Το ηθικό δίλημμα της πίστης, της απόλυτης παραδοχής της ύπαρξης μιας ανώτερης οντότητας που παρακολουθεί με καλοπροαίρετο και στοργικό ενδιαφέρον το τσίρκο που λέμε ζωή, και απλώνει το δίχτυ της θείας του πρόνοιας για να πιάνει τις αφελείς κι αδύναμες ψυχές που σκοντάφτουν στη διαδρομή προς τον πλάστη τους, αποκρυσταλλώνεται απόλυτα σε ένα πολύ απλό, συγκεκριμένο και κυνικό ερώτημα: αν ο Θεός υπάρχει, κι είναι τόσο καλός, αγαθός, και πονόψυχος, γιατί αφήνει όλα αυτά τα τρομερά, φρικτά πράγματα να συμβαίνουν γύρω μας; Γιατί αφήνει τρομοκράτες να γκρεμίζουν πύργους και να σκοτώνουν χιλιάδες, γιατί αφήνει πιλότους να οδηγούν 150 άτομα σε μετωπική στις Άλπεις, γιατί αφήνει ημιπαράφρονες εθνικιστές να μπαίνουν σ’ ένα θέρετρο και να σκορπάνε όλεθρο σε πάνω από 200 ανυποψίαστους; Γιατί, αφού μας αγαπάει τόσο, μας αφήνει να πονάμε τόσο;
Η Θεολογία έχει βέβαια την απάντησή της -οι άνθρωποι δεν αρκεί να είναι πιστοί, αλλά και να παραμένουν πιστοί όταν δοκιμάζεται η πίστη τους. Τι θα απαντούσε ένας θεολόγος όμως, στη γυναίκα που θα του αφηγούνταν πως, όταν ο θάνατος την κοιτούσε απ’ την άλλη πλευρά της κάννης που έστρεψε πάνω της ένας μακελάρης, αυτή ένιωσε την ψυχή της να βγαίνει απ’ το σώμα της πριν καν φύγει η σφαίρα απ’ τη θαλάμη; Κι ύστερα, πώς θα την παρηγορούσε όταν εκείνη του εκμυστηρευόταν πως, όταν ο μακελάρης έστρεψε το όπλο στο θύμα δίπλα της, κι η ζωή της σώθηκε από ένα καπρίτσιο της τύχης, αυτή δεν ένιωσε ποτέ την ψυχή της να γυρίζει πίσω; Κι ότι έκτοτε κυκλοφορεί ως άψυχο κουφάρι; Ότι περνάει τις μέρες της στα δάση του εξοχικού της χωρίς να έχει μπορέσει ποτέ ξανά να δει ομορφιά στην πλάση; Ότι το μόνο για το οποίο είναι σίγουρη πια, η μόνη της βεβαιότητα είναι πως τα πάντα είναι τίποτα; Πώς την πείθεις ότι ο κόσμος δεν είναι απλώς ένα κουβάρι από τυχαιότητες χωρίς καμία λογική; Κι ότι οι μαλακίες δεν συμβαίνουν απλά γιατί έτσι, χωρίς κανένα μεγάλο σχέδιο, καμία κρυφή πρόνοια; Κι αν έχει δίκιο;
Μια απ’ τις πιο φωτισμένες πένες της σκωτσέζικης θεατρικής γραφής, ο David Greig εμπνεύστηκε Τα Γεγονότα όταν επισκέφθηκε το Όσλο της Νορβηγίας λίγο μετά τα ανατριχιαστικά γεγονότα του Ιούλη του ‘11. Καλεσμένος εκεί για να γράψει ένα θεατρικό ακριβώς για τη φρίκη που είχε αφήσει πίσω του ο Αnders Behring Breivik και την πληγή που είχε προκαλέσει στην τοπική κοινωνία, ο Greig βρέθηκε μπροστά σε μια τοπική χορωδία. Μια χορωδία αποτελούμενη από όλα αυτά που ο Breivik είχε τόσο μισήσει: από μετανάστες, από ντόπιους, από Χριστιανούς κι από αλλόθρησκους, από φτωχούς, από μικρούς, από μεγάλους και καλοβαλμένους, από τυχερούς κι αδικημένους. Μια χορωδία που αντιπροσώπευε ατόφιο το όραμα της αγαστής πολυπολιτισμικής συνύπαρξης που διεκδικούσε η κοινωνία της Νορβηγίας, και το οποίο τόσο μίσος προκαλούσε σ’ έναν απ’ τους πολίτες της, που τον οδήγησε να στραφεί εναντίον της, σε μια αλλόφρονη προσπάθεια εξαγνισμού δια του αφανισμού της.
