημιαυτοβιογραφική. Η σκηνοθέτις προέρχεται από ένα παρόμοιο σκηνικό, μια δίγλωσση οικογένεια της ιταλικής επαρχίας. Τη σκηνοθετική επιλογή της πολυγλωσσίας την οικειοποιείται με στρατηγικό τρόπο. Αντί να γεμίσει το σενάριο με διαρκείς εναλλαγές γλωσσών, επιδεικνύοντας έτσι ότι στο βιογραφικό της δεν εμπεριέχεται αποκλειστικά μια ξένη γλώσσα, θα χρησιμοποιήσει τα Γερμανικά και τα Γαλλικά όταν οι «μεγάλοι» θέλουν να μιλήσουν χωρίς να τους καταλάβουν τα παιδιά, ακριβώς όπως οι γονείς που μιλάνε με το δικό τους κώδικα επικοινωνίας μπροστά στους απογόνους τους. Και θα δείξει πως η γλώσσα δεν αποτελεί εμπόδιο, καθώς στην προκειμένη περίπτωση δεν μπορεί να ενώσει δύο ανθρώπους όσο ένα απλό σφύριγμα, το οποίο κρύβει πολύ περισσότερα λόγια και όχι μόνο μια απλή μελωδία. Οι αντιθέσεις, τέλος, μεταξύ παρελθόντος και παρόντος χρησιμοποιούνται με πολλούς εύστοχους πλάγιους συμβολισμούς, με το κυριότερο βάρος να πέφτει στην είσοδο της τηλεόρασης στα σπιτικά. Και αφήνει για το τέλος για άλλη μια φορά την κάμερα με ένα έξυπνο τρικ να παίξει το ρόλο του αφηγητή και να επιδείξει αυτήν ακριβώς τη διαφορά, να μιλήσει εκ μέρους του παρελθόντος για το παρόν και να συνοψίσει το μελαγχολικό τόνο της ταινίας. Αυτά που έφυγαν και μόνο ο κινηματογράφος μπορεί να αναστήσει.
Νοσταλγοί του παρελθόντος, εραστές μιας επαρχίας που δε ζήσατε ποτέ, πνευματικοί παϊζάνοι, αυτή η ταινία είναι κυρίως για εσάς. Και για όσους αγαπούν τη συναισθηματική διαύγεια και δεν επιτρέπουν στο σκοτάδι να επεμβαίνει αχρείαστα στην Τέχνη αν δεν υπάρχει σοβαρός λόγος. The house is empty now.
Η Έκρηξη **1/2***
Ελλάδα, Γερμανία, Ολλανδία, Ιταλία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, 2014, Έγχρωμο
Σκηνοθεσία: Σύλλας Τζουμέρκας
Πρωταγωνιστούν: Αγγελική Παπούλια, Βασίλης Δογάνης, Μαρία Φιλίνη
Διάρκεια: 83’
Η Μαρία είχε τις καλύτερες δυνατές προϋποθέσεις μεγαλώνοντας για να ζήσει μια επιτυχημένη ζωή. Η ενηλικίωση, ωστόσο, δεν της φέρθηκε όπως η ίδια θα περίμενε. Απογοητευμένη από την τροπή των πραγμάτων και τις απανωτές ήττες που έζησε, ξεχειλίζει από αγανάκτηση. Οι πάντες και τα πάντα θα γίνουν αποδέκτες της οργής της στην προσπάθειά της να εξαγνιστεί. Αν και ξεκινά, όπως και η πρωταγωνίστρια, με πολύ καλές προδιαγραφές, στη συνέχεια η ταινία του Τζουμέρκα μοιάζει σαν να κολλά μέσα στο παραλήρημα οργής, χωρίς να εξερευνά σε μεγάλο βάθος τα αίτια της απόγνωσης ή να δίνει μια ουσιαστική αντιπρόταση διαφυγής από το παρόν σύστημα. Η φόρμα του, προσωπικά μιλώντας, από τη μέση και μετά σαν να κουράζει με τη διαρκώς υπερβολική ένταση (κάτι που αντίστοιχα λειτουργεί αλλά με πλήρως διαφορετικό τρόπο στον κινηματογράφο του Οικονομίδη) ενώ μερικές φορές το σενάριο δεν άπτεται του επιθυμητού ρεαλισμού, μα ούτε καταλήγει σε άριστα μεταφορικά μοτίβο. Όπως και να το κάνουμε, είναι κι αυτή μια άποψη. (2,5/5)
Στην επόμενη σελίδα: Samba / Ouija / Horrible Bosses 2 / Παλικάρι: Ο Λούης Τίκας και η Σφαγή του Λάντλοου