Το «γιατί» όλου αυτού του πράγματος που σόκαρε τον Δυτικό κόσμο εκείνη τη μέρα του Ιούλη, είναι αυτό που αναζητά ο Greig με το θεατρικό του, μέσω της Κλαιρ. Της υποθετικής ιερωμένης, ηγέτιδας και καθηγήτριας αυτής ακριβώς της πολυσυλλεκτικής χορωδίας. Αυτής της κυψελίδας κοινωνικής ανεκτικότητας, που υποδέχεται στους κόλπους της το Αγόρι. Ένα σιωπηλό, τρομαγμένο και μοναχικό νέο μέλος που, κάποια στιγμή, θα φορέσει τα ακουστικά του, θα πάρει ένα όπλο, και θα αρχίσει να εκτελεί το ένα μετά το άλλο τα άλλα μέλη της χορωδίας, αυτής της μικροκοινωνίας που τον αγκάλιασε, μέχρι να φτάσει στην Κλαιρ. «Έχω μόνο μια σφαίρα» θα της πει, και θα κοιτάζει εκείνη, και την τρομαγμένη μαθήτρια δίπλα της. «Έχω μόνο μια σφαίρα, κι εσείς είστε δύο. Ποια να σκοτώσω;”. Η Κλαιρ θα μείνει ζωντανή, αλλά θα έχει πεθάνει μέσα της. Και θα περάσει όλες τις υπόλοιπες μέρες της προσπαθώντας να καταλάβει το γιατί. Αυτό είναι που θα την καταπιεί.
«Πώς μπορώ να τον μισήσω, αν δεν καταλάβω;» ρωτάει απελπισμένη η Κλαιρ την σύντροφό της, και η προσπάθειά της να φτάσει σ’ έναν εκλογικευμένο συμβιβασμό με το θάνατο και την απώλεια, την βυθίζει όλο και περισσότερο στην απόγνωση. «Το Κακό έχει έρθει στον κόσμο Κατριόνα, αυτός το έφερε. Αν μπορέσω να βρω την αιτία, θα μπορέσω και να κοιμηθώ», τής λέει, κι εκείνη απελπισμένη απαντά «Και αν δεν το βρεις, Κλαιρ; Κι αν τα κακά πράγματα, απλά συμβαίνουν;». Η διαμάχη που προκύπτει απ’ την ορθολογιστική προσέγγιση μιας υπαρξιακής ανάγκης, ο τοίχος που συναντά στην αναζήτηση των αιτίων μιας πράξης που αψηφά τη λογική, βάση των λογικών εργαλείων που της παράσχει η Δυτική της σκέψη, είναι και το πραγματικό μαρτύριο της Κλαιρ, που ανάμεσα στις γραμμές του κειμένου του Greig αναγάγεται σε απεικόνιση της Δυτικής κοινωνίας ολόκληρης. Μιας κοινωνίας προγραμματισμένης να βάζει τον κόσμο σε κουτάκια, να χωράει την παραφροσύνη του σύμπαντος στα περιθώρια που καθορίζει μια κανονιστική θεώρηση του, που καταρρέει πρώτη όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με Γεγονότα που αψηφούν τη θεολογική, την κοινωνιολογική, την ψυχολογική και οποιαδήποτε άλλη λογική οπτική.
Οξύ και κοφτερό, αλλά ίσως λίγο παραπάνω ελλειπτικό για ίδιο του το καλό, το κείμενο του Greig σε πηγαινοφέρνει συνεχώς πίσω και μπρος στο χωροχρονικό σύμπαν που ξεδιπλώνεται επί σκηνής, μπλέκοντας συζητήσεις, συναντήσεις και αναμνήσεις της Κλαιρ, σε μια περιδίνηση από αποσπασματικές αφηγήσεις που κάνουν ακόμη πιο οδυνηρά, τσουχτερά και σοκαριστικά, όταν πέφτουν στη θέση τους σιγά-σιγά τα Γεγονότα. Η Μπρεχτική αφαιρετικότητα που υιοθετεί και ο Αντώνης Γαλέος στη σκηνοθεσία του, αφήνει στους ερμηνευτές του το χώρο να παρασύρουν τους θεατές στην καταβύθιση όχι μονάχα των χαρακτήρων που ενσαρκώνουν στην σκηνή, αλλά και των κοινωνικών ρευμάτων που αυτοί αντιπροσωπεύουν. Η συνενοχή των θεατών και των ηθοποιών εντείνεται ακόμη περισσότερο απ’ τα αναμμένα φώτα της αίθουσας, που ακυρώνουν τη διαχωριστική, αποστασιοποιητική ασφάλεια μιας πλατείας βυθισμένης στο σκοτάδι. Ακόμη και χωρίς αυτό το βοήθημα όμως, θα ήταν δύσκολο να αντισταθεί κανείς στην εκστατική, πλήρη πλαστικότητας και πλούσιας εκφραστικότητας, πολυσχιδή ερμηνεία του Πάνου Βλάχου, ο οποίος υποδύεται όχι μονάχα το Αγόρι, αλλά κι όλους τους υπόλοιπους χαρακτήρες που συναντά στην πορεία της η Κλαίρ της Θεοδώρας Τζήμου, που με τη σειρά της φέρνει στη σκηνή, αν και κομματάκι επιθετική, τη βαριά ερμηνευτική εμπειρία που χρειάζεται ένας ρόλος ο οποίος σε καλεί όχι να ταυτιστείς, αλλά αντίθετα να αναγνωρίσεις τον εαυτό σου σ’ εκείνον, και ταυτόχρονα ν’ αποστασιοποιηθείς.
Τα Γεγονότα του David Greig, σε μετάφραση και σκηνοθεσία του Αντώνη Γαλέου, με την Θεοδώρα Τζήμου και τον Πάνο Βλάχο, θα παίζονται κάθε Τετάρτη και Κυριακή στις 19.15 και κάθε Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο στις 21.15 ως τις 5 Απρίλη, στο θέατρο Μικρό Γκλόρια (Ιπποκράτους 7, Μετρό Πανεπιστήμιο – 2103600832).
